Ένας απολογισμός μιας όχι και τόσο γνωστής απεργίας και συγκέντρωσης διαμαρτυρίας έξω από το κοινοβούλιο, στο Ουέλλινγκτον, της Νέας Ζηλανδίας, τον Ιούνιο του 1968.
Παρά πόδας των γεγονότων της Γαλλίας το Μάιο-Ιούνιο του 1968, μια διαμαρτυρία εργατών-φοιτητών αρκετών χιλιάδων ανθρώπων που ενώθηκαν στο κοινοβούλιο [Ουέλλινγκτον, Νέα Ζηλανδία] στις 26 Ιουνίου 1968.1 Οι φοιτητές κρατούσαν πανό που έγραφαν ’Φοιτητές και Εργάτες Ενωμένοι’, ‘Φοιτητικο-εργατική Αλληλεγγύη’ και ‘Αύξηση υποτροφιών και μισθών’.2 Ορισμένοι επίσης κρατούσαν ‘κύμα κοκκινόμαυρων σημαιών’,3 σύμβολο της Γαλλικής επανάστασης. Έχει διατυπωθεί ότι η διαμαρτυρία έληξε σχεδόν με έφοδο στο κοινοβούλιο.4 Η The Dominion κραύγαζε ότι η δήθεν βίαιη διαμαρτυρία έληξε με μια παρ’ ολίγον εξέγερση.5 Το κύριο άρθρο της Evening Post παρατηρούσε αυστηρά ότι ‘θα τη θυμόμαστε για πολύ καιρό με ντροπή σαν μια από τις πιο κακόφημες υποθέσεις στην ιστορία αυτού του τόπου.’6
Δεδομένων αυτών των εκτιμήσεων, είναι αινιγματικό το γεγονός ότι σε αυτή τη διαμαρτυρία δόθηκε λίγη προσοχή.7 Θα επιχειρήσω να ρίξω λίγο φως σε αυτό το συμβάν, και να συζητήσω για το κατά πόσον ήταν ή δεν ήταν βίαιο. Θα εξετάσω επίσης κατά πόσον η μονοήμερη στάση εκείνη τη μέρα της ‘εξέγερσης’ μπορεί να χαρακτηριστεί σαν γενική απεργία του Ουέλλινγκτον.
Για ποιό λόγο έγινε αυτή η διαμαρτυρία στις 26 Ιουνίου 1968;
Ήταν μια πολύ ευρεία διαμαρτυρία κατά την έναρξη του Κοινοβουλίου. Σύμφωνα με διάφορες αναφορές στον Τύπο, 3.000 με 7.000 συμμετείχαν.8 Πολλές ήταν οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτήν:
• Η μεγαλύτερη διαμαρτυρία της μέρας ήταν εναντίον της διαταγής του Διαιτητικού Δικαστηρίου για πάγωμα των μισθών η οποία είχε ανακοινωθεί στις 17 Ιουνίου 1968. Δεδομένου του πληθωρισμού, αυτή η διαταγή ήταν αποτελεσματικά μια καθολική περικοπή μισθών. Το Εμπορικό Συμβούλιο του Ουέλλινγκτον διοργάνωσε μια μονοήμερη απεργία στις 26 Ιουνίου και πορεία από το Εμπορικό Κέντρο στο χώρο του Κοινοβουλίου. Υπήρχε επίσης μια πορεία ναυτεργατών στο Κοινοβούλιο για να διαμαρτυρηθούν για τη διαταγή.
• Οι ναυτικοί διαμαρτύρονταν για την έλλειψη ασφάλειας στη θάλασσα.
• Η Οργάνωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Μαορί διαδήλωναν την αντίθεσή τους στην Τροπολογία του Νομοσχεδίου για τις Υποθέσεις των Μαορί του 1967. Σύμφωνα με τον Ρανγκίνουι Ουόκερ, αυτό το Νομοσχέδιο επέτρεπε στη γη των Μαορί να εμπορευματοποιηθεί και να πουληθεί και, έτσι ‘για τους Μαορί, το Νομοσχέδιο θεωρήθηκε ως η “τελευταία αρπαγή της γης” από τους Πακέχα.’9 Τουλάχιστον 400 Μαορί από τόσο μακριά όσο από το Νότιο Νησί, το Γκίσμπορν, το Ανατολικό Κέιπ, το Ταρανάκι και το Χοκς Μπέι συμμετείχαν στη διαμαρτυρία.10
• Μέλη της Επιτροπής του Ουέλλινγκτον για το Βιετνάμ αποφάσισαν να δείξουν την αντίθεσή τους στον πόλεμο του Βιετνάμ και στον SEATO (Οργανισμός Συμφώνου Νοτιοανατολικής Ασίας). Αυτό έγινε αμέσως μετά τη δημοφιλή αντι-διάσκεψη για την Ειρήνη, Εξουσία και Πολιτική στον SEATO τον Απρίλιο του 1968. Η Εκστρατεία για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό επίσης διαμαρτύρονταν εναντίον των γαλλικών πυρηνικών δοκιμών.
• Ο κλάδος του Ουέλλινγκτον για την Εκστρατεία Κατά της Ανόδου των Τιμών ήταν εκεί, ισχυριζόμενος ότι η αύξηση των τιμών επηρεάζει προς το χειρότερο την εργατική τάξη. Υπήρξε μια μικρή ύφεση το 1967-68, και μερικές με αποτέλεσμα ανεργία.
• O Σύλλογος Φοιτητών του Πανεπιστημίου Βικτόρια του Ουέλλινγκτον διοργάνωσε πορεία για να απαιτήσει υψηλότερες υποτροφίες για τους φοιτητές και υψηλότερους μισθούς για το προσωπικό των πανεπιστημίων· να αντιταχθούν στη σχεδιαζόμενη αμερικανική στρατιωτική κατασκοπευτική βάση Omega11 και στον πόλεμο του Βιετνάμ· και να δείξει την αλληλεγγύη του στους εργάτες.12
Τi συνέβη;
Είναι δύσκολο να πούμε οριστικά. Δεν έχω πάρει συνέντευξη από ανθρώπους που συμμετείχαν, και θα ήταν μοιρολατρικό να το κάνω. Αντ’ αυτού, έχω συνδέσει γεγονότα από τα δημοσιεύματα στον τύπο. Η μαζική διαδήλωση ξεκίνησε με τους εργάτες να ακούν ομιλίες από τους συνδικαλιστές. Κάποια στιγμή, οι εργάτες πέρασαν έναν αστυνομικό κλοιό, και έφτασαν κοντά στα σκαλοπάτια του κοινοβουλίου. Ο Τομ Σκίννερ (Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργασίας), ο Νορμ Κιρκ (ηγέτες του Εργατικού Κόμματος) και ο Τόμπι Χιλλ (πρόεδρος του Εμπορικού Συμβουλίου του Ουέλλινγκτον) τάχθηκαν ανοιχτά κατά της απόφασης του Διαιτητικού Δικαστηρίου. Κάποιοι από το πλήθος τους αποδοκίμασαν ως υπερβολικά χλιαρούς. Ο Σκίννερ κατηγορούνταν για την ’ουδετερότητά’ του, και ο Χιλλ αποδοκιμάστηκε όταν ζήτησε από συνδικαλιστές να επιστρέψουν στην εργασία και να μείνουν πίσω από τους αστυνομικούς κλοιούς.13
Το πρόβλημα ξέσπασε αφότου ο Σκίννερ και άλλοι εκπρόσωποι των συνδικαλιστικών σωματείων ζήτησαν από το πλήθος να διαλυθεί πριν φτάσει η διαμαρτυρία των φοιτητών. Ο Τζον Γκόου, τότε Πρόεδρος της Επιτροπής του Ουέλλινγκτον για το Βιετνάμ, άρπαξε ένα μεγάφωνο και παρότρυνε τους διαδηλωτές να μείνουν στη θέση τους και να κρατήσουν ‘σθεναρή στάση’.14 Η έκκλησή του έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Φάνηκε περισσότερο απρόθυμος να φύγει. Η The People’s Voice σχολίασε: «Δεν υπάρχει τίποτε που να φοβίζει τους δεξιούς εμπορικούς συνδικαλιστές ηγέτες περισσότερο από την άμεση δράση των μαζών». Αυτό αποδείχθηκε ολοφάνερα στο Ουέλλινγκτον όταν ορισμένοι εμπορικοί συνδικαλιστές ηγέτες δείλιασαν και προσπάθησαν να ματαιώσουν τη διαδήλωση στους Χώρους του Κοινοβουλίου. Αλλά υπέστησαν συντριπτική ήττα από τους διαδηλωτές.15
Τότε η μαχητική διαδήλωση των 800-1.000 φοιτητών έφτασε. Οι φοιτητές έγιναν θορυβώδεις και οι ομιλίες πιο μιλιταντιστικές.16 Συνθήματα όπως ‘Ζήτω ο Kόκκινος Ντάνι’ (δηλαδή, ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, ένας Γάλλος αναρχικός πρωτεργάτης κατά τη διάρκεια του Μάη του ’68), ‘Έξω ο Χολυοάκε’ και ‘Καμία βάση Omega’ . Άρχισαν σπρωξίματα εναντίον των αστυνομικών γραμμών.17 Δεν είναι σαφές αν αυτά προήλθαν από τους διαδηλωτές, ή αν ήταν μια απάντηση στην προσπάθεια της αστυνομίας — και αποτυχημένη — να ανοίξει το δρόμο για την έναρξη της υπαίθριας γιορτής.18 Όταν η αστυνομία το επιχείρησε, οι διαδηλωτές τραγουδούσαν ‘Δεν θα κουνηθούμε’ και κάθισαν κάτω.19 Περαιτέρω προβλήματα ξέσπασαν όταν ο Πρωθυπουργός Χολυοάκε εμφανίστηκε στα σκαλιά, χαμογελώντας και χαιρετώντας το πλήθος. Οι διαδηλωτές έγιναν έξω φρενών όταν το έκανε αυτό.20 Ξεχύθηκαν προς τα μπρος, και σχεδόν έσπασαν τον αστυνομικό κλοιό. Αυτή η αυθόρμητη κατοχή των χώρων του Κοινοβουλίου ανάγκασε την ακύρωση, για πρώτη φορά, της τελετής έναρξης στους εξωτερικούς χώρους που σηματοδοτεί την έναρξη του Κοινοβουλίου. Οι διαδηλώσεις επίσης ανάγκασαν ‘διακεκριμένους’ επισκέπτες συμπεριλαμβανομένου του Γενικού Διοικητή να χρησιμοποιήσουν μια πλαϊνή πόρτα εισόδου προκειμένου να μπουν στο Κοινοβούλιο.21
Ο Όουεν Χιουζ έγραψε στη Salient: «Υπήρχαν αυτοί εκείνη τη στιγμή όμως, που είδαν την οργή του πλήθους και τη δύναμη των 4.000 ως άμεση δύναμη για να εφορμίσει στα σκαλιά του Κοινοβουλίου και να καταλάβει το κτίριο». Φυσικά αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είχε γίνει και προφανώς το τσιράκια στο εσωτερικό του κτιρίου ήταν γρήγορα προετοιμασμένοι γι’ αυτό το ενδεχόμενο.22
Ήταν η διαμαρτυρία εξέγερση;
Η αριστερά και ο φοιτητικός τύπος θερμά και ομόφωνα αρνήθηκαν ότι η διαμαρτυρία ήταν εξέγερση, ή ακόμη και βίαιη. Αρκετοί, όπως η New Zealand Monthly Review, υποστήριζε ότι η μόνη ‘βία’ που προκλήθηκε ήταν σε μικρές συμπλοκές μεταξύ αστυνομικών και διαδηλωτών.23 O Τέρι Άνταμς, τότε Βοηθός Γραμματέας της Ναυτικής Ένωσης του Ουέλλινγκτον, έγραψε πικρόχολα, ‘αν αυτό ήταν βία, τότε οφείλω να παραδεχτώ ότι έχω δει χειρότερα σε μια μέρα των wharfies για πικνίκ.24 Μόνο δύο συλλήψεις έγιναν, απέχουν πολύ μακριά από τις πιο ταραχώδεις διαδηλώσεις της εποχής, όπως η διαμαρτυρία εναντίον του Άγκνιου στο Ώκλαντ το 1970, η ‘μάχη του Willis Street’ στο Ουέλλινγκτον το 1970 και η διαμαρτυρία του Mt. John το 1972. Η διαμαρτυρία περιελάμβανε κύματα εναντίον των αστυνομικών κλοιών, σπρωξίματα, επιχειρώντας να τοποθετηθεί η σημαία των Βιετκόνγκ στα σκαλιά, και μάχες με την αστυνομία, και έτσι μπορεί να ονομαστεί άμεση αψιμαχία, αλλά όχι πραγματική βία.
Ήταν γενική απεργία του Ουέλλινγκτον;
Το ρωτώ αυτό επειδή ο Κρις Τρόττερ έχει αισιόδοξα υποστηρίξει ότι μια παρόμοια γενική στάση εργασίας το 1970 στο Ουέλλινγκτον ήταν ‘ουσιαστικά μισή μέρα γενικής απεργίας από τους ημερομίσθιους της πρωτεύουσας.’25 Οι γενικές απεργίες μπορούν να είναι σε μητροπολιτικό μάλλον παρά σε εθνικό επίπεδο, όπως η Γενική Απεργία του Σιάτλ το 1919.
Μπορεί έτσι η απεργία του 1968 να αποκληθεί γενική απεργία του Ουέλλινγκτον; Αμφιβάλλω γι’ αυτό για αρκετούς λόγους. Πρώτον, ο Τόμπι Χιλλ δεν κάλεσε σε απεργία όλους τους κλάδους του Ουέλλινγκτον. Kάλεσε σε απεργία μονάχα επιχειρήσεις που δεν είχαν ήδη χορηγήσει αύξηση των μισθών κατά παράβαση της εντολής για πάγωμα των μισθών. Δεύτερον, ορισμένες ενώσεις, όπως ο Οικοδόμοι του Ουέλλινγκτον και η Γενική Ένωση Εργατών, διαχωρίστηκαν από το κάλεσμα του Εμπορικού Συμβουλίου για στάση εργασίας.26 Τρίτον, αν και δεν έχω βρει αρκετά στοιχεία σχετικά με την υποστήριξη της απεργίας τις 26ης Ιουνίου, αν κάποιος βασιστεί στην Dominion, η απεργία δεν φαίνεται να είναι καθολική ή γενική.
Η The Dominion ισχυρίστηκε την υψηλή παρουσία του προσωπικού στα καταστήματα λιανικής πώλησης, και τρένα και λεωφορεία λειτουργούσαν ως συνήθως, εκτός από τα δρομολόγια των λεωφορείων της Newlands Coach Service, τα οποία είχαν ακυρωθεί.27 Ωστόσο, οι εργαζόμενοι τυπογραφείων είχαν απεργήσει και εμπόδισαν την Dominion και την Evening Post από το δημοσιευτούν την 26η Ιουνίου. Αυτή ήταν και η πρώτη φορά που δεν βγήκαν οι δύο εφημερίδες. 28 Φαίνεται ότι η δράση όχι μόνο των εργαζόμενων στα τυπογραφεία, αλλά και των εργαζόμενων της θάλασσας (ναυτικοί και wharfies), και οι μπάρμαν έκλεισαν τις αντίστοιχες βιομηχανίες τους για τη μέρα.29
Από αυτά τα αποσπασματικά αποδεικτικά στοιχεία, μπορούμε να θεωρήσουμε αυτήν την απεργία περισσότερο ως μια μικρή μαζική απεργία (χρησιμοποιώ την ορολογία της Ρόζα Λούξεμπουργκ στο άρθρο της του 1906) παρά μια γενική, ειδικά καθώς φαίνεται από το γεγονός ότι μόνο περίπου 3.000 ή περισσότεροι εργαζόμενοι συμμετείχαν στη διαδήλωση εκείνη τη μέρα. Νομίζω ότι είναι εύκολο να εξιδανικεύουμε μεγάλες απεργίες, και να τις βλέπουμε ως περισσότερο γενικές και ριζοσπαστικές από όσο πραγματικά ήταν.
Η σημασία της διαμαρτυρίας και της απεργίας
Αυτή η διαμαρτυρία και η απεργία ήταν σημαντική για πολλούς λόγους. Επεσήμανε την αξιοσημείωτη σύγκλιση των ζητημάτων εκείνο τον καιρό, και πώς η διαμαρτυρία για ένα ζήτημα τροφοδοτείται από τη διαμαρτυρία για το άλλο. Ήταν μέρος ενός ευρύτερου απεργιακού κινήματος το οποίο ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στην ακύρωση της εντολής για πάγωμα των μισθών, και στο να κερδίσουν οι εργαζόμενοι 5% αύξηση στις αμοιβές. Ως το σημαντικότερο παράδειγμα της αλληλεγγύης μεταξύ εργαζομένων-φοιτητών κατά τη διάρκεια του 1960 και του 1970, έδωσε ελπίδα σε πολλούς ότι μια συμμαχία μεταξύ εργαζομένων και ριζοσπαστικής νεολαίας θα μπορούσε να δημιουργηθεί. Ήταν ίσως η πρώτη σημαντική ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της εκποίησης της γης των Μαορί κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960. Επεσήμανε το πώς οι εργαζόμενοι και οι διαδηλωτές απέκτησαν εμπιστοσύνη από το γεγονός ότι μέσα από τη συλλογική τους δράσης, μπορούν πιο αποτελεσματικά να αντιταχθούν στο κατεστημένο – και υπήρξε γενικά μια σημαντική αύξηση της απεργιακής δράσης, της άμεσης δράσης και της διαμαρτυρίας μετά το 1968. Τέλος, επεσήμανε ότι τα mainstream μέσα ενημέρωσης δημιούργησαν ένα εντυπωσιακό θέαμα βίαιων ανυπότακτων διαδηλωτών, και ότι φοβούνταν την εξάπλωση υπερπόντιων εξεγέρσεων σε αυτές τις ακτές.
Σημειώσεις
1. Αυτό το άρθρο είναι μια περίληψη μεγαλύτερου άρθρου που παρουσιάστηκε στο σεμινάριο LHP 1968: A Year of Revolution?
2. ‘The Week Workers and Students Shook up the Ruling Class’, People’s Voice, 3 Ιουλίου 1968, σ. 8.
3. Ventosus, ‘Capital Comment,’ New Zealand Monthly Review, 92 (Αυγ. 1968), σ. 6.
4. ‘Το 1968, ο Πάρκερ είχε συμμετάσχει στην πορεία του 1968 που διαμαρτυρόταν για το πάγωμα των μισθών που σχεδόν έληξε με την έφοδο στο Κοινοβούλιο’, http://en.wikipedia.org/wiki/Dean_Parker, προσπελάστηκε 27 Νοε 2008.
5. ‘Violence Erupts in Protest at Parlt.’, Dominion, 27 Ιουνίου, 1968, σ. 1.
6. ΄The Rabble in Our Midst,’ Evening Post, 27 Ιουνίου, 1968, σ. 12. Ο Νταν Ρίντιφορντ, Εθνικός βουλευτής Κέντρου του Ουέλλινγκτον, είπε επίσης ότι μια ‘συμμορία’ φοιτητών ‘αψήφησαν την αστυνομία και προσπάθησαν να προκαλέσουν μια χυδαία αταξία και ίσως το θάνατο στο λαό της Νέας Ζηλανδίας’. Αργότερα ισχυρίστηκε ότι η ομιλία του μεταδόθηκε εσφαλμένα, υποστηρίζοντας ότι είπε ‘σειρά αταξίας’ (‘train of disorder’) παρά ‘χυδαία’ (‘tirade’). ‘Ο Ρίντιφορντ ισχυρίζεται ότι η ομιλία του μεταδόθηκε εσφαλμένα’, Salient, 23 Ιουλίου 1968, σ. 1.
7. Η μόνη ουσιαστική αναφορά στη διαμαρτυρία που γνωρίζω είναι της Έλσι Λοκ, Peace People, Κράισττσερτς, 1992, σ. 219.
8. Σύμφωνα με την Evening Post, 3.000 άτομα συμμετείχαν, η Christchurch Star και η New Zealand Herald υπολόγισαν πάνω από 4.000, η People’s Voice ισχυρίστηκε 6.000, και η Christchurch Press ισχυρίστηκε πάνω από 7.000. Evening Post, 27 Ιουνίου 1968, σ. 21, Πατ Ουώλς, ‘An ‘Unholy Alliance’: The 1968 Nil Wage Order,’ New Zealand Journal of History, τ. 28, αρ. 2, 1994, σ. 184 ν.26, ‘Defiant Mob Blocks Steps of Parliament’, New Zealand Herald, 27 Ιουνίου 1968 σ. 1, People’s Voice, 3 Ιουλίου 1968, σ. 8 και The Press, 27 Ιουνίου 1968 σ. 1. Η People’s Voice ισχυρίστηκε επιπλέον ότι η διαδήλωση αποτελείτο από 3.000 μέλη σωματείων και 1.000 φοιτητές, ενώ η Press υποστήριξε πορεία 7.000 συνδικαλιστών. People’s Voice, 3 Ιουλίου 1968, σ. 8.
9. Ρανγκίνουι Ουόκερ, Ka Whawhai Tonu Matou, επ. εκδ., Ώκλαντ, 2004, σ. 207.
10. ‘Violent Demonstrators Force Side-Door State Opening of Parliament,’ Evening Post, 27 Ιουνίου 1968, σ. 21 και ‘Burning Resentment for Maori People,’ People’s Voice, 3 Ιουλίου 1968, σ. 8.
11. Μεγάλες διαδηλώσεις εναντίον της κατασκοπευτικής-βάσης Omega πραγματοποιήθηκαν στο Κράισττσερτς και στο Ώκλαντ τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1968. Βλ. Oυίλκς Όουεν, Protest, Ουέλλινγκτον, 1973.
12. Όουεν Χιούζ, ‘June 26 – the beginning of…the end.’ Salient, 25 Ιουνίου, 1969, σελ. 14.
13. NZ Herald, 27 Ιουνίου 1968 σ 1.
14. Dominion, 27 Ιουνίου, 1968, σελ. 1.
15. ‘Road to Victory Open,’ People’s Voice, 3 Ιουλίου 1968, σ. 1.
16. Xιούζ, ‘June 26’, Salient, 25 Ιουνίου 1969, σελ. 14.
17. NZ Herald, 27 Ιουνίου 1968 σ 1.
18. Evening Post, 27 Ιουνίου 1968, σ. 21.
19. Evening Post, 27 Ιουνίου 1968, σ. 21.
20. Dominion, 27 Ιουνίου 1968, σ. 1.
21. Η λιμουζίνα του Αυστραλού Ύπατου Αρμοστή ‘γρατζουνίστηκε, η διπλωματική σημαία σκίστηκε και τα ελαστικά ξεφούσκωσαν’ ‘University Finds Blame Wrongly Put on Students,’ Evening Post, 27 Ιουνίου 1968, σ. 14.
22. Χιούζ, ’26 Ιουνίου,” Salient, 25 Ιουνίου, 1969, σελ. 14.
23. Βλέπε Ventosus, ‘Κεντρικό Σχόλιο’, NMZR, Αύγουστος 1968, σελ. 6.
24. Terry Adams, Seamen’s Journal, τ. 3 αρ. 3 (Ιούνιος/Ιούλιος/Αύγουστος 1968), σελ. 6.
25. Κρις Τρόττερ, No Left Turn, Ώκλαντ, 2007, σελ. 255.
26. ‘Firms urged not to act hastily over wages’, NZ Herald, 25 Ιουνίου 1968, σ. 1.
27. ‘Thousands March on Parliament,’ Dominion, 27 Ιουνίου 1968, σ. 2.
28. Πίτερ Φράνκς, Print and Politics, Ουέλλινγκτον, 2001, σελ. 173.
29. Επίσης οι οδηγοί του Ουέλλινγκτον αναμενόταν να ενταχθούν στην απεργία – NZ Herald, 25 Ιουνίου 1968, σ. 1.
* Δημοσιεύτηκε στο Labour History Project Newsletter 45 (Φλεβάρης 2009). Mετάφραση aixmi - http://aixmi.wordpress.com/
