Μια σύντομη ιστορία της απεργίας του Wave Hill, ή Gurindji, όταν αυτόχθονες εργάτες κτηοτροφίας απήργησαν με αίτημα ίσες αμοιβές και στη συνέχεια απαίτησαν τη γη στην οποία εργάστηκαν. Συνέχισαν τις κινητοποιήσεις τους κατά το απίστευτο διάστημα των εννέα χρόνων, και τελικά τους δόθηκε ένα μέρος της γης.
Κτηνοτρόφοι διαμαρτύρονται για ίσους μισθούς
Οι ιθαγενείς κτηνοτρόφοι, οι οποίοι ήταν πάντα η ραχοκοκαλιά της βιομηχανίας βοοειδών στη Βόρεια Αυστραλία, δεν πληρώνονταν τον ίδιο μισθό με εκείνο των λευκών συναδέλφων τους.
Στην πραγματικότητα, ήταν παράνομο μέχρι το 1968 να πληρώνονται οι ιθαγενείς εργαζόμενοι περισσότερο από ένα συγκεκριμένο ποσό σε αγαθά και χρήματα. Μια προσπάθεια να καθιερωθούν ίσοι μισθοί το 1965 απέτυχε, επειδή οι κτηνοτρόφοι υποστήριξαν ότι η ισότητα των μισθών θα κατέστρεφε τη βιομηχανία, αν εφαρμοζόταν αμέσως κάτι τέτοιο. Αποφασίστηκε να αναβληθεί η λήψη σχετικής απόφασης για τρία χρόνια.
Το 1966 οι ιθαγενείς άρχισαν τις κινητοποιήσεις, απαιτώντας αρχικά ισότητα μισθών στο Union Camp του Newcastle Waters Station, περίπου 270 χιλιόμετρα βόρεια του Tennant Creek. Η απεργία προσύλκησε την προσοχή ολόκληρης της χώρας μιας και αφορούσε τα δικαιώματα των εργαζομένων στην κτηνοτροφία σε όλη την Βόρεια Αυστραλία.
Παρά το γεγονός ότι οι απεργοί ηττήθηκαν, ξεκίνησε μια αντίσταση σε επίπεδο βάσης εναντίον των άθλιων συνθηκών εργασίας που είχαν επιβληθεί στους ιθαγενείς εργαζόμενους. Η διαδικασία αυτή αποδείχτηκε καταλύτης προς την απεργία του Wave Hill.
23 Αυγούστου 1966 - Η πρώτη διεκδίκηση γης στην Αυστραλία στο Wave Hill
Αλλά οι ιθαγενείς δεν έκαναν πίσω. Στις 23 Αυγούστου 1966, 200 ιθαγενείς κτηνοτρόφοι της φυλής Gurindji, βοηθούμενοι από τις οικογένειές τους, άρχισαν την απεργία στον κτηνοτροφικό σταθμό Wave Hill, 600 χιλιόμετρα νότια του Darwin στη Βόρεια Αυστραλία (Northern Territory), που ανήκε στον Βρετανό αριστοκράτη λόρδο Vestey.
Με επικεφαλής τον Vincent Lingiari, έναν ηλικιωμένο και αρχικτηνοτρόφο στο σταθμό, έστησαν καταυλισμό σε μια όχθη του ποταμού Victoria. Ο καταυλισμός αυτός μετακινήθηκε πριν από την υγρή περίοδο του έτους και το 1967 οι ιθαγενείς Gurindji εγκαταστάθηκαν περίπου 30 χιλιόμετρα από το σταθμό του Wave Hill στο Wattie Creek (Daguragu στη γλώσσα των ιθαγενών), στην καρδιά της παραδοσιακής τους γης, μια περιοχή πολιτιστικής σημασίας για τους ίδιους.
Η απεργία του Wave Hill υποστηρίχθηκε σθεναρά και από μη ιθαγενείς. Ο Brian Manning, λιμενεργάτης και ένθερμος συνδικαλιστής από το Darwin, οργάνωσε ένα απεργιακό ταμείο με συναδέλφους του συνδικαλιστές καθώς και τον ιθαγενή ηθοποιό Robert Tudawali και τον συνδικαλιστή οργανωτή του ποταμού Roper, Dexter Daniels. Ο Manning φόρτωνε το φορτηγό του με διάφορες προμήθειες και έκανε πάνω από δεκαπέντε διαδρομές μετ’ επιστροφής, 1.600 χιλιομέτρων, από το Darwin μέχρι το Wave Hill. Η όλη υποστήριξη και οι ενέργειες του Manning ήταν το “κλειδί” για την επιτυχία της απεργίας.
Η απεργία έγινε πρωτοσέλιδο σε όλη την Αυστραλία. Ενώ η αρχική κινητοποιηση έγινε για τους μισθούς και τις συνθήκες διαβίωσης σύντομα συμπεριέλαβε το πιο θεμελιώδες ζήτημα για τους ιθαγνείς, την απόδοση των παραδοσιακών τους εδαφών. Έτσι η απεργία του Wave Hill εξελίχθηκε σε κίνημα διεκδίκησης της γης.
Το 1967 ιθαγενείς ηγέτες παρουσίασαν υπόμνημα με υπογραφές στον γενικό κυβερνήτη της χώρας, ζητώντας μίσθωση 500 τετραγωνικών μιλίων για να οικοδομήσουν και λειτουργήσουν συνεργατικά μεταλλευτικό σταθμό και κέντρο εκτροφής βοοειδών. Επίσης, περιόδευσαν την Αυστραλία για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με τα αιτήματά τους.
Οι Gurindji ισχυρίζονταν ότι αυτή η γη ήταν από ηθικής πλευράς δική τους επειδή οι πρόγονοί τους "έζησαν εδώ από αμνημονεύτων χρόνων και ο πολιτισμός, οι μύθοι, τα όνειρα και οι ιεροί χώροι εξακολουθούν να υπάρχουν σε αυτή τη γη». Αυτό ήταν το πρώτο αίτημα για την απόδοση παραδοσιακής ιθαγενούς γης στην Αυστραλία.
Ενώ η εταιρεία του Vestey ήταν διατεθειμένη να παραδώσει τη γη, η αντίθεση σε αυτήν την ασυνήθιστη και νέα ιδέα ήταν πολύ ισχυρή.
Η απεργία συνεχίστηκε 9 χρόνια, μέχρι που ο πρωθυπουργός Gough Whitlam επισκέφθηκε το χώρο της απεργίας και έγραψε ιστορία με μια συμβολική χειρονομία - έριξε χώμα στο χέρι του αυτοχθόνα ηλικιωμένου Vincent Lingiari.
16 Αυγούστου 1975 - Το Wattie Creek γίνεται ιθαγενής γη
Σε εθνικό επίπεδο αρκετοί αντιστάθηκαν στην ιδέα της επιστροφής γης στους παραδοσιακούς ιδιοκτήτες της. Πέντε χρόνια αργότερα (η κυβέρνηση είχε αλλάξει πάρα πολύ), στις 16 Αυγούστου 1975 ο πρωθυπουργός Gough Whitlam (του Εργατικού Κόμματος) παρέδωσε τον τίτλο της γης στους ιθαγενείς Gurindji - κάτι που αποτελέσε την πρώτη πράξη επιστροφής γης στους ιθαγενείς τη χώρας και την έναρξη του κινήματος για τα εδαφικά δικαιώματα.
Η στιγμή που ο Gough Whitlam έριξε χώμα στα χέρια του Vincent Lingiari έγινε μια από τις πιο καθοριστικές στιγμές στην ιστορία της Αυστραλίας.
Η απεργία του Wave Hill άνοιξε το δρόμο στο νόμο περί ιθαγενικών δικαιωμάτων γης στη Βόρεια Αυστραλία (Aboriginal Land Rights Northern Territory Act) του 1976. Το 1975 οι Gurindji αγόρασαν την κτηνοτροφική μίσθωση. Όταν η τοπική κυβέρνηση απείλησε να αναστείλει τη μίσθωση, οι Gurindji κατέθεσαν αίτηση δικαιωμάτων γης.
Το 1986 κέρδισαν την πλήρη κυριότητα των πηγών του Wattie Creek γνωστών ως Dagaragu, που βρίσκεται στην περιφέρεια του ποταμού Victoria της Βόρειας Αυστραλίας.
Σήμερα 700 Gurindji ζουν στις κοινότητες του Daguragu, στις όχθες του Wattie Creek και του Kalkarinji, που πριν ήταν γνωστό ως Wave Hill.
Θεωρείται επιτυχία;
Το μεγάλο ερώτημα είναι: Ήταν η απεργία επιτυχής; Είναι οι αυτόχθονες εργαζόμενοι σε καλύτερη κατάσταση;
Ο καθηγητής Jon Altman, από το Ινστιτούτο για την Ιθαγένεια και την Παγκοσμιοποίηση “Alfred Deakin” του Πανεπιστήμιου Deakin, έριξε μια αποφασιστική ματιά σήμερα, 2016, με την ευκαιρία της 50ής επετείου των γεγονότων στο Wave Hill καθώς και της 40ής επετείου του νόμου περί ιθαγενικών δικαιωμάτων γης.
Τα συμπεράσματά του δεν είναι ενθαρρυντικά.
"Θα ήταν δίκαιο να υποθέσουμε ότι σήμερα -50 χρόνια μετά την απεργία και 40 χρόνια μετά την ψήφιση του ομοσπονδιακού νόμου δικαιωμάτων γης- η κατάσταση έχει βελτιωθεί μαζικά και ότι τα προβλήματα που ανέκυψαν πριν από μισό αιώνα έχουν επιλυθεί. Έχει, όμως, η κατάσταση βελτιωθεί πραγματικά;
"Μετά από μια περίοδο τριάντα χρόνων προοδευτικής βελτίωσης έως το 1996, τα πράγματα έχουν τώρα πάει προς τα πίσω. Το 1966 οι ιθαγενείς απήργησαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας, αλλά σήμερα οι επιλογές τους είναι πιο περιορισμένες, καθώς υπάρχει λιγότερη ελευθερία. Τότε ήταν ο όμιλος του Vestey, μια ιδιωτική ομάδα εταιρειών του Ηνωμένου Βασιλείου που κακομεταχειριζόταν τους ιθαγενείς εργάτες. Σήμερα είναι η αυστραλιανή πολιτεία.
“Με το πρόγραμμα που φέρει την άσχετη ονομασία Πρόγραμμα Κοινοτικής Ανάπτυξης (Community Development Programme) επιζητείται η επαίσχυντη εκμετάλλευση σε βάρος ιθαγενών εργαζομένων στην περιφερειακή και απομακρυσμένη Αυστραλία, πληρώνοντάς τους λιγότερο από ό,τι ο βασικός μισθός, για υποχρεωτική εργασία 25 ωρών την εβδομάδα, με κανένα από τα συνήθη σύγχρονα οφέλη όπως επίδομα αδείας, σύνταξη ή δικαιώματα αδείας λόγω μακρόχρονης υπηρεσίας κ.λπ. Και αν οι άνθρωποι δεν συμμορφώνονται με τα δρακόντεια μέτρα για εργασία για το επίδομα ανεργίας (work-for-the-dole) ή την επανεκπαίδευση, χάνουν τα μέσα της ευημερίας τους σε ιστορικά πρωτοφανείς ρυθμούς και πρέπει να επιβιώσουν χωρίς εισόδημα για περιόδους έως οκτώ εβδομάδες”.
*Στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν από την παναυστρλιανηής εμβέλειας εφημερίδα των ιθαγενών “Koori Mail”, το άρθρο “The Gurindji people farewell that “jangkarni marlaka”', Crikey 22/10/2014, το σύνδεσμο indigenousrights.net.au/land_rights/wave_hill_walk_off,_1966-75/a_petition_to_the_governor-general, retrieved 15/8/2016 και το άρθρο “50th Anniversary Of The Wave Hill Walk-off -- A Reflection Of The Past, Present And Future”, Tasmanian Times 19/8/2016.
**Το κείμενο δημοσιεύτηκε εδώ: http://libcom.org/history/wave-hill-walk-1966-1975. Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, Σεπτέμβρης 2016.
