Σημείωση μεταφραστή: Σε μια εποχή που ο πόλεμος ξαναφουντώνει η επιστολή του Κροπότκιν επαναφέρει στην μνήμη την αναγκαιότητα του διεθνισμού και το καθήκον όλων μας να σταματήσουμε αυτό το κτήνος που ονομάζεται Πόλεμος.
Αγαπητοί σύντροφοι και φίλοι, — Αφού δούλεψα ανάμεσά σας για 40 χρόνια, δεν μπορώ να φύγω από τη Δυτική Ευρώπη χωρίς να σας στείλω λίγα λόγια αποχαιρετισμού.
Από τα βάθη της καρδιάς μου, σας ευχαριστώ για την υποδοχή —περισσότερο από αδελφική— που βρήκα ανάμεσά σας. Η Διεθνής Ένωση Εργατών δεν ήταν για μένα μια απλή αφηρημένη λέξη. Ανάμεσα στους εργάτες της Ελβετίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών ήμουν σε μια κοινωνία αδερφών και φίλων. Και στους αγώνες σας, κάθε φορά που είχα την ευκαιρία να πάρω μέρος σε αυτούς, έζησα τις καλύτερες στιγμές της ζωής μου. Ένιωσα βαθιά αυτό το κύμα ανθρώπινης αλληλεγγύης και ενότητας των ανδρών, που αγνοούν όλα τα σύνορα, που αντιπροσωπεύει μια από τις μεγαλύτερες υποσχέσεις για τον άνθρωπο στο μέλλον.
Τώρα ζούμε τρομερά θλιβερές στιγμές. Οι άνθρωποι αλληλοσκοτώνονται με πρωτοφανή αγριότητα, όχι σε έναν αγώνα μεταξύ εκμεταλλευόμενων και εκμεταλλευτών, ή μεταξύ δημοκρατίας και αριστοκρατίας, αλλά σε έναν αγώνα μεταξύ εθνών. Και όσο σκέφτομαι τα αίτια αυτής της καταστροφής, τόσο περισσότερο βλέπω ότι η αιτία δεν βρισκόταν μόνο στην ύπαρξη χωριστών κρατών, αλλά και στο ότι δεν είχαμε προβλέψει ότι ολόκληρα έθνη μπορεί να παρασυρθούν από τις κυβερνήσεις τους και τους πνευματικούς ηγέτες τους στην κατάκτηση γειτονικών εδαφών και εθνών με απροκάλυπτο σκοπό τον εθνικό πλουτισμό ή με πρόσχημα την εκπλήρωση μιας ιστορικής αποστολής. Το θεωρούσαμε αδύνατο, αλλά αποδεικνύεται τώρα ότι κάναμε λάθος. Εξάλλου, δεν έχουμε επιμείνει επαρκώς στο ακόλουθο θεμελιώδες καθήκον κάθε διεθνιστή, το καθήκον να αντιτίθεται με όλες του τις δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της δύναμης των όπλων, σε κάθε προσπάθεια κάθε έθνους να εισβάλει σε ξένα εδάφη.
Χωρίς την αναγνώριση μιας τέτοιας υποχρέωσης καμία Διεθνής δεν θα είναι δυνατή. Εφόσον αυτό δεν αναγνωρίζεται, η Διεθνής θα παραμένει μια κακή φόρμουλα, τόσο στείρα και επιρρεπής σε παραποιήσεις όσο η χριστιανική φόρμουλα «αγάπα τον πλησίον σου». Ωστόσο, η τρομερή επέκταση και η βαρβαρότητα αυτού του πολέμου έχουν αφυπνίσει την ανθρωπότητα. Του υπενθύμισαν τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα που υπέδειξαν οι Σοσιαλιστές της δεκαετίας του 1840 και η πρώτη Διεθνής, αλλά παραμελήθηκαν έκτοτε, μια παραμέληση που πληρώνεται τώρα από όλα τα ανώνυμα βάσανα που μας επέφερε ο πόλεμος.
«Δεν θέλατε να έχετε Σοσιαλισμό», έγραψε ο Alexandre Herzen το 1848. «Λοιπόν, θα έχετε τον Επταετή Πόλεμο, τον Τριακονταετή Πόλεμο». Είχε δίκιο. Ζούμε τις απαρχές ενός τέτοιου πολέμου και θα τον έχουμε πλήρως αν όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες με ενέργεια, γνώση και εμπειρία δεν ενώσουν όλες τους τις δυνάμεις για να τον αποτρέψουν συμμετέχοντας στην κοινωνική ανασυγκρότηση.
Αν το ρωσικό έθνος κατόρθωσε να διώξει τους αυταρχικούς του με τη γραφειοκρατική τους συνέχεια και αν κατάφερε να κατακτήσει μέσα σε λίγες μέρες την πρώτη βάση κάθε κοινωνικής ανασυγκρότησης - την πολιτική ισότητα όλων των πολιτών - ήταν το έργο ανοικοδόμησης που συνεχιζόταν σε όλη τη Ρωσία από την αρχή του πολέμου, γεγονός που βοήθησε σε αυτό. Οφείλονταν σε εθελοντική προσπάθεια και ελεύθερη πρωτοβουλία, και αυτό το έργο ήταν που έκανε την επανάσταση δυνατή και ουσιαστικά αναπόφευκτη.
Ήταν η αναγκαιότητα της ελεύθερης, αυθόρμητης αναδιοργάνωσης της κατανάλωσης ό,τι είναι απαραίτητο για τη ζωή με κομμουνιστικές και ομοσπονδιακές αρχές, καθώς και η αναγκαιότητα αναδιοργάνωσης της παραγωγής προς την ίδια κατεύθυνση και οι προσπάθειες που έγιναν από δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους προς αυτήν την κατεύθυνση. που προετοίμασε την επανάσταση και οδήγησε σε αυτήν. Και η ίδια αναγκαιότητα αρχίζει να γίνεται έντονα αισθητή και στη Δύση.
Όλοι μας είχαμε τώρα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε και να πείσουμε τους εαυτούς μας για την αλήθεια αυτού που κήρυτταν εδώ και πολύ καιρό οι κομμουνιστές και οι σοσιαλιστές, δηλαδή ότι ούτε η παραγωγή όσων είναι απαραίτητα για ένα έθνος ούτε η διανομή αυτού που είναι μπορεί να εγκαταλειφθεί στους κινδύνους του ανταγωνισμού ή στη λαγνεία για πλουτισμό ιδιωτών. Όλοι είχαμε την ευκαιρία να πείσουμε τους εαυτούς μας κατά τη διάρκεια του πολέμου ότι αυτοί οι δύο θεμελιώδεις κλάδοι της ανθρώπινης δραστηριότητας πρέπει οπωσδήποτε να οργανωθούν έτσι ώστε να ικανοποιούν τις ανάγκες όλων και ότι, επομένως, το κεφάλαιο που απαιτείται για αυτό πρέπει να κοινωνικοποιηθεί.
Πριν από τρία χρόνια ένα τέτοιο πρόγραμμα χαρακτηρίστηκε ως επικίνδυνη Ουτοπία. Ακόμη και οι πιο προηγμένοι σοσιαλιστές εργάτες ήταν αδύνατο να το εφαρμόσουν εκείνη τη στιγμή. άφησαν στις επόμενες γενιές το έργο μιας τέτοιας αναδιοργάνωσης της κοινωνίας. Τώρα όμως δημιουργείται ένα ευρέως διαδεδομένο συναίσθημα που θεωρεί ότι είναι επιβεβλημένη η άμεση λύση αυτών των πρώτων μερών του κοινωνικού προβλήματος. Οι δυσκολίες που έζησαν τα έθνη κατά τη διάρκεια του πολέμου άνοιξαν τα μάτια πολλών ανθρώπων.
Κατά συνέπεια, ένα τεράστιο έργο κοινωνικής ανασυγκρότησης έχει καταστεί αναπόφευκτη. Δεν μπορεί πια να εξαφανιστεί ως Ουτοπία. Ο κόσμος αισθάνεται την ανάγκη της ανοικοδόμησης και όλοι μπορούν ήδη να διακρίνουν τις κύριες γραμμές της. Και είναι καιρός οι εργαζόμενοι να μην διστάζουν άλλο. να πάρουν αυτή τη δουλειά στα χέρια τους χωρίς να περιμένουν να την κάνουν το Κράτος ή τα ανώτερα στρώματα. Η ίδια η ζωή έχει υποδείξει τις κύριες γραμμές της ανοικοδόμησης: — Η παραγωγή όλων όσων είναι απαραίτητα για το έθνος καθώς και η διανομή του παραγόμενου πλούτου πρέπει να οργανωθεί προς το άμεσο συμφέρον όλων.
Δεν είναι πια θέμα αγώνα για να προσθέσουμε στους μισθούς μερικά σελίνια, τα οποία συνήθως καταπίνονται σύντομα από κάθε είδους εκμεταλλευτές μεσάζοντες. Οι εργάτες, οι παραγωγοί, πρέπει να γίνουν οι διαχειριστές των παραγωγικών ανησυχιών. Πρέπει να διευθετήσουν τους στόχους και τα μέσα παραγωγής και η κοινωνία πρέπει να αναγνωρίσει το δικαίωμά τους να διαθέτουν το κεφάλαιο που χρειάζεται γι' αυτό.
Μόλις τελειώσει ο πόλεμος, θα δείτε τους εαυτούς σας αναγκασμένους, σύντροφοι και φίλοι, να ξεκινήσετε τη δουλειά για να ολοκληρώσετε αυτό το τεράστιο έργο. Η ιστορία της ανθρωπότητας σας το επιβάλλει. είσαι υποχρεωμένος να το αποδεχτείς.
Αλλά, κυρίως, ας μην ξεχνάμε, φίλοι, ότι αυτή τη στιγμή ο πόλεμος δεν έχει ακόμη τελειώσει. Πλησιάζουμε γρήγορα στην αποφασιστική στιγμή που θα διευθετήσει τα τελικά γεγονότα του πολέμου και κάθε στιγμή αδυναμίας μπορεί, επομένως, να έχει μοιραίες συνέπειες για όλο το μέλλον της ανθρωπότητας.
Όλοι μας θέλουμε ειρήνη. Όλοι θα ήθελαν να βάλουν ένα τέλος στη σφαγή των ανθρώπων. Αλλά γι' αυτό μια ευσεβής επιθυμία δεν θα κάνει. Κάποιος πρέπει να έχει τη δύναμη να επιβάλει τον τερματισμό της σφαγής σε αυτούς που την έχουν ξεκινήσει. Αλλά μέχρι τώρα το γερμανικό έθνος δεν δείχνει ότι βλέπει την ανοησία της περιπέτειας στην οποία παρασύρθηκε και το αδιέξοδο στο οποίο οδηγήθηκε από τους άρχοντες του.
Το γερμανικό έθνος δεν βλέπει ακόμη ότι το ηγετικό σχέδιο αυτού του πολέμου - η ελπίδα να εμπλουτιστεί η Γερμανία με μια ξαφνική καλά προετοιμασμένη επίθεση των δυτικών και ανατολικών γειτόνων του - δεν πέτυχε. Ξένα εδάφη καταλήφθηκαν αιφνιδιαστικά. Φαίνεται τώρα ότι δεν είναι δυνατό να τα διατηρήσουμε χωρίς να έχουμε επιτύχει μια μεγάλη στρατιωτική νίκη επί των Συμμάχων. Αλλά αυτή η νίκη δεν έχει κερδηθεί ακόμα, και κάθε μέρα την καθιστά όλο και λιγότερο δυνατή.
Είναι λυπηρό να το λέμε, αλλά έτσι είναι, η πλειοψηφία του γερμανικού έθνους δεν αναγνωρίζει ακόμη την απελπισία ενός συνεχιζόμενου πολέμου. Θέλει να αποδειχθεί στο πεδίο της μάχης, ενώ η Κυβέρνησή της υποστηρίζει αυτή την ψευδαίσθηση και κάνει τα πάντα για να σπείρει διχόνοια μεταξύ των Συμμάχων. Απομένει, λοιπόν, μόνο ένα θέμα, να κάνουμε μια μεγάλη τελική στρατιωτική προσπάθεια για να αποδείξουμε στους Γερμανούς ότι οι κυβερνήτες τους διέπραξαν και ένα μεγάλο έγκλημα στην προετοιμασία και στην έναρξη αυτού του πολέμου και ότι έσπευσαν σε μια πράξη τρέλας.
Και μόλις τελειώσει ο πόλεμος, πρέπει να μελετήσετε σοβαρά και να αναλάβετε αποφασιστικά τη θεμελιώδη ανασυγκρότηση στις γραμμές της κοινωνικοποίησης, του κοινωνικού πλούτου, της κοινωνικοποιημένης παραγωγής και της κοινωνικοποιημένης διανομής του παραγόμενου πλούτου. Εάν τηρηθούν αυτές οι θεμελιώδεις αρχές, να είστε βέβαιοι ότι οι συνδυασμένες προσπάθειες όλων - η σοφία των εθνών - θα βρουν τα μέσα για να επιτύχουν την τόσο αναγκαία ανασυγκρότηση με τη μικρότερη δυνατή σύγκρουση και αναστάτωση. Η Ρωσία θα ενωθεί μαζί σας στο ίδιο έργο.— Αδελφικά και εγκάρδια, δική σας,
ΠΙΟΤΡ ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ
*Μετάφραση: Αργύρης Αργυριάδης.
