ngnm

Γενικά Άρθρα

11 Νοεμβρίου 2024

Αργύρης Αργυριάδης*

Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις ελευθεριακές εκδόσεις Ναυτίλος το βιβλίο Ανθρωπόσφαιρα, μια Αναρχική Ουτοπία του Ζοζέφ Ντεζάκ. Θεωρώ την έκδοση αυτή ιδιαίτερα σημαντική και ιστορική μιας και μας επιτρέπει να διεισδύσουμε σε μια άγνωστη τόσο μορφή του διεθνούς αναρχικού κινήματος όπως του συγγραφέα, όσο και της οξυδέρκειάς και πρωτοπορίας του έργου του, που ήταν μέχρι πρότινος σχεδόν άγνωστο στην Ελλάδα και όχι μόνο.

Ο Ντεζάκ είναι αυτός ο οποίος παίρνει την λέξη ελευθεριακός (libertaire) που ήδη προϋπήρχε αλλά ήταν σε αχρηστία. Την καθαρίζει από την αρχική μεταφυσική – θεολογική διάσταση της και της προσδίδει πολιτικό νόημα. Την τοποθετεί δε αντιπαραθετικά σε σχέση με την λέξη φιλελεύθερός. Δημιούργησε λοιπόν αυτόν τον νεολογισμό το 1857 για να επεξηγήσει τον κοινωνικό χαρακτήρα της νέας εκκολαπτόμενης Ιδέας της Αναρχίας και του επερχόμενου κινήματος του Αναρχισμού. Από τότε έχουμε τον όρο «ελευθεριακός» να είναι συνώνυμος με την λέξη «αναρχικός». Ο Ντεζάκ ακολουθεί τα βήματα του Προυντόν, του δασκάλου του, ο οποίος ήταν ο πρώτος στην εποχή του που χρησιμοποίησε τη λέξη Αναρχία με θετικό τρόπο και την προσδιόρισε ως τάξη, παραφράζοντας την τεκτονική ρήση: «τάξη μέσα από το χάος». Είναι η εποχή που ο Άνθρωπος χωρίζει από την θεολογία και στρέφεται στον ορθό λόγο. Είναι η εποχή που αναδύεται εκ νέου ο Προμηθεϊκός–Εωσφορικός αγώνας του ανθρώπου για το αυτεξούσιο.

Γι’ αυτό ο Ντεζάκ επισημαίνει: «Ο ελευθεριακός δεν έχει πατρίδα παρά μόνο την παγκοσμιότητα. Είναι ο εχθρός των συνόρων: συνοριακές πέτρες των εθνών, κρατική ιδιοκτησία. δείκτες ορίων για χωράφια, σπίτια, εργαστήρια, ιδιωτική ιδιοκτησία. Οριακοί λίθοι της οικογένειας, της συζυγικής και πατρικής περιουσίας. Γι' αυτόν, η ανθρωπότητα είναι ένα και το αυτό σώμα, όλα τα μέλη του οποίου έχουν το ίδιο και ίσο δικαίωμα στην ελεύθερη και πλήρη ανάπτυξή τους, είτε είναι παιδιά της μιας ηπείρου ή της άλλης, είτε ανήκουν στο ένα ή το άλλο φύλο, στη μία ή την άλλη φυλή. Ο ελευθεριακός, δεν έχει θρησκεία. Διαμαρτύρεται εναντίον όλων. Ομολογεί την άρνηση του Θεού και της ψυχής. Είναι αθεϊστής και υλιστής, αφού επιβεβαιώνει την οικουμενική ενότητα και την απεριόριστη πρόοδο. Και αυτή η ενότητα δεν μπορεί να υπάρξει, ούτε ατομικά ούτε καθολικά, με την ύλη που είναι σκλάβος του πνεύματος και το πνεύμα που καταπιέζει την ύλη, ακριβώς όπως η πρόοδος δεν μπορεί να τελειοποιηθεί απεριόριστα αν περιορίζεται από εκείνο το άλλο όριο ή εμπόδιο πάνω στο οποίο οι ανθρωποκτόνοι έχουν χαράξει με αίμα και λάσπη το όνομα του Θεού».
Τέλος, η λέξη «ελευθεριακός» χρησιμοποιήθηκε ευρέως το 1899 από το γαλλικό αναρχικό κίνημα, με τους αναρχικούς να συσπειρώνονται μετά την επιβολή επαίσχυντων νόμων. Μια σειρά αντιτρομοκρατικών νομοθετημάτων που ποινικοποιούσε τις λέξεις αναρχικός, αναρχία, και τα παράγωγά της και οδήγησε στο κλείσιμο αρκετών εφημερίδων της εποχής και πλήθος συλλήψεων με τη λήψη πολλών κατασταλτικών μέτρων.

Αλλά ποιος είναι αυτός ο Ζοζέφ Ντεζάκ που γράφει και πράττει για το επερχόμενο επαναστατικό και μετέπειτα κοινωνικό ζήτημα με τόση οξυδέρκεια για την εποχή του;

Ο Ζοζέφ Ντεζάκ γεννήθηκε το 1821 και πέθανε 1864 σε ηλικία 43 ετών. Ο Ντεζάκ δεν ήταν κάποιος σπουδαγμένος φιλόσοφος, αλλά ένας αυτομορφωμένος προλετάριος που δούλευε ως εκαιοχρωματιστής...

Περισσότερα …