Το Vedem ([Είμαστε] επικεφαλής) ήταν ένα τσέχικο λογοτεχνικό περιοδικό που κυκλοφόρησε από το 1942 έως το 1944 στο γκέτο Theresienstadt στην πόλη Terezín, κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Παραγόταν με το χέρι από μια ομάδα αγοριών, μεταξύ των οποίων ο αρχισυντάκτης Petr Ginz και ο Hanuš Hachenburg. Συνολικά, περίπου 800 σελίδες του Vedem επέζησαν του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Ιστορία του περιοδικού
Το γκέτο Theresienstadt είναι γνωστό για την πλούσια πολιτιστική του ζωή. Αρκετά σπίτια αγοριών είχαν τα περιοδικά τους, και το Vedem είναι το πιο γνωστό από αυτά. Το περιοδικό γραφόταν, εκδίδονταν και εικονογραφούνταν εξ ολοκλήρου από νεαρά αγόρια, ηλικίας δώδεκα έως δεκαπέντε ετών, που ζούσαν στο Σπίτι L417 (Heim L417, επίσης «Σπίτι Αγοριών 1», ένα πρώην σχολικό κτίριο), το οποίο τα αγόρια αποκαλούσαν Δημοκρατία του Shkid. Το περιεχόμενο του Vedem περιλάμβανε ποιήματα, δοκίμια, αστεία, διαλόγους, λογοτεχνικές κριτικές, ιστορίες και σχέδια. Τα τεύχη αντιγράφονταν με το χέρι και διαβάζονταν στο σπίτι το βράδυ της Παρασκευής. Για κάποιο χρονικό διάστημα, αναρτήθηκε επίσης στον πίνακα ανακοινώσεων του σπιτιού- ωστόσο, αποφασίστηκε να διακοπεί αυτή η πρακτική, επειδή θεωρήθηκε επικίνδυνη σε περίπτωση επιθεωρήσεων από τα Ες Ες.
Η έμπνευση για τους συγγραφείς του Vedem ήταν ο δάσκαλός τους, ο 28χρονος «καθηγητής» Valtr Eisinger, ο οποίος είχε οριστεί να επιβλέπει τα αγόρια στο συγκεκριμένο σπίτι. Καλλιέργησε την αγάπη τους για τη λογοτεχνία και τα ενθάρρυνε να εκφράζονται δημιουργικά, περιγράφοντας τόσο όσα έβλεπαν (συχνά με χιουμοριστικό τόνο) όσο και τις ελπίδες τους για το μέλλον. Πιθανώς υπό την επιρροή του τα αγόρια υιοθέτησαν ένα πυραυλοφόρο, εμπνευσμένο από τον Ιούλιο Βερν, που πετούσε μπροστά από ένα βιβλίο προς ένα αστέρι, ως σύμβολο του σπιτιού τους και του περιοδικού τους.
Ο ίδιος ο Eisinger δεν συνεισέφερε ποτέ άμεσα στο Vedem, αλλά πρόσθετε περιστασιακά ένα editorial ή μια μετάφραση από τα ρωσικά. Η ίδια η δουλειά γινόταν από τα αγόρια, τα οποία περιπλανιόντουσαν στο Terezin αναζητώντας θέματα. Κάθε αγόρι έπαιρνε ένα ψευδώνυμο για να υπογράφει τα άρθρα του. Αυτό μπορεί να ήταν άγνωστα αρχικά, ένα ψευδώνυμο ή κάποια προσωπική ιδιορρυθμία όπως «Dummy» ή «Μπολσεβίκος». Μερικές φορές, τα παρατσούκλια άλλαζαν. Για παράδειγμα, ένας παραγωγικός συνεργάτης, ο Jiří Grünbaum, αποκαλούσε τον εαυτό του «Medic Šnajer», «Socialist Šnajer» ή απλώς «Šnajer», ανάλογα με τη διάθεσή του. Ο Hanuš Hachenburg συνεισέφερε αρκετά ποιήματα και ένθερμος συνεργάτης. Σήμερα, πολλοί από τους συνεργάτες μπορούν να αναγνωριστούν μόνο από τα ψευδώνυμά τους και η πραγματική τους ταυτότητα είναι άγνωστη. Κάποια στιγμή το 1943, δέκα από τους πιο παραγωγικούς συντελεστές άρχισαν να αναφέρονται στους εαυτούς τους ως «Ακαδημία».
Τα αγόρια έφερναν λαθραία προμήθειες τέχνης για να εργαστούν στο περιοδικό. Βρήκαν μια εγκαταλελειμμένη γραφομηχανή και τη χρησιμοποίησαν για να δημιουργήσουν τα πρώτα 30 τεύχη. Τα επόμενα 53 τεύχη δημιουργήθηκαν με το χέρι αφού η γραφομηχανή ξέμεινε από μελάνι. Ένα αγόρι εκτελούσε χρέη τσιλιαδόρου, ενώ οι υπόλοιποι δούλευαν στο ξύλινο τραπέζι στη μέση της κουκέτας ή καθισμένοι στις κουκέτες τους. Αν κάποιος φρουρός πλησίαζε, έδινε ένα μυστικό σήμα και οι υπόλοιποι έκρυβαν τη δουλειά τους.
«Σεληνιακό τοπίο« (»Měsíční krajina"), του Petr Ginz, που μεταφέρθηκε στο διάστημα
Ένας...
Μια σύντομη περιγραφή του κινήματος Dada που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου σε ριζική αποστροφή προς την κοινωνία που το είχε αφήσει να προκύψει
Nick Heath
"Στη Ζυρίχη, που δεν συμμετείχαμε στα σφαγεία του παγκόσμιου πολέμου, αφιερωθήκαμε στις καλές τέχνες. Ενώ στο βάθος βροντούσαν οι πυροβολισμοί, εμείς κολλούσαμε χαρτιά, διαβάζαμε τα έργα μας, γράφαμε ποίηση και τραγουδούσαμε με όλη μας τη φωνή" - Hans Arp
Το Dada ήταν μια άμεση απάντηση στα κατακλυσμιαία γεγονότα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Μαζικές σφαγές, που δεν είχαν ξαναγίνει ποτέ, ανέδειξαν τον παραλογισμό του καπιταλισμού και του πολεμικού κράτους, όπως μια φωτοβολίδα...
Τραγουδάμε το τραγούδι μας κάτω από βροντές και οργή,
Κάτω από σφαίρες και οβίδες, κάτω από οργιώδεις φωτιές,
Κάτω από το μαύρο λάβαρο του τιτάνιου αγώνα,
Κάτω από τον ήχο της σάλπιγγας!
Θα καταλάβουμε τα παλάτια και θα καταστρέψουμε τα είδωλα,
Θα πετάξουμε τις αλυσίδες, θα σπάσουμε τις μαρμάρινες πλάκες.
Ένα τέλος στην ντροπή και την ευτελή δουλεία,
Θα πνίξουμε τη θλίψη του λαού στο αίμα.
Η Θέληση του Λαού ξύπνησε και ξεσηκώθηκε...
Στο θρήνο της Κομμούνας, στο κάλεσμα του Ραβασόλ,
Στις κραυγές για εκδίκηση των ανθρώπων που πέθαναν...
κάτω από το βάρος της αστικής τάξης, κάτω...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018