- Aleksandar Simic
- Ιστορία Κοινωνικών Κινημάτων
Aleksandar Simic*
Εισαγωγή
Το κείμενο αυτό γράφτηκε αρχικά για μια παρουσίαση σε μια ακροαριστερή συνεδρίαση με θέμα «Κρίση, Πόλεμος και η παγκόσμια οικονομία – Οι προοπτικές της οργανωμένης εργατικής τάξης στις Χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας», που διεξήχθη στο Βερολίνο τον Νοέμβρη του 1995. Από τότε, η ομάδα TORPEDO έχει διαλυθεί, όμως το κείμενο διατηρεί την συνοχή του.
Οι πόλεμοι στην πρώην Γιουγκοσλαβία, με την εθνικιστική και παράλογη όψη τους, υπήρξαν σε μεγάλο βαθμό μια επίθεση εναντίον του εργατικού κόσμου και των συνθηκών ζωής του. Εξάλλου, στα τέλη του 1980, οι μεγαλοτραπεζίτες θεωρούσαν τη Γιουγκοσλαβία «ακυβέρνητη» και τον πληθυσμό της ότι ζει «στην παρανομία» και όταν το τέλος της ψυχροπολεμικής πολιτικής σήμανε και το τέλος της στρατηγικής σημασίας της Γιουγκοσλαβίας, τέθηκε σε κίνηση η διάλυσή της, συμπεριλαμβανομένης της εργατικής της τάξης.
Το μεγαλύτερο μέρος της Γιουγκοσλαβίας θεωρείται πλέον «τριτοκοσμικό» και οι διάχυτοι εθνικισμοί παίζουν πλέον καθοριστικό ρόλο. Το καθήκον της ανασυγκρότησης ενός ανεξάρτητου εργατικού κινήματος και άλλων κοινωνικών κινημάτων σε μια διεθνιστική βάση είναι επίκαιρο όσο ποτέ. Το κείμενο αυτό σκοπεύει να βοηθήσει στην κατανόηση του πώς το εργατικό κίνημα στην πρώην Γιουγκοσλαβία εξελίχθηκε από το ξεκίνημά του μέχρι σήμερα.
Το εργατικό κίνημα στην πρώην Γιουγκοσλαβία
μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Με την ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής στην Δυτική Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα, η παντοδύναμη διαδικασία της βιομηχανικής ανάπτυξης επεκτάθηκε και στις περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Η εκβιομηχάνιση οδήγησε σε μια μετακίνηση των αγροτικών πληθυσμών προς τις πόλεις και στο σχηματισμό της εργατικής τάξης. Η διαίρεση της κοινωνίας σε τάξεις (καπιταλιστική, μεσαία, εργατική), οι ταξικές συγκρούσεις και η διαρκής ανάπτυξη της βιομηχανίας οδήγησαν την εργατική τάξη σε σημείο να έχει ανάγκη τις δικές της μορφές ταξικής οργάνωσης. Οι πρώτες σοσιαλιστικές ιδέες και εμπειρίες εργατικής οργάνωσης εισήχθηκαν στις περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας από στοιχεία της ιντελιγκέντσιας (προοδευτικής διανόησης) που είχαν σπουδάσει στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, ιδιαίτερα στην Αυστροουγγαρία, την Ελβετία και τη Γαλλία, είχαν έρθει σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες κατά τις σπουδές τους, τις είχαν ασπαστεί και τις ανέλυαν σε κύκλους συζητήσεων, συμμετείχαν στη δουλειά διαφόρων ομάδων και οργανώσεων και αργότερα έφεραν αυτές τις ιδέες και τις εμπειρίες τους πίσω στις περιοχές καταγωγής τους.
Ένας από τους πρώτους που εισήγαγαν τις σοσιαλιστικές ιδέες ήταν ο Zivojin Zujovic, ο οποίος υιοθέτησε τη διδασκαλία του Proudhon ενώ σπούδαζε Νομικά και Οικονομικά στο Μόναχο και τη Ζυρίχη. Ήταν ο πρώτος σοσιαλιστής στη Σερβία και αργότερα δάσκαλος του Svetozar Markovic, οργανωτή και θεωρητικού του σερβικού εργατικού κινήματος και έναν από τους ιδρυτές του Σερβικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Οι σοσιαλιστικές ιδέες εξαπλώθηκαν σε διάφορες περιοχές που κατοικούνταν από τους νότιους Σλάβους. Κατά τις εξεγέρσεις στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου πρωτοστάτησε ο Vasa Pelagic, το 1875, υπήρξαν ανάμεσα στους εξεγερμένους αρκετοί αναρχικοί, όπως οι Manojlo Hrvacanin, Kosta Ugrinovic και άλλοι. Στις εξεγέρσεις συμμετείχαν, επίσης, αρκετοί Ιταλοί και Ρώσοι αναρχικοί (ο ίδιος ο Malatesta έκανε δυο προσπάθειες να φτάσει στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη).
Στις αρχές του Απρίλη 1871, ο John Most ταξίδεψε στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας και ήρθε σε επαφή με μέλη της «Εργατικής Κοινότητας», η οποία με πρόεδρο
- Guy Debord
- Ιστορία Κοινωνικών Κινημάτων
Επιστολή του Guy Debord για τις μαζικές απεργίες των ανθρακωρύχων στην Ισπανία του Φράνκο
Στην Ισπανία, το καλοκαίρι του 1963 σημαδεύτηκε από ένα δεύτερο κύμα εργατικών επιθέσεων εναντια στο καθεστώς του Φράνκο. Η πρώτη απειλητική επανεμφάνιση του Ισπανικού προλεταριάτου -- είκοσι τρία χρόνια μετά την πρώτη ήττα της επανάστασής του και τον εμφύλιο πόλεμο ενάντια στον εγχώριο και διεθνή φασισμό – ήταν το πρώτο απεργιακό κύμα της άνοιξης του 1962. Παρά το γεγονός πως μετά την επικράτηση του Φράνκο οι απεργίες είχαν κηρυχτεί παράνομες, οι συγκεκριμένες κινητοποιήσεις ήταν γενικά νικηφόρες μιας και επεκταθήκαν σε όλη σχεδόν την Ισπανία,...
- Βαγγέλης Χ. Κατσιγιάννης
- Ιστορία Κοινωνικών Κινημάτων
Βαγγέλης Χ. Κατσιγιάννης*
«...το καθαρό γαλάζιο τ’ ουρανού,
η παράξενη και σκοτεινή σιλουέτα των ευκαλύπτων λίγα βήματα πιο πέρα
και μετά οι κραυγές παράξενων πουλιών, κραυγές διαπεραστικές,
πουλιών στο χρώμα της φωτιάς που περνούσαν πετώντας σαν σκιές.
Μόνο αυτές οι φωνές και πού και πού η φωνή ενός βατράχου
έσπαγαν την απερίγραπτη σιωπή, την απόλυτη εδώ και χιλιάδες χρόνια,
της αυστραλιανής πεδιάδας με τους τροπικούς θάμνους».
Η πρόσφατη «καλύτερη Ολυμπιάδα που έγινε ποτέ» - φράση που ο πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. και κάποτε υπουργός Αθλητισμού του Φράνκο, κ. Σάμαρανγκ, συνηθίζει να επαναλαμβάνει στο τέλος κάθε Ολυμπιάδας - έφερε για πολλοστή φορά στο προσκήνιο...
- Αναρχισμός, συνδικαλισμός και εργατικοί αγώνες στο Ιράν και το Ιράκ
- Η απεργία στο Wave Hill, 1966-1975
- «Ludlow, οι Ελληνες στους Πολέμους του Άνθρακα»
- Η εξέγερση στην Βραζιλία το 1918
- Η επιτροπή ενάντια στην τρομοκρατία και πολίτες του Πύργου καταδικάζουν το Στρατιωτικό-φασιστικό πραξικόπημα στην Πολωνία
- Clydeside 1919: Η απεργία για τις 40 ώρες
- B. Traven: Μια αντιβιογραφία