Τον Αύγουστο του 1977, 50.000 φτωχοί κάτοικοι παραγκουπόλεων στο Ιράν, αντιστάθηκαν επιτυχώς στην αναγκαστική απομάκρυνσή τους από την αστυνομία και, στη συνέχεια, τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, η αστυνομία κατέσφαξε 40 θρησκευτικούς διαδηλωτές.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η δυσαρέσκεια να μετατραπεί σε ανοικτό θυμό. Οι απεργίες και οι πράξεις σαμποτάζ ήταν σε άνοδο, ενώ οι μισθοί μειώθηκαν εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης. Ο σάχης επέβαλε στρατιωτικό νόμο και την επονομαζόμενη «Μαύρη Παρασκευή», στις 8 Σεπτεμβρίου 1978, ο στρατός άνοιξε πυρ εναντίον χιλιάδων διαδηλωτών.
Σε απάντηση, εξαγριωμένοι εργαζόμενοι ξεκίνησαν ένα απεργιακό κύμα που εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα σαν πυρκαγιά. Οι εργαζόμενοι στις εγκαταστάσεις πετρελαίου απήργησαν 33 συνεχείς ημέρες, φέρνοντας την οικονομία σε νεκρική παράλυση, παρά τις άκαρπες προσπάθειες του καθεστώτος να στείλει στρατεύματα στις πετρελαιοφόρες περιοχές.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1978, 2 εκατομμύρια διαδηλωτές διαδήλωσαν στην πρωτεύουσα, Τεχεράνη, απαιτώντας την αποπομπή του σάχη, τέλος στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και τον εξοπλισμό του λαού. Στρατιώτες άρχισαν να λιποτακτούν.
Στις 16 Ιανουαρίου, 1979, ο σάχης διέφυγε στην Αίγυπτο.
Στα μέσα Φεβρουαρίου, ξέσπασε εξέγερση δόκιμων αξιωματικών της αεροπορίας που ενώθηκαν με τις ένοπλες ομάδες της αριστερής Οργάνωσης Ανταρτών Ιρανικού Λαού ή Φενταγίν, και τους εθνικιστές Μουτζαχεντίν, θέτοντας υπό τον έλεγχό τους τη στρατιωτική ακαδημία, στρατιωτικές βάσεις, το κοινοβούλιο, εργοστάσια, οπλοστάσια και τον τηλεοπτικό σταθμό. Το καθεστώς των Παχλεβί κατέρρευσε και ο Χομεϊνί, που είχε εν τω μεταξύ επιστρέψει από την εξορία, σχημάτισε μια προσωρινή πολυκομματική κυβέρνηση.
Αλλά ο λαός ήθελε περισσότερα.
Ιδρύθηκαν γυναικείες οργανώσεις, οι αγρότες άρχισαν την απαλλοτρίωση της γης και σε ορισμένα μέρη ιδρύθηκαν κοινοτικά συμβούλια καλλιέργειας της γης, οι απεργίες έγιναν περισσότερο ανεξέλεγκτες και οι εργαζόμενοι κατέλαβαν και λειτουργούσαν τους εργασιακούς χώρους, οργάνωσαν την προμήθεια πρώτων υλών, οργάνωσαν οι ίδιοι τις αγοραπωλησίες, ακόμη και τον καθορισμό των τιμών στη βιομηχανία πετρελαίου.
Ξεπήδησε έτσι ένα σύστημα σοβιέτ βάσης - που ονομάστηκαν shoras (στην ιρανική γλώσσα) και βασίζονταν στην ιδέα των παλαιών εργοστασιακών συμβουλίων- στον γεωργικό τομέα, τα εργοστάσια, τις γειτονιές, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τις ένοπλες δυνάμεις.
Ταυτόχρονα, συγκροτήθηκαν ένοπλες επιτροπές γειτονιάς που ονομάζονταν komitehs -έχοντας ως βάση τα παλαιά δίκτυα των μουσουλμάνων λογίων- και οργάνωναν περιπολίες σε κατοικημένες περιοχές, όπου συνελάμβαναν συνεργάτες του παλιού καθεστώτος, λειτουργούσαν λαϊκά δικαστήρια και λαϊκές φυλακές και καλούσαν σε διαδηλώσεις.
Ήταν μια αληθινή εργατική επανάσταση με τους κοσμικούς επαναστάτες και τους μουσουλμάνους εργαζόμενους που ανέτρεπαν το καπιταλιστικό κράτος δίπλα-δίπλα.
Η Πρωτομαγιά αυτού του χρόνου στην Τεχεράνη γιορτάστηκε από 1,5 εκατομμύριο διαδηλωτές.
Το πρώην αρχηγείο της μυστικής αστυνομίας που ελεγχόταν από την επίσημη συνδικαλιστική ομοσπονδία, είχε καταληφθεί από τους ανέργους και μετονομάστηκε σε Σπίτι των Εργαζομένων. Εμφανίστηκε μια νέα εργατίστικη ομοσπονδία, η Πανιρανική Εργατική Ένωση, που αντικατέστησε την παλιά συνδικαλιστική ένωση-φερέφωνο του κράτους, δηλώνοντας ότι στόχος της ήταν ένα Ιράν “ελεύθερο από ταξική καταπίεση” και κάλεσε στη δημιουργία shoras “από τους εργάτες κάθε εργοστασίου, για τις δικές τους πολιτικές και οικονομικές ανάγκες".
Αλλά οι φονταμενταλιστές κληρικοί με ηγέτη τον Χομεϊνί, είχαν τρομοκρατηθεί από την ολοένα επεκτεινόμενη εξουσία της εργατικής τάξης και βρίσκονταν σε κατάσταση συναγερμού υπό το φάντασμα της επικείμενης κατάρρευσης του ιρανικού καπιταλισμού. Αν κατέρρεε, δεν θα μπορούσαν να ανασυσταθούν ως η νέα κυβερνητική ελίτ στη θέση του σάχη και δεν θα υπήρχαν κέρδη για να κλέψουν από τους εργαζόμενους. Έτσι, τρεις ημέρες μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης, η προσωρινή κυβέρνηση διέταξε τους εργαζόμενους να επιστρέψουν στις εργασίες τους, αλλά η απεργία, η δημιουργία shoras και komiteh εξαπλώθηκαν.
Ένα μήνα αργότερα, η κυβέρνηση κήρυξε τις shoras“αντεπαναστατικά όργανα”, υποστηρίζοντας ότι το δικό της μειονοτικό αστικό καθεστώς ήταν “η γνήσια ισλαμική επανάσταση".
Ωστόσο, οι shoras συνέχισαν να εξαπλώνονται, με συνέπεια το καθεστώς εισήγαγε ένα νόμο με στόχο την υπονόμευση της αυτοδιαχείρισης των εργαζομένων, προσπαθώντας να απαγορεύσει τη συμμετοχή των shoras στις διαχειριστικές εργατικές υποθέσεις - ενώ την ίδια στιγμή προσπάθησε να εξαναγκάσει σε ταξική συνεργασία, επιμένοντας ότι τα διαχειριστικά όργανα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στις shoras.
Το κίνημα των shoras κορυφώθηκε τον Ιούλιο, αλλά στη συνέχεια η κυβερνητική επίθεση, σε συνδυασμό με την απειρία της αριστεράς, άρχισε να αναπτύσσεται σταθερά. Το Εθνικό Μέτωπο, οι μάζες, οι Φενταγίν και οι αριστερές και μουσουλμανικές πτέρυγες των Μουτσαχεντίν, υποστήριξαν λανθασμένα την προσωρινή κυβέρνηση, πιστεύοντας ότι μια ιρανική αστική τάξη ήταν καλύτερη από τη δυναστεία των υποστηριζόμενων από τους ιμπεριαλιστές Παχλεβί.
Ο Χομεϊνί ίδρυσε το φονταμενταλιστικό Ιρανικό Δημοκρατικό Κόμμα για να αποσπάσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης από την προσωρινή κυβέρνηση και ταυτόχρονα να συγκροτήσει τους Φρουρούς της Επανάστασης (Pasdaran), μια πολιτική αστυνομική δύναμη, ώστε να περιθωριοποιήσει την κοσμική αριστερά μέσα στις komitehs τις οποίες θέλησε να κινητοποιήσει ως ένα μπλοκ υποστήριξής του.
Οι Pasdaran σύντομα διέλυσαν με τη βία τις shoras, εξαφάνισαν τις komitehs και κατέστειλαν τους Κούρδους αυτονομιστές και τις γυναικείες οργανώσεις, ενώ δημιουργήθηκε το Κόμμα του Θεού (Hezbollah) ως μια απεργοσπαστική δύναμη, αποτελούμενη από κακοποιούς. Το Ιρανικό Δημοκρατικό Κόμμα δημιούργησε επίσης ένα πρόγραμμα δημοσίων έργων με διττό στόχο: α) να εκτρέψει τις ενέργειες των πιο μαχητικών shoras - αντικαθιστώντας τις με φονταμενταλιστικά shoras και ισλαμικούς συνδέσμους και β) να επιτρέψει την ανοικοδόμηση της εκμεταλλευτικής καπιταλιστικής οικονομίας (ρίχνοντας όλο αυτό το διάστημα λαϊκιστικά και αντικαπιταλιστικά συνθήματα με τον τρόπο που όλες οι φασιστικές δικτατορίες το κάνουν). Η αληθινή εργατική επανάσταση καταστράφηκε και για την ιρανική εργατική τάξη -είτε κοσμική είτε μουσουλμανική-, άρχιζε ήδη μια μακρά νύχτα κάτω από ένα νέο αυταρχικό καθεστώς.
Το φονταμενταλιστικό καθεστώς των κληρικών δεν τους απελευθέρωσε: είχε φέρει μόνο νέες μορφές καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και αστυνομικό κατασταλτικό κράτος.
Έτσι μπορούμε να πούμε ότι το δίδαγμα του Ιράν αποτελεί μια βασική αναρχική αρχή: οι εργάτες δεν μπορούν ποτέ να εμπιστεύονται ομάδες, θρησκευτικές ή μη, που φωνάζουν τα σωστά επαναστατικά συνθήματα, αλλά ο πραγματικός στόχος των οποίων είναι η ταξική κυριαρχία και η διαιώνισή της.
Όν αφορά το Ιράκ, υπήρξαν φήμες και κάποιες αναφορές περί ύπαρξης αναρχικών που δραστηριοποιούνταν στο Ιράκ, αλλά φαίνεται ότι οι δυνάμεις αυτές δεν ήσαν ακόμη σημαντικές.
Το ιρακινό εργατικό κίνημα προέκυψε μόνο στη δεκαετία του 1920 και του 1930, λόγω της καθυστερημένης ανάπτυξης ενός βιομηχανικού προλεταριάτου με επίκεντρο τη βιομηχανία πετρελαίου και ελεγχόταν αρχικά από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ιράκ (HCI). Το HCI υπέστη σφαγές από το κυβερνών Κόμμα Μπάαθ κατά τη δεκαετία του 1960, αλλά το 1973, οι ηγεσίες των δύο κομμάτων συνήψαν ένα σύμφωνο.
Αυτό εξόργισε τη νεολαία του HCI, 300 περίπου μέλη της οποίας αποχώρησαν από το κόμμα το 1976 για να σχηματίσουν την αναρχο-κομμουνιστικής κατεύθυνσης ομάδα Shagila.
Οι κύριες δραστηριότητες της Shagila ήταν η παραγωγή και κυκλοφορία υπόγειου Τύπου και η δολοφονία μπράβων των δυνάμεων ασφαλείας του Μπάαθ. Όταν ξέσπασε η ιρανική επανάσταση, πολλοί μαχητές της Shagila πέρασαν παράνομα στο Ιράν για να υποστηρίξουν την εκεί αδελφή αναρχο-κομμουνιστική οργάνωση“Η Κραυγή του Λαού” καθώς και τις shoras και τις komiteh.
Αλλά και η Shagila και “Η Κραυγή του Λαού” παγιδεύτηκαν και κατεστάλησαν στις σφαγές του καθεστώτος Χομεϊνί σε βάρος της γενικότερης Αριστεράς που εξαπολύθηκαν το 1979 και μόνο μια χούφτα μελών τους διέφυγαν στην εξορία. Εκείνοι που έμειναν πίσω, παραμένοντας ζωντανοί, έθαψαν τα όπλα τους και τα πιεστήρια. Πιστεύεται ότι μια “δεύτερη γενιά” μαχητών της Shagila συμμετείχαν στην πρόσφατη εξέγερση, αλλά δεν έχουμε καμία επιβεβαίωση περί αυτού. (Η πηγή ήταν ένας βετεράνος της Shagila στην εξορία, που δεν μπόρεσε να αποκαλύψει το όνομά του για λόγους ασφαλείας).
Ωστόσο υπάρχουν και άλλες προοδευτικές δυνάμεις που κατάφεραν να διαδόσουν τις δραστηριότητές τους στο διαδίκτυο. Μια από τις πιο σημαντικές προοδευτικές δυνάμεις που εμφανίστηκε στο Ιράκ τα τελευταία χρόνια είναι η Ομοσπονδία Εργατικών Συμβουλίων και Συνδικάτων του Ιράκ (FWCUI), που σχηματίστηκε το Δεκέμβριο του 2003, και η οργάνωση-μέλος της, η Ένωση Ανέργων του Ιράκ (UUI), η οποία εξαπλώθηκε γρήγορα στα πιο μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Η FWCUI δηλώνει ότι στόχος της είναι να σχηματίσει “εργατικές οργανώσεις όπου οι εργαζόμενοι θα αυτοεκλέγονται, χωρίς την κηδεμονία ή την κυριαρχία οποιαδήποτε αρχής, είτε κυβερνητικής είτε κομματικής”. Το δε Καταστατικό της επεκτείνεται σε αυτό το θέμα, λέγοντας ότι στόχος της είναι “να συγκροτηθούν συμβούλια και άμεσα εκλεγόμενα εργατικά συνδικάτα μέσα στα εργοστάσια, τα ργαστήρια και τις επιχειρήσεις από τους ίδιους τους εργαζόμενους”.
Έχει υιοθετήσει μια σαφώς αντισοβινιστική γραμμή, αγκαλιάζοντας όλους τους εργαζόμενους στην επικράτεια του Ιράκ ανεξάρτητα από εθνικότητα, θρησκεία, φύλο κλπ. Αγωνίζεται για το βούτυρο και το ψωμί των εργατών, ενώ απαιτεί επίσης απεριόριστη πολιτική ελευθερία καθώς και το δικαίωμα της απεργίας και συλλογικής δράσης.
Το πιο σημαντικό, το Καταστατικό της αναφέρει ότι η «Γενική Συνέλευση [των αντιπροσώπων των εργαζομένων] είναι η ανώτατη αρχή της Ομοσπονδίας και καλείται κάθε έξι μήνες», καθώς και ότι η «ηγετική επιτροπή» της Ομοσπονδίας, εκλέγεται με μυστική ψηφοφορία από τη Γενική Συνέλευση, δεν είναι εκτελεστικό όργανο, απλώς ένα εξουσιοδοτημένο όργανο που περιορίζεται αυστηρά στο να συμμορφώνεται με όλα τα ψηφίσματα και τις προτάσεις της Συνέλευσης και εργάζεται για την εφαρμογή τους”.
Η επιτροπή αυτή μπορεί με τη σειρά της να διορίσει "ειδικές υπο-επιτροπές” για να ασχοληθούν με ορισμένα καθήκοντα, αλλά αυτά τα όργανα είναι απλώς “συμβουλευτικά” και έχουν “περιορισμένη εξουσία".
Με άλλα λόγια, αυτό που έχουμε εδώ είναι μια αμεσοδημοκρατική, λαϊκή συνδικαλιστική οργάνωση που δεν είναι οργανωμένη σύμφωνα με το σύνηθες μοντέλο του “δημοκρατικού συγκεντρωτισμού" βάση του οποίου η εκτελεστική ένωση ελέγχει την ιδιότητα του μέλους. Εδώ, ο έλεγχος ασκείται τον κυκλικό (εκ περιτροπής) τρόπο, αναδεικνύοντας ένα καλό επιχείρημα για την FWCUI ώστε να συμπεριλαμβάνεται από τους αναρχικούς σε εκείνα τα συνδικάτα που χαρακτηρίζονται “εναλλακτικά" (ή ελευθεριακά) σε τόσο διαφορετικές χώρες όπως το Μεξικό και η Ελβετία, με τα οποία τα επαναστατικά αναρχικά, επαναστατικά συνδικαλιστικά και αναρχοσυνδικαλιστικά κινήματα έχουν πολλά κοινά.
*Πηγές: http://www.uuiraq.org/ και http://divergences.be/spip.php?article446&lang=fr
Μετάφραση: “Ούτε Θεός - Ούτε Αφέντης”, Μελβούρνη, Νοέμβρης 2016.
**Για την πορεία και τα διδάγματα της Ιρανικής Επανάστασης διαβάστε στην αγγλική γλώσσα το κείμενο "Θρησκευτικά φονταμενταλιστικά καθεστώτα: Ένα δίδαγμα από την Ιρανική Επανάσταση του 1978-1979 “, που δημοσιεύτηκε και στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.anarkismo.net/newswire.php?story_id=129
