Ελευθεριακό Ιστορικό Αρχείο

Ιστορία Διεθνούς Αναρχικού Κινήματος

07 Απριλίου 2011

• Μεξικό
• Διασπορά
• αναρχισμός
• κοινοκτημοσύνη
• αγροτικές εξεγέρσεις

Η ζωή και τη δράση του έλληνα αναρχικού Πλωτίνου Ροδοκανάτη στο μακρινό Μεξικό είναι μέχρι σήμερα μια άγνωστη ιστορία. Οι ιστορικοί και οι ερευνητές του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος, στα δημοσιευμένα έργα τους, είναι αναγκασμένοι να περιοριστούν μονάχα σε ολιγόλογες αναφορές, λόγω της απουσίας ουσιαστικών και άμεσων πηγών. Το κείμενο που ακολουθεί έχει αντλήσει το υλικό του από την «Αναρχική Εγκυκλοπαίδεια» του Σεμπάστιαν Φώρ (γ΄ έκδοση 1972 Μεξικό), την οποία παραχώρησε ο σύντροφος Β. στο Ελευθεριακό Ιστορικό Αρχείο. Τα κείμενα μεταφράστηκαν από τον Στάθη Μαυρίδη και επιμελήθηκαν από τον Λ. Κόττη.

Ο Πλωτίνος Ροδοκανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα στις 14 Οκτωβρίου του 1828. Ο πατέρας του υπήρξε διακεκριμένος γιατρός και συγγραφέας, ο οποίος πολέμησε γενναία στην εξέγερση του 1821. Ο Πλωτίνος, μετά τον θάνατο του πατέρα του, μεταφέρθηκε στην Βιέννη από την μητέρα του που ήταν αυστριακής καταγωγής κι εκεί σπούδασε ιατρική.

Το 1848 συναντάμε τον Ροδοκανάτη στο Βερολίνο, όπου αρχίζει να νοιώθει ενδιαφέρον για τα φιλοσοφικά ρεύματα των πρώτων ουτοπιστών, όπως έχουν γίνει ευρύτατα γνωστοί. Ενδιαφέρεται πάνω από όλα για τον Χέγκελ και τον Προυντόν. Το 1849 διαβάζει το έργο του τελευταίου «Τι είναι ιδιοκτησία». Ο νεαρός έλληνας, μαγεμένος από το βάθος της συλλογιστικής του Γάλλου αναρχικού, κάνει ένα ταξίδι στο Παρίσι με την επιθυμία να γνωριστεί με τον μεγάλο οικονομολόγο. Αργότερα θα δεχτεί την επίδραση της φιλοσοφικής διδασκαλίας του Σπινόζα. Στα τέλη του 1857 γνωρίζει τον σοσιαλισμό του Κάρλος Φουριέ.

Οι διδασκαλίες του Σπινόζα και του Φουριέ είναι οι στύλοι των φιλοσοφικών του θέσεων και με βάση αυτές γράφει ο Ροδοκανάτης το πρώτο του έργο, με τίτλο: «Από τη φύση». Για την επίδραση του Φουριέ μας μιλά μια μπροσούρα που εξέδωσε ο ίδιος το 1861, με το όνομα «Σοσιαλιστικό Αλφάβητο», έργο που αποτελεί την βασική κατήχηση του σχολείου του Κάρλος Φουριέ.

Εκείνη τη περίοδο μαθαίνει διάφορες γλώσσες ανάμεσα στις οποίες και τα ισπανικά. Απόδειξη της αναρχικής θεώρησης του Ροδοκανάτη μας δίνει η μετάφραση που έκανε στα ισπανικά του έργου: «Γενική ιδέα της επανάστασης τον ΧΙΧ αιώνα» του Προυντόν, η οποία εκδόθηκε στο Μεξικό το 1877.

Νοιώθει ενδιαφέρον για τη ζωή των Μεξικάνων, καθώς διαβάζει κάποια καλέσματα των φιλελευθέρων αγωνιστών αυτής της χώρας. Η ανάγνωση του "Μανιφέστου για τους πολιτισμένους λαούς της Ευρώπης και της Αμερικής", γραμμένο από τον στρατηγό Χουάν Αλβαρέζ και η θέσπιση του "Σχεδίου για τις αγροτικές αποικίες" γραμμένο από τον Πρόεδρο Κομονφόρτ, φέρνουν τον Ροδοκανάτη στο Μεξικό, ο οποίος αποβιβάζεται το 1861 στη Βέρακρουζ. Έτσι, πολλά χρόνια μετά την θεωρητική δράση του ελευθεριακού διανοητή Melhor Ocampo και την κυκλοφορία γαλλικών αναρχικών εφημερίδων και περιοδικών στη χώρα κατά την περίοδο του Maximiliano, με την άφιξη του Πλωτίνου, οι ιδέες του Προυντόν και του Φουριέ θα γίνουν ευρύτατα γνωστές και θα σφραγίσουν ανεξίτηλα το εργατικό και αγροτικό κίνημα του Μεξικού.

Τα ρεύματα του αναρχισμού και του φουριερισμού ήταν αυτά που επηρέασαν το Μεξικό εκείνης της εποχής, προκαλώντας το ενδιαφέρον σε ομάδες φοιτητών, εργατών και αγροτών. Η επίδραση αυτή στάθηκε ιδιαίτερα σημαντική, σε σημείο μάλιστα, να προκληθούν οι δύο πρώτες εργατικές απεργίες και να καταγραφεί η πρώτη αγροτική...

Περισσότερα …