...

Πολιτισμός - Τέχνη

01 Απριλίου 2022

• κοινωνικοί αγώνες
• ιστορία
• ζητήματα τέχνης
• λογοτεχνία
• radicalism

Το λέγω: έχω τη δύναμη, και θέλησα να ζήσω.
Τους μορφασμούς σας άνθρωποι, πάντα περιφρονώ,
τις αηδίες, ήρθα δω, στον κόσμο, για να σβήσω,
κι αν δε μπορέσω, το μ' αυτό; μονάχος θα πονώ.

Παρηγοριές δε γύρεψα σ' ανώφελες θρησκείες,
ποτές εγώ δεν έσκυψα σε άρχοντες μπροστά.
Το αίμα μου ειν' έτοιμο για όλες τις θυσίες,
όταν μονάχα πρόκειται γι' αλήθεια κι ομορφιά...

Με το ποίημα αυτό, ΣΤΟΥΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ ΜΟΥ, και με το ερμηνευτικό σχόλιο του υπέρτιτλου Χαρισμένο στην "Άπονα Φέροξ" [= Γενναία Άπουα], ανοίγει η πρώτη και τελευταία ποιητική συλλογή ΦΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΙΑ του Νίκου Σαντορινιοΰ, ο οποίος γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1897 στη Σύμη από τους Μιχάλη και Άννα Σαντορινιού, φτωχούς κι απλοϊκούς ανθρώπους που ξενοδούλευαν και στερνά ξεπατρίστηκαν, πάντα δυστυχισμένοι βιοπαλαιστές.

Γράμματα έμαθε στο νησί του, στον Πειραιά και στην Αλεξάντρεια ίσαμε τη δεύτερη τάξη του σχολαρχείου. Τον πατέρα του τον έχασε στην ηλικία των δώδεκά του χρόνων, κι από τότε γνώρισε όλα τα βάσανα και πικρίες του καθημερινού ψωμιού, αλλά και τους αλεξανδρινούς Απουάνους, αφυδατωμένο αντίγραφο της πνευματικής και καλλιτεχνικής ομάδας της Ιταλίας, που ιδρύθηκε στην πόλη Άπουα ή από τις Απουανές Άλπεις [...], περιοχή όπου ο αναρχισμός είναι σχεδόν παράδοση.

Με την ομάδα αυτή, που αποτελούνταν από αναρχικούς καλλιτέχνες, συγγραφείς και μουσικούς, καθώς και πολλούς προικισμένους ανθρώπους, οι οποίοι, χωρίς αμφιβολία [...] υπόσχονταν πολλά αλλά δεν έγιναν τίποτε ή σχεδόν τίποτε, ήρθε σ' επαφή, μέσω του Πέα, ο Αλεξανδρινός Γιώργος Βρισιμιτζάκης, άνθρωπος των γραμμάτων, όταν πήγε στο Βιαρέτζο, και μάλιστα, επειδή είχε κάποια επιτυχία εκεί, [...] τον ονόμασαν "Π βίοχοβο ξρεοο"*, ο οποίος, επιστρέφοντας στην Αλεξάνδρεια, προχώρησε στην ίδρυση ανάλογης ομάδας.

Η ολιγάριθμη ομάδα των αλεξανδρινών Απουάνων, παρουσιάζοντας μια πρωτόγονη αντικομφορμιστική συμπεριφορά, με τη θορυβώδη παρουσία της στους δρόμους της πόλης ή με τις κοινωνικές της εκδηλώσεις και τις κρασοκατανύξεις της, μπορεί να ενόχλησε το παροικιακό κατεστημένο της εποχής, μας κληροδότησε όμως ένα μικρό πνευματικό και καλλιτεχνικό έργο, προϊόν νεανικής ανησυχίας και τόλμης.

Τα μέλη της συντροφιάς αυτής προχωρούσαν με στερεότυπη πάντα σειρά: μπροστά ήταν ο ευγενικός κι ευαίσθητος δωδεκανήσιος νέος, Νίκος Σαντορινιός (1897-1923), για τον οποίο ο ομότεχνος Κύπριος φίλος του Γλαύκος Αλιθέρσης" (1897-1965), αφηγείται στον πρόλογο της συγκεντρωτικής έκδοσης ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑ (ΚΡΥΦΑ ΠΑΡΑΠΟΝΑ, ΦΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΙΑ, ΣΚΟΡΠΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ) που εξέδωσε ως αφιέρωμα μνήμης και αγάπης στο συμιακό ποιητή, το ακόλουθο περιστατικό:

[...] μ' έσυρε κάποιο δειλινό γιατί είχε κάτι σπουδαίο να μου δείξη. Στην άκρια της οδού Ταχυδρομείου, στάθηκε απόξω στην εκκλησία των Προτεσταντών και δείχνοντας μου ένα θολό τζάμι του καγκελλόφραχτου και κισσοπλεμένου παραθυριού, που αντιφέγγιζε μια φευγαλέα αχτίδα του ήλιου, θέλησε κάτι να μου εκφραστή που αισθανόταν βαθιά στην ψυχή, κάτι που θάπρεπε να ξεμυστηρευτή σ' ένα φίλο του. Μείναμε σιωπηλοί γι' αρκετήν ώρα. Ύστερα βυθισμένος σε ρέμβη μ' έσπρωξε διακριτικά και προχωρήσαμε στην προκυμαία του Ανατολικού λιμανιού της Αλεξάντρειας. Εκεί ατενίζοντας το άπειρο τ' ουρανού και της Μεσογείου, δειλά ρώτησα αν είχε τίποτα να μου πη. Τίποτε! Μ' αποκρίθηκε - τίποτε! Τ' ό,τι νοιώθω μου είναι αδύνατο να το εκφραστώ... Κι αλλάζοντας θέμα μου παρατήρησε την εξαιρετική εκείνη δύση, και...

Περισσότερα …