Παγκόσμια κοινωνική ιστορία

: Lucien van der Walt; Ιστορία Κοινωνικών Κινημάτων; 18 Ιουνίου 2020

Κείμενο της αναρχικής κολεκτίβας Tokologo (Νότια Αφρική)

Πριν από περίπου πενήντα χρόνια είδαμε την αποξήλωση των περισσοτέρων ευρωπαϊκών αποικιακών αυτοκρατοριών στην Αφρική. Τα «νέα έθνη» που ξεπήδησαν γέννησαν υψηλές ελπίδες – και βέβαια η αλλαγή από την αποικιακή κυριαρχία με το ρατσισμό της, τον εξωτερικό έλεγχο και τις εξορυκτικές οικονομίες υπήρξε ένα βήμα προοδευτικό.

Απογοητεύσεις της Ανεξαρτησίας

Παρ' όλα αυτά, οι ελπίδες αυτές εξαφανίστηκαν σύντομα. Από πολιτική σκοπιά, τα περισσότερα ανεξάρτητα Αφρικανικά κράτη κινήθηκαν προς τον σχηματισμό δικτατορικών και μονοκομματικών καθεστώτων, συνήθως διοικούμενων από το εθνικιστικό κόμμα, που είχε πάρει την εξουσία τη στιγμή της ανεξαρτησίας – με την πάροδο του χρόνου, ο στρατός έγινε επίσης σημαντικός παράγοντας. Πολλά από αυτά τα καθεστώτα ήταν εξαιρετικά διεφθαρμένα, ακόμη και ληστρικά, και έτσι το χάσμα μεταξύ της ανερχόμενης τοπικής (ιθαγενούς) κυρίαρχης τάξης και των μαζών διευρύνθηκε ακόμα περισσότερο.

Αυτά τα χάσματα δεν δημιουργήθηκαν κατά την αποικιακή περίοδο, καθώς πολλές αφρικανικές κοινωνίες ήταν ήδη διαιρεμένες, όμως διατηρήθηκαν και διευρύνθηκαν με τον καιρό. Οι νέες κυρίαρχες ελίτ ήταν στην πλειονότητά τους μορφωμένες ομάδες της μεσαίας τάξης, καθώς και παραδοσιακοί αριστοκράτες· από την ανεξαρτησία και μετά ο λαός ποτέ δεν κυβέρνησε τα «νέα έθνη».

Από τη δεκαετία του ‘80, ακολούθησε ο νεοφιλελεύθερος μετασχηματισμός. Η φτώχεια και η ανισότητα είναι εκτεταμένη, υπάρχει ανεργία σε μαζική κλίμακα και περισσότεροι άνθρωποι σε κατάσταση απόλυτης φτώχειας και σε εμπόλεμες ζώνες από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Τα μετααποικιακά σχέδια εκβιομηχάνισης των οικονομιών, με δημιουργία τοπικής βιομηχανίας μέσω κλειστών και προστατευτικών οικονομιών, εν πολλοίς απέτυχαν.

Απορρίπτοντας τις ρατσιστικές ερμηνείες

Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτή η οικονομική κατάσταση, αφήνοντας στην άκρη τη Νότια Αφρική με την περίεργη ιστορία της; Μπορούμε αμέσως να απορρίψουμε απόψεις όπως ότι οι Αφρικανοί είναι περισσότερο

διεφθαρμένοι ή λιγότερο ικανοί. ισχυρότερη από πολλές χώρες της δύσης. Εκτός από το ότι βασίζονται σε ρατσιστικές ιδέες, είναι γεγονός ότι τεράστιες οικονομικές αποτυχίες, ανισότητα, καταπίεση και χαμηλά επίπεδα βιομηχανικής ανάπτυξης συναντώνται οπουδήποτε, συμπεριλαμβανομένων περιοχών της Ευρώπης, ιδιαίτερα στην ανατολή και το νότο της.

Ο ρόλος της αποικιοκρατίας

Μια πιο συνηθισμένη ερμηνεία, ευρέως διαδεδομένη στην αριστερά, ρίχνει την ευθύνη σχεδόν ολοκληρωτικά στην αποικιοκρατία. Αυτό το επιχείρημα σωστά επισημαίνει ότι η είσοδος μεγάλου μέρους της Αφρικής στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία ως παραγωγού πρώτων υλών (από τη γεωργία ως τα μεταλλεία) την έβαλε σε μειονεκτική θέση. Όταν ο πυρήνας της οικονομίας μιας χώρας βασίζεται στην εξαγωγή αγαθών όπως το κακάο ή το καλαμπόκι, η χώρα είναι πολύ ευάλωτη. Αν η ζήτηση ή οι τιμές πέσουν, εγείρονται σοβαρά προβλήματα. Από τη στιγμή που οι ίδιες αυτές αγροτικές-μεταλλευτικές οικονομίες χρειάζεται να εισάγουν ακριβά μα αναγκαία βιομηχανικά προϊόντα, είναι δίπλα ευάλωτες.

Πολλά μετααποικιακά σχέδια εκβιομηχάνισης χρηματοδοτήθηκαν από τα έσοδα των εξαγωγών των πρώτων υλών –από φόρους και, όπου η κρατική ιδιοκτησία ήταν εκτενής, από κέρδη– αλλά αυτά εξαντλήθηκαν τη δεκαετία του ‘70 με την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση. Για να σώσουν την κατάστα- ση, πολλά κράτη κατέφυγαν σε εκτεταμένο δανεισμό, όμως βρέθηκαν σε ακόμα χειρότερο χρέος. Μερικές χώρες, όπως η Ζάμπια, είχαν ένα περιθώριο 9 χρόνων από την ανεξαρτησία (1964) μέχρι την παγκόσμια κρίση (1973), για να προσπαθήσουν...

Περισσότερα …

: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης; Ιστορία Κοινωνικών Κινημάτων; 09 Μάι 2020

Η απεργία της Kortex το Δεκέμβρη του 1981, στο εσωτερικό προάστιο της Μελβουρνης Brunswick, στην οποία συμμετείχαν 300 γυναίκες, δείχνει πώς η γυναικεία καταπίεση και η εκμετάλλευσή τους ως εργαζόμενες συνδυάζονται και αλληλεπιδρούν. Ένας αγώνας στο χώρο εργασίας μπορεί να μεταφερθεί στην οικιακή και οικογενειακή ζωή, με αξιοσημείωτες συνέπειες.

Πώς συμμετέχει σε έναν τέτοιο αγώνα ένα εργατικό δυναμικό που δεν έχει συνδικαλιστική εμπειρία, κανένα ιστορικό μαχητικότητας και προβλήματα επικοινωνίας σε πολλές διαφορετικές γλώσσες;

Στη συγκεκριμένη περίπτωση είχαμε αλλεπάλληλες απεργιακές κινητοποιήσεις σε διάφορους εργασιακούς χώρους και κλάδους μεταξύ 1979 και 1981. Τα συνδικάτα στο χώρο των αποθηκαρίων, των συσκευαστών και...

Περισσότερα …

: Marc Record; Ιστορία Κοινωνικών Κινημάτων; 20 Ιανουαρίου 2020

Κριτική δύο βιβλίων για την Λιθουανή βιβλιοθηκάριο που επέζησε του Ολοκαυτώματος

Marc Record

Η Ona Šimaitė (προφέρεται Shim-ay-Teh) ήταν Λιθουανή βιβλιοθηκάριος, γνωστή για το λαθρεμπόριο τροφίμων, το πέρασμα μηνυμάτων και άλλων λαθραίων στο γκέτο της Βίλνα κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. [1] Η ίδια περνούσε επίσης λαθραία ανθρώπους, νέα και βιβλία έξω από το γκέτο. Βασανίστηκε από την Γκεστάπο μετά τη σύλληψή της. Το Πανεπιστήμιο Βίλνιους οργάνωσε ολόκληρη δωροδοκία για να την σώσει από την εκτέλεση. Απελάθηκε στο Νταχάου απ’ όπου κατέληξε σε ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου.

Από την Šimaitė είχε συχνά ζητηθεί να γράψει την αυτοβιογραφία της. Σε...

Περισσότερα …