ngnm

Γενικά Άρθρα

17 Σεπτεμβρίου 2024

Στην ουσία το ντετερμινιστικό δίλημμα αγορά ή κράτος είναι κάλπικο μιας και ως ερώτηση κατευθύνει την απάντηση σε ένα δεδομένο τρόπο λειτουργίας, επιβολής ελέγχου και εξουσίας. Το ίδιο κάλπικο δίλημμα μπαίνει με την επερχόμενη κατάρρευση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (κρατικό) προς όφελος της αγοράς, δηλαδή του ιδιωτικού τομέα. Και οι δυο επιλογές για όσους δεν ανήκουν είτε στην κρατική εξουσία είτε στην διευθύνουσα καπιταλιστική τάξη, είναι ασύμφορες και μη αποτελεσματικές για τον συγκεκριμένο τομέα. Στο παρόν κείμενο θα ασχοληθούμε με την υπέρβαση αυτού του ψευδού διλήμματος.

Η φροντίδα και η περίθαλψη κατά πολλούς θεωρείται ότι είναι μια παροχή του κράτους προς τους πολίτες τους. Ξεχνούν βέβαια ότι αυτή η παροχή στην ουσία ήταν το αποτέλεσμα του αγώνα της εργατικής τάξης που μέσα από συνδικαλιστικούς και κοινωνικούς αγώνες οδήγησαν την εξουσία σε αυτό που μετέπειτα μετονομάσθηκε σε δημοκρατικό κοινωνικό κράτος. Από τις απαρχές του 20ού αιώνα όλα τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα στη Δυτική Ευρώπη συσπειρώθηκαν γύρω από την ιδέα ότι, τελικά, το κράτος θα πρέπει να είναι ο κύριος πάροχος κοινωνικής πρόνοιας και μέσο κοινωνικής μεταρρύθμισης. Αυτό συντέλεσε στο μύθευμα της σημασίας αξίας και σταθερότητας του αστικού δημο-κρατισμού ως πολίτευμα. Σε αυτό βοήθησε και η αριστερά ως η σοσιαλιστική εκδοχή του κρατισμού. Αν και κατά καιρούς διατυπώθηκαν διεθνώς φεμινιστικές, αντιρατσιστικές, νεομαρξιστικές, πράσινες και άλλες αριστερές κριτικές, η κατεξοχήν κριτική του κράτους πρόνοιας προήλθε κυρίως από τη δεξιά και ειδικά από τους υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς. Αυτό έχει κορυφωθεί στις μέρες μας με τη συνεχή επίθεση στην δημόσια άμεση και καθολική παροχή κοινωνικής πρόνοιας. Κατά συνέπεια, καθώς η προσοχή επικεντρώθηκε όλο και περισσότερο στην υπεράσπιση των ταχέως συρικνούμενων υπηρεσιών υγείας και φροντίδας, η κριτική της κρατικής πρόνοιας από τη ριζοσπαστική αριστερά παρέμεινε ότι στη ρητορική ότι σε ένα εργατικό κράτος αυτά δεν θα υπήρχαν.

Οι απαρχές του σύγχρονου κράτους πρόνοιας μπορούν να χρονολογηθούν από τη δεκαετία του 1880 και τα κοινωνικά προγράμματα που εφαρμόστηκαν στη Γερμανία από τον Μπίσμαρκ. Πριν από την πιο σύγχρονη ενσάρκωσή της, η θεσμική πρόνοια σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες γινόταν μέσω των νόμων για τους φτωχούς, οι οποίοι παρείχαν περιορισμένους πόρους για την ανακούφιση των άπορων και στόχευαν περισσότερο στη διατήρηση του νόμου και της τάξης παρά στην παροχή πραγματικής φροντίδας.  Με την άνθιση του ταξικού αγώνα αυξήθηκε όλο και περισσότερο κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα η νομοθεσία που ρυθμίζει τις συνθήκες εργασίας, ιδίως την απασχόληση των παιδιών αλλά και μέτρα που περιελάμβαναν κανονισμούς σχετικά με την ποιότητα της στέγασης, τη δημόσια υγεία, την εκπαίδευση και την ευθύνη των δήμων για την παροχή βασικών υπηρεσιών. Κάτι ανάλογο έστω και καθυστερημένα συνέβη και στην Ελλάδα κυρίως για λόγους δημόσιας τάξης και ηθικής. Δεν είναι τυχαία και η χρήση του όρου «υγειονομικός» που πρώτα χρησιμοποιήθηκε από τον στρατό για να περάσει μετά και στις πολιτικές υπηρεσίες ως έννοια πάντα υπό την σκέπη της κρατικής εξουσίας και μέρος της υπεράσπισης της συνεκτικότητας του πολιτεύματος: Πατρίδα - Θρησκεία - Οικογένεια.

Ειδικά δε μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την νίκη επί του εσωτερικού εχθρού στον εμφύλιο, η κρατική παροχή υγείας και πρόνοιας γίνετε δεδομένη,...

Περισσότερα …