Κατά την ολιγοήμερον διαμονήν μου εν Πάτραις, είχα την ευκαιρίαν να εξετάσω εκ του πλησίον τα εργατικά πράγματα της πόλεως, τα οποία προδίδουν –θα μας επιτρέψουν οι εργάται Πατρών την φράσιν- μιαν ολλόκοτον σαλάταν. Εργατικόν Κέντρον εδώ, συνεργασία σωματείων απέναντι, σύνδεσμος εδώ, αντισύνδεσμος εκέι, παρασύνδεσμος παρέκει! Πρωτοφανής οργανωτική σαλάτα και γενική σύγχυσις ιδεών και αρχών, που καθένας μπερδεύεται και νομίζει ότι πρόκειται μάλλον περί γλωσσικού ή εργατικού ζητήματος. Ουδεμία γενική αρχή ή κατεύθυνσις διέπει την κίνησιν αυτήν! Πρόσωπα, μιροφιλοδοξίες, ταπεινοί πόθοι, επίτιμες μεγαλειότητες, ακαθόριστες αρχές και μεταφυσικές αφηρημάδες ανακατεύονται και συγκρούονται και δημιουργούν μίαν αξιοθρήνητον κατάστασιν, που κρατεί το εργατικόν κίνημα Πατρών οπισθοδρομημένον. Έτσι οι εργάται Πατρών παρουσιάζονται κατώτεροι εις οργάνωσιν και αντίληψιν της κοινωνικής των θέσεως, εν συγκρίσει προς τους εργάτας λοιπών πόλεων της Ελλάδος.
Η κατάστασις αυτή πρέπει να συγκινήσεη αυτούς τους ιδίους και να τους κινήση προς εξυγίανσιν των οργανώσεών των, πριν συρθούν εις την καταστροφήν. Αι Πάτραι είνε μάλλον εμπορική πόλις, την οποίαν ο πόλεμος κατεδίκασε εις μαρασμόν, του οποίου τα συμπτώματα επεικονίζονται στη δυστυχία των κατωτέρων στρωμμάτων του πληθυσμού. Υπάρχουν όμωσς σ’ αυτή 7000 εργάται εμπορίου και βιομηχανίας εκ των οποίων αι 4 είνε ωργανωμένοι πλην διηρημένοι. Τα αισθήματα αμοιβαίας αλληλεγγύης και συναδελφικής αγάπης, που είδομεν να εκδηλώνουν ούτοι, εις τους δρόμους της πόλεως την 25ην Μαρτίου, μας παρέχουν την εντύπωσιν ενός καλού οικοδομήματος, με στερεούς τοίχους, αλλά κατεστραμμένην σκεπήν. Ας ρίξουν την σκεπήν αυτήν και ας κάμουν νέαν! Ας δώσουν το φύλλον πορείας εις τους μικρόψυχους εκείνους ανθρώπους που δεν τους άφιναν να βαδίσουν ενωμένοι! Αν δεν το κάμουν θα είνε άξιοι της τύχης των. Ολ’ αυτά δείχνουν πως υπάρχουν τα στοιχεία διά να έλθουν τα πράγματα εις την θέσιν των, και όσοι ποθούν από τους εργάτας των Πατρών να συνεργασθούν δια τον σκοπόν αυτόν θα έχουν και τα μέσα να το πράξουν, συγκεντρούμενοι σ’ έναν σοσιαλιστικόν πυρήνα, όπου μελετώντες θετικά και εμπεριστατωμένα την τοπικήν κατάστασιν, θ’ αποκτήσουν όχι μόνον πείραν αλλά και επίγνωσιν της κοινωνικής των θέσεων και της ιστορικής των αποστολής. Έτσι ενωμένοι γύρω σε γενικές αρχές θα εμπνέουν, θα επιδρούν και θα δίδουν κατεύθυνσιν εις την εργατικήν κίνησιν του τόπου. Και έτσι θα γείνη δυνατή όχι μόνον η ένωσις όλων των συνδέσμων σ’ ένα Εργατικό Κέντρο ισχυρό, αλλά θα επέλθη και τακτοποίησις εις τα εργατικά πράγματα του τόπου, ο δε σημερινός λαβύρινθος θα μεταβληθή, χωρίς να το καταλάβη σε παράγοντα ευσυνειδήτου προόδου, προς το καλόν των εργατών και του τόπου. Διά τούτου πρέπει από τα τώρα να φροντίσουν να εγγράψουν τα σωματεία των εις την Συνομοσπονδίαν και να παρακολουθούν την εργατοσοσιαλιστικήν κίνησιν και να διαβάζουν τα εργατικά βιβλία που εκδίδει το Σοσιαλιστικόν εργατικόν κόμμα καθώς και τον εργατικόν τύπον.
Και επειδή εις τον τόπον αυτόν μεταδίδονται τα ασυστολώτερα ψεύδη περί σοσιαλισμού και σοσιαλιστών, δεν θεωρώ περιττόν να προσθέσω επί του προκειμένου όσες γραμμές επιτρέπει ο χώρος. Από την εποχή του βρέθηκαν εις τον κόσμον άνθρωποι, οι οποίοι, μη έχοντες άλλον πόρον ζωής, ήσαν αναγκασμένοι να πωλούν την εργατικήν των δύναμιν, την ικανότητα δηλαδή του εργάζεσθαι, που είνε σύμφυτος εκδήλωσις της ζωής των, εις τους κατόχους των μέσων παραγωγής, που την ηγόραζον όχι διά να ζήσουν, αλλά διά να κερδίσουν και να πλουτίσουν περισσότερον, εγεννήθη μία πάλη μεταξύ των δύο αυτών παραγόντων, οι οποίοι κατά την πράξιν της παραγωγής λαμβάνουν κάθε ένας μίαν διάφορον θέσιν, ανωτέραν και κατωτέραν. Αποτέλεσμα της πάλης αυτής είνε όλη εκείνη η σειρά της εξελίξεως που βλέπομεν εις την ιστορίαν της ανθρωπότητος. Σε κάθε δε βαθμίδα της εξελίξεως αυτής, διακρίνομεν το εκάστοτε νομικόν και πολιτικόν εποικοδόμημα, με τας αναλόγους προς αυτό συνθήκας, αισθήματα και ιδεολογίας μορφωνόμενον σύμφωνο με τας οικονομικάς βάσεις με τας οποίας εργάζεται και παράγει μία κοινωνία σε μία δεδομένη στιγμή. Εις την σημερινήν αστικήν κοινωνία ενώ η παραγωγή διεκνεργείται δι’ όλων των κοινωνικών δυνάμεων, δεν απολαμβάνομεν και όλαι μαζί αι κοινωνικαί δυνάμεις, εξ ίσου, τον εθνικόν πλούτον που παράγομεν, τον οποίον απολαμβάνουν αποκλειστικώς ολίγοι κεφαλαιούχοι ή γαιοκτήμονες, μολονότι πολλάκις διόλου δεν εργάζονται.
Διατί; Διότι ενώ καρτηργήσαμεν την ατομικήν εργασίαν, που ήταν παλαιοτέρα μορφή της παραγωγής, διατηρούμεν και μετά ταύτα τον σχετικόν προς αυτήν και ασυγχρόνιστον προς την σημερινήν μορφήν της παραγωγής θεσμόν της ατομικής ιδιοκτησίας. Με την κατάργησιν της ατομικής ιδιοκτησίας δεν θέλομεν να επαναφέρωμεν την κοινωνίαν εις τον παλαιόν τύπον της ατομικής εργασίας, τον οποίον και αδύνατον είνε και ασύμφορον αλλά να την συγχρονίσωμεν προς την σημερινήν εξελιγμένην μορφήν της παραγωγής, εγκαθιδρύοντες κοινοκτημοσύνην δια της εθνικοποηήσεως των μέσων παραγωγής και ανταλλαγής. Τούτο θα γίνη βέβαια βαθμηδόν και εφόσον οι απαιτούμενοι υλικοί και διανοητικοί όροι συντελούν την περίοδον της ωριμάνσεως. Όπως η σημερινή αστική κοινωνία προήλθε από την φεουδαλικήν, έτσι θα προέλθη απ’ αυτήν η νέα σοσιαλιστική κοινωνία, της οποίας τα στοιχεία δημιουργούνται, ήδη μέσα εις τα σπλάγχνα της σημερινής. Τούτο θα γίνη αναποτρέπτως. Ο ρόλος των ανθρώπων είνε να κατανοήσουν της εξέλιξιν αυτήν και να καθορίσουν τας φάσεις της πορείας της. Σκοπός του σοσιαλιστικού-εργατικού κόμματος είνε να μελετά τας φάσεις αυτάς διά τας συντομεύση δι’ ομαδικών, ενσυνειδήτων και οργανωμένων προσπαθειών, όπως η εξέλιξις αυτή επέλθη ως σταθερά πρόοδος, θετική και ανώδυνος εις την κοινωνίαν, δηλαδή να γίνη χωρίς ανωμαλίας και διαταράξεις της δημοσίας ζωής.
Α. Αρβανίτης
ΙΙ Γραμματεύς του Σοσιαλιστικού Εργατ. Κόμματος
(Νεολόγος, 13 Απριλίου 1919)
ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ
Διά τον κ. Αρ. Αρβανίτην. Σοσιαλιστήν.
Παρεφέρθης, φίλτατε, εις το τελευταίον δημοσίευμά σου, εναντίον των Εργατών Πατρών. Αν οι εργάται Πατρών ευρίσκονται διανεμημένοι εις δυο Κέντρα, δεν σημαίνει ότι στερούνται ιδεών ούτε ότι εχθρεύονται αλλήλους. Η μεταξύ όλων αγάπη είνε αισθηματική και ειλικρινής. Η διατήρησις της αγάπης ταύτης υπαρχούσης της Διοικητικής αυτών διαιρέσεως είνε αγάπη μεγαλητέρας αξίας. Το γεγονός του Ευαγγελισμού δεν είνε παρορατέον. Καλόν ήτο να ήσαν όλοι υπό μίαν διοίκησιν –αλλ’ αν τούτο σήμερον δεν γίνεται εξ εσφαλμένης αντιλήψεως μορφουμένης εκ φόβου προς την μεγάλην πλειοψηφίαν του ετέρου Εργ. Κέντρου, δηλ. της Συνεργασίας δεν θα είπη ότι οι εργάται δεν είνε επαρκώς μεμορφωμένοι και ότι δεν ακολουθούσι καθαρόν σύστημα ιδεών, και ότι δεν έχουσι καμμίαν ιδέαν. Είνε αληθές ότι οι Εργάται της Συνεργασίας δι’ ούς ημείς τουλάχιστον δυνάμεθα να ομιλώμεν έχουσι διάφορον πως σύστημα αντιλήψεων και ιδεών από το παρά της ομάδος των εν Αθήναις σοσιαλιστών. Ουχί όμως υμείς και άνευ συζητήσεως δύνασθε να χαρακτηρίσητε ποίον σύστημα είνε το καθ’ όλα αρτιώτερον, το ευχεστέρας και φιλανθρωποτέρας εφαρμογής. Περί αυτών το μέλλον θέλει αποδείξει, το μέλλον προς το οποίον ευέλπιδες προχωρούσι οι εργάται Πατρών.
Σεις ηδύνασθε να συντελέσητε εις την ταχυτέραν προσέλευσιν όλων των Συνδέσμων εις μίαν Ένωσιν ή Διοίκησιν, ανθαρρύνοντες τους διστάζοντας, ώστε να προχωρήσωσι όλοι επί του καθαρωτέρου προγράμματος και προς τας επωφελεστέρας δια την βελτίωσιν των εργατών ενεργείας, αντί όμως τούτου ελέγχοντες άλλους εργάτας υβρίσατε χωρίς και να αποδείξητε. Εγωιστικώς δε ηξιώσατε υπαγωγήν εις τον ιδικόν σας Σύνδεσμον και τούτο χωρίς να αποδείξητε ούτε την ορθότητα της βάσεως αύου, ούτε αυτήν την σύστασίν του ποία είνε. Λοιπόν άλλοτε προσεκτικώτερος.
Χαίρετε ο αντιπρόεδρος Συνεργασίας
Ιωάν. Πετρόπουλος
(Νεολόγος, 17 Απριλίου 1919)
