ngnm

Αναρχική Παρέμβαση

18 Νοεμβρίου 2024

Συμβολή στην πολιτική γενεαλογία του «σοσιαλισμού από τα κάτω» που επινοήθηκε από τον Αμερικανό τροτσκιστή Hal Draper, την συνάφεια του με τον Αναρχισμό και τη χρησιμότητά του στην επικαιροποίηση της σοσιαλιστικής σκέψης και στο σήμερα

Αργύρης Αργυριάδης

Με αφορμή την 51 επέτειο από την εποχή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου πολλά έχουν περάσει και αρκετά πλέον φαντάζουν ξεπερασμένα. Αναμφίβολα ζούμε σήμερα σε μια εποχή στην οποία ο σοσιαλισμός έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό το νόημά του και δυστυχώς μεγάλο μέρος της σημασίας του. Η αφθονία των σοσιαλδημοκρατικών, λενινιστικών, σταλινικών και μαοϊκών εκδοχών προκάλεσε σοβαρό πλήγμα στην ακεραιότητα της ίδιας της έννοιας του σοσιαλισμού και ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τη σημερινή περιθωριοποίηση της επαναστατικής πολιτικής.

Ενάντια σε αυτήν την πολιτική απαξίωση στάθηκε η προσπάθεια να αρθρωθεί μια πολιτική «σοσιαλισμού από τα κάτω» για να προσφέρει μια επαναστατική εναλλακτική στα ηθικά εγκλήματα και τις πολιτικές αποτυχίες τόσο του αυταρχικού μαρξισμού όσο και της σοσιαλδημοκρατίας. Με αφετηρία τους Hal Draper, που ήταν και ο εφευρέτης αυτού του όρου αλλά και του David McNally, που βοήθησε στη διάδοσή του, προσδιόρισαν τον «σοσιαλισμό από τα κάτω» ως την αυτοχειραφέτηση της εργατικής τάξης που βασίζεται στη συγχώνευση του επαναστατικού σοσιαλισμού με την επαναστατική δημοκρατία. Αυτός ο «σοσιαλισμός από τα κάτω» θεωρήθηκε ως η γνήσια κληρονομιά του μαρξικού σοσιαλισμού όπως διατυπώθηκε στη διακήρυξη της Διεθνούς Ένωσης Εργαζομένων (IWA ή AIT στην ισπανική εκδοχή) το 1867 ότι «η χειραφέτηση των εργατικών τάξεων πρέπει να κατακτηθεί από τις ίδιες τις εργατικές τάξεις».

Στην ουσία αυτή η αντίληψη για τον σοσιαλισμό, έρχεται σύμφωνα με τους εμπνευστές της σε ευθεία αντίθεση με τις κληρονομιές των εξουσιαστικών εκδοχών του σοσιαλισμού οι οποίες βαφτίζονται ως «σοσιαλισμοί των από τα πάνω» αλλά και αντιπαραθετικά προς τον Αναρχισμό όπως θα δούμε παρακάτω.

Με την εμφάνιση του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος και με την συνεχή επίδραση του μεταμενοτέρνου αφηγήτος του «ΤΕΛΟΥΣ» πολλές οργανώσεις της άκρας αριστεράς αλλά και των «μη ιδεολογικών» κινημάτων επανεξέτασαν τις αναλύσεις τους για μια ποικιλία πολιτικών ζητημάτων με τρόπο σύμφωνο προς την προσέγγιση που πρόοτειναν οι Draper και McNally. Αποτέλεσμα, εκτός από τη συνολική αναζωπύρωση της αναρχικής πολιτικής δράσης και του ακτιβισμού της εκείνη την εποχή, οι αρχές της άμεσης δημοκρατίας και της αυτοοργάνωσης κυριάρχησαν σε πολλά από τα νεότερα και πιο ριζοσπαστικά τμήματα του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης, και υπήρξε προθυμία σε πολλά η σοσιαλιστική αριστερά να συμμετάσχει σε διαδικασίες ανασυγκρότησης με άλλους σχηματισμούς συχνά αντιεξουσιαστικούς που εστιάζουν σε σύγχρονα σημεία ενότητας και όχι σε ιστορικές διαφωνίες. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ελλάδα το οποίο συνεχίζεται και ταλανίζει τον ανταγωνιστικό χώρο μέχρι και τις μέρες μας.

Κατά την άποψή μου το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι εάν η έννοια του «σοσιαλισμού από τα κάτω» -όρος εύηχος που έχει κατά κόρον χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει διάφορες σύγχρονες εκδοχές μητροπολιτικών κινημάτων- παρέχει ή όχι μια πρακτική και θεωρητική βάση για την υπέρβαση των αυταρχικών εκδοχών του «σοσιαλισμού» ή αν είναι απλώς μια άλλη σοσιαλιστική εκδοχή που ενσωματώνει, εργαλειοποιεί και σχετικοποιεί χώρους και κινήματα με θεμελιώδεις πολιτικές διαφορές και έτσι συσκοτίζει τον αγώνα...

Περισσότερα …