Θαυμάσια παραίνεσις προς Σοσιαλιστάς και Εργάτας απευθυνομένη εις αυτούς από γνήσιον σοσιαλιστήν.
Ομάς εκλογέων χωρικών της επαρχίας Καλαβρύτων είχον απευθυνθεί διά του «Νεολόγου», προ μηνός και πλέον προς τα Εργατικά Κέντρα Πατρών, Αιγίου και Πύργου την σύστασιν, όπως αναλάβουν την πρωτοβουλίαν υποψηφιότητος του δικηγόρου κ. Βασιλείου Δουδούμη, παλαιού και ειλικρινούς αγωνιστού των σοσιαλιστικών αρχών. Ο κ. Δουδούμης λαβών γνώσιν του διαβήματος τούτου, απηύθυνεν εις τους συμπατριώτας του εργάτας την κάτωθι επιστολήν, της οποίας η ανάγνωσις είμεθα βέβαιοι ότι θα προκαλέση ζωηροτάτην αίσθησιν.
Η απάντησις του κ. Δουδούμη έχει ως εξής:
Αγαπητοί μου
Απαντώ εις την επιστολήν σας η οποία αν και, ως λέγετε, προέρχεται από αγραμμάτους, εγκλείει εις τας απλάς λέξεις της την έννοιαν ευγενών αισθημάτων και ορμών συνάμα δε φιλοφροσύνην προς εμέ, δι’ ην μόνον ευγνώμονα ανάμνησιν θέλω τηρεί. Η ιδέα αυτή, της υποψηφιότητος μου εις τας προσεχείς εκλογάς, την οποίαν έρριψαν συγχώριοί μου δια του «Νεολόγου» και την οποίαν μετά τόσης θέρμης ενεκολπώθητε σεις και εκαλλιεργήσατε πλησίον των φίλων σας εν Πάτραις, μοί παρέχει την ευκαιρίαν να εκτιμήσω διά πολλοστήν φοράν πόσον μεγάλαι αρεταί και πόσον ισχυροί χαρακτήρες εγκρύπτονται εις τας μάζας των χωρικών και των εργατών. Αρκεί να γίνη αντιληπτόν εις αυτούς ότι ο αγών τις είνε δίκαιος και ανθρωπιστικός διά να ρίπτωνται εις την διεξαγωγήν του μετά τόλμης και αυτοθυσίας. Αγών δε μάλλον δίκαιος και μάλλον ευγενής από τον αγώνα της εμπεδώσεως ειρήνης και αδελφοσύνης μεταξύ των ανθρώπων δεν υπάρχει άλλος, όπως, ορθώς λέγετε, ότι σημαία άλλη υπό τας πτυχάς της οποίας να οραματίζωνται οι πόθοι ούτοι της Ανθρωπότητος δεν υπάρχει από την σημαίαν του Σοσιαλισμού.
Εννοώ από την επιστολήν σας όττι ως χριστιανοί περιπίπτετε διά τούτο ειπαρατηρήσεις τρόπον τινα επί άλλαξοπιστία. Αλλ’ ο σοσιαλισμός δεν είνε ούτε θρησκευτική διδασκαλία ούτε αντιχριστιανική επαγγελία, αλλ’ επιστήμη οικονομολογική, κοινωνιολογική και ανθρωπιστική. Εάν όμως επρόκειτο να τον συσχετίσωμεν προς θρησκείαν τινα, θα ηδυνάμεθα να είπωμεν ότι αποτελεί την πρακτικήν εφαρμογήν των αρχών του Χριστιανισμού. Η πρόοδος δε του σοσιαλισμού διεθνώς μας δεικνύει ότι σχεδόν ειπείν εγγίζει η ώρα του λικμισμού των αχύρων διά να εναπομείνουν εις τον σιτοβολώνα οι χρήσιμοι μόνον, να αποδοθή ο έτερος των χιτώνων εις εκείνον ο οποίος επεγυμνώθη και να αφαιρεθούν τα κτήματα τα πολλά από τον κάτοχον του Ευαγγελίου διά να λάβη πλέον καιρόν και ούτος να ακολουθήση τον Χριστόν και οι ακολουθούντες αυτόν πτωχοί να ζήσωσιν ως άνθρωποι. Μόνον όταν εφαρμοσθούν αι σοσιαλιστικαί μέθοδοι επί των οργάνων και των προϊόντων της παραγωγής του πλούτου, μόνον τότε θα κατανοηθή πλήρως και θα διευκολυνθή ο ενστερνισμός της χριστιανικής διδασκαλίας καθ’ όλην την Γήν ως διδασκαλίας κατ’ εξοχήν ειρηνοποιού, ενώ ήδη έχει καταστή μάλλον Τυπικόν εκκλησιαστικόν παρά εγερτήριον ψυχών ποθουσών δικαιοσύνην και ημέρωσιν. Συνεπώς μη ταράσσεσθε δι’ όσα επιπολαίως σας αποδίδουσι· καλλιεργείτε τον σοσιαλισμόν και είστε βέβαιοι ότι καλλιεργείτε το άριστον πνεύμα του χριστιανισμού το οποίον αποστέργει όπως και ο σοσιαλισμός την συνύπαρξιν πλούτου και πτωχείας, ψεύδους και αληθείας, αγάπης και έχθρας, φωτός και σκότους.
Συνταγματική κατεύθυνσις της νεωτέρας Ελλάδος υπέρ των εργατών και της ειρήνης.
Λυπούμαι τώρα, ότι και αι ιδικαί σας επικλήσεις θα μείνουν ατελοσφόρητοι όσον αφορά την ιδικήν μου υποψηφιότητα. Δεν βλέπω διά ποίον λόγον να είμαι εγώ ο υποψήφιος των εργατών και να μην ήνε άνας ή δύο από σας, απλοί εργάται, γνωστοί εις τα Κέντρα σας εις τους οποίους να υποδείξουν και υποστηρίξουν αυτά. αν έχετε καιρόν να σκεφθήτε και ανεύρετε τούτους με την μεγαλειτέραν χαράν θα γείνω και εγώ εν τω μέτρω των δυνάμεών μου συνήγορός των. Αλλ’ εν εναντία περιπτώσει νομίζω ότι το εργατικόν κόμμα θα υποδείξη και εν τω Νομώ σας σοσιαλιστικάς υποψηφίους του. Και τότε το καθήκον μας συνοψίζεται εις την υποστήριξιν των υποψηφίων τούτων, διότι εις τας κάλπας αυτών θα μετρηθούν όσοι προσδοκώσι το ερχόμενον Νέον Δίκαιον το οποίον θα ρυθμίση την λειτουργίαν της κοινωνίας επί των νόμων της οικονομικής αλληλεγγύης και της κοινωνικής στοργής.
Εις τας κάλπας αυτών θα σωρευθούν αι ψήφοι του εργατικού κόσμου ο οποίος δικαιούται να ζητήση σαφή διάταξιν εν τω Συντάγματι περιβάλλουσαν με ευθύνην την Πολιτείαν εις τας περιπτώσεις της ελλείψεως εργασίας, της γεροντικής αδυναμίας προς εκπαίδευσιν των τέκνων ένεκα πτωχείας. Εις τας κάλπας αυτών θα συγκεντρωθούν ακόμη αι ψήφοι όλων εκείνων οι οποίοι πιστεύουν μετ’ εμού ότι διά να εκλείψουν οι πόλεμοι μεταξύ των Εθνών δέον να περιβληθή με εκτελεστικήν δύναμιν η Κοινωνία των Εθνών και προς τούτο ανάγκη να αναγραφή από τούδε διάταξις ανάλογος εν τω Συντάγματι καταδεικνύουσα και την κατεύθυνσιν της Νεωτέρας Ελλάδος εν τη Διεθνεί Κοινωνία της ειρηνικής αλληλεγγύης, διότι μόνον ούτω δυνάμεθα να ελπίζωμεν ότι θα παγιωθή η Ειρήνη επί της Γης. Εις τας κάλπας αυτών θα συνοψισθούν εν γένει οι πόθοι και αι ελπίδες ενός καλλιτέρου μέλλοντος ατομικού, οικογενειακού και κοινωνικού στηριζομένου επί του ανθρωπισμού και όχι επί του ανταγωνισμού. Δεν θέλω να εξετάσθω αν ορθώς ή εσφαλμένως το κόμμα τούτο έσπευσε να ταχθή υπέρ της Σοβιετικής δημοκρατίας, ούτε εάν υπάρχουν σημεία διαφωνίας προς αυτό. Απέναντι της ομιλούσης πλειοψηφίας του η μειοψηφία έχει καθήκον να μη συντελή εις την διάσπασιν της ενότητος, και διά τούτο ούτε σεις ούτε οι φίλοι σας συμφέρει να αποσπασθήτε αυτού και να διασπαρήτε τήδε κακείσε, οιονεί πλάνητες.
Η ψήφος των εργατών δεν πρέπει να περιορισθή εις τους σοσιαλιστάς υποψηφίους μόνον.
Αλλ’ άραγε μόνον τούτο είνε το καθήκον μας εις τας προκειμένας εκλογάς; Η υπερψήφισις των δυο σοσιαλιστών, λύει το αίνιγμα το οποίον προβάλλεται απειλητικόν ενώπιον της Ελληνικής κοινωνίας, και απαλλάσσει τον εργατικόν κόσμον της ευθύνης των γεγονότων τα οποία μέλλει να ανακύψουν εξ αυτών;
Εάν η παρούσα εκλογή ήτο από τας συνήθεις, θα ήτο εντελώς δικαιολογημένη η αδιαφορία μας προς την επικράτησιν οιουδήποτε εκ των αστικών κομμάτων, διότι η αντίθεσις όλων προς το νέον δίκαιον το οποίον αξιοί να διαγράψη ο εργατισμός, είνε πρόδηλος. Αλλά πρόκειται εις την παρούσαν στιγμήν να διεξαχθή μία πάλη μεγίστης σπουδαιότητος, κατά την οποίαν η ευθύνη ενός ακάστου απέναντι της συνειδήσεώς του, απέναντι του έθνους και ενώπιον του Θεού είνε μεγάλη. Θα δώσωμεν όλοι λόγον δι’ εκείνο το οποίον θα κάμωμεν και οφείλομεν να προσέξωμεν, διά να μη μας παρασύρη καμμία τύφλωσις, καμμία σύγχυσις, κανένα πάθος, κανένας ιδιοτελής υπολογισμός ψευδής εις απόφασιν η οποία να μας γίνη κατόπιν αιτία θλίψεως αιτία μετανοίας ματαίας. Από την επικειμένην εκλογήν θα αποφασισθή αν θα εισέλθωμεν εις περίοδον γαλήνης ή θα μεταπέσωμεν εις εμφύλιον πόλεμον. Προ των καλπών εγείρεται η Σφίγξ προβάλλουσα κατέναντί μας με στόμα κεχηνός το αίνιγμα του το από την ορθήν λύσιν του οποίου εξαρτώμεθα. Τα πρόσωπα των υποψηφίων, φίλων ή εχθρών, ασήμων ή διακρινομένων, ικανών ή ανικάνων οφείλομεν εις τας προκειμένας εκλογάς να τα θέσωμεν υπό σκιάν. Ηνμάς ενδιαφέρει να γνωρίζομεν προς ποίον εκ των δύο άλλων κομμάτων κείται η εσωτερική γαλήνη και προς ποίον ο εμφύλιος πόλεμος και να εκτείνωμεν την λευκήν μας χείρα προς τας κάλπας προς τας οποίας κείται η γαλήνη, η ειρήνευσις της Ελλάδος. κάμνω διά τούτο έκκλησιν απ’ ευθείας εις τας αγνάς ψυχάς σας, εις τον νούν σας τον υγιά διά να μη περιορισθήτε μόνον εις την υπερψήφισιν των σοσιαλιστών ως υποψηφίων της τάξεως σας, αλλά να προσατενίσητε την όλην κρίσιμον κατάστασιν της Ελληνικής κοινωνίας και να κλίνετε διά του βάρους της ψήφου σας την πλάστιγγα προς το μέρος της ειρηνεύσεως. Ήθελα να έλεγα προς πάντα χωρικόν: μη σκεφθής, τι λέγει ο φίλος – τι θέλει ο κουμπάρος- τι ζητά ο προστάτης· μην ειπής: δεν του χαλάου χατήρι γιατί μώκαμε ή θα μου κάμη το τάδε καλό. Το μεγαλείτερο και το χριστιανικότερο και το σοσιαλιστικότερο καλό το οποίον θα κάμης εσύ ο ίδιος εις τον εαυτόν σου και την οικογένειάν σου, εις την τάξιν σου εις την κοινωνίαν εις την οποία ζής, εις το έθνος ολόκληρον, μη θελήσεις να το αφήσης εις τας χείρας απαταιώνων, ή επαιτών και εκβιαστών. Η ψήφος εις αυτάς τας εκλογάς πρέπει να ήνε δική σου, εντελώς δική σου, ολόκληρος ιδική σου ως ανθρώπου τιμίου ως εργάτου νοήμονος, ως Έλληνος υπερηφάνου. Οφείλομεν τα εκλέξωμεν μεταξύ Βενιζελισμού και Κωνσταντινισμού. Η αδιαφορία και η ουδετερότης απέναντι αυτών θα ισοδυναμεί πρός εγκατάλειψιν εις χείρας κακοποιών όλων των τιμαλφών μας χάριν μιάς στιγμής ύπνου. Εάν υπήρχεν άλλη οδός δια της οποίας να φθάνωμεν εις την ειρήνευσιν, θα είχομεν καθήκον να βαδίσωμεν ταύτην είτε αντός είτε εκτός της περιφερείας των εκλογών κειμένην, αλλ’ άλλη οδός από την μίαν εκ των δύο αυτών δεν υπάρχει.
Ο Κωνσταντίνος έχει σύμβολον την Μοίραν την κακήν
Έχομεν να σκεφθώμεν όχι διά το κακό το οποίον επέρασε και πάει· όχι διά την θύελλαν από την οποίαν εσώθημεν κατόπιν μερικών ταλαιπωριών, αλλά πως να αποφύγωμεν την θύελλαν η οποία απειλεί να εκραγή επάνω εις τας κεφαλάς μας εκ νέου φοβερωτέρα, σκληροτέρα, στυγνοτέρα τώρα. Ονομάζω θύελλαν πρώτην, όλην την περίοδον η οποία περιλαμβάνει την διαμάχην Βενιζέλου-Κωνσταντίνου, τον αποκλεισμόν, την βασιλικήν εκθρόνισιν, τον πόλεμον και εν τέλει την νίκην της Ελλάδος. Ποίος επροκάλεσε την θύελλαν ταύτην; Οι μεν λέγουν: ο Κωνσταντίνος· οι άλλοι: ο Βενιζέλος. Ημείς λέγομεν ότι η θύελλα εξερράγη από την θείαν εκείνην δύναμιν, η οποία χειρίζεται το ανθρώπινον υλικόν ως ο υφαντής την κερκίδα. Και ηθέλησε τον πόλεμον η αγαθή του Ελληνισμού Μοίρα, η πρόσκοπος αύτη των εθνικών πεπρωμένων διότι και την πλοκήν του δράματος έβλεπε και την λύσιν εγνώριζε. Διά τούτο όταν επέστη η ώρα, το πρόσκομμα του Κωνσταντίνου ήρθη. Έπρεπε να φύγη διά να συντελεστθούν όσα Ελληνικά κατορθώματα συνετελέσθησαν. Διά τούτο ο Κωνσταντίνος έφυγε, διότι ήτο θείον θέλημα να φύγη. Ήτο το γραφτό της Μίρας του να μη βλέπη κανέν από τα σημεία των καιρών τα οποία διέλαμπον ενώπιον των οφθαλμών του. Διατί τώρα παραπονείται; Ημείς λυπούμεθα πράγματι διά την τύχην του την κακήν, κλαίομεν τον άνθρωπον ο οποίος και τώρα ακόμη εξακολουθεί να κλείη τους οφθαλμούς εις το φώς της ημέρας, φοβούμενος μη τυφλωθή, αλλά πέραν τούτου, τι ειμπορούμεν, τι οφείλομεν να κάμωμεν; Εις την ηγεμονικήν του καρδίαν είνε λυπηρόν ότι δεν διέλαμψε το φως της αναγνωρίσεως των σφαλμάτων εις τα οποία υπέπεσεν. Υπό το φώς τούτο θα έστεργε με ανακούφισιν την έκπτωσίν του και θα έφερεν επί του μετώπου του τον στέφανον του φιλοσόφου βασιλέως τον οποίον θα του απένεμεν ο λαός ο Ελληνικός και η ιστορία του. Ο Κωνσταντίνος εάν ενεπνέετο από ανθρωπισμού και ημέρωσιν, ως έλεγεν ότι ενεπνέετο όταν ανθίστατο εις την πολεμικήν κραυγήν των εθνικών διεκδικήσεων, εάν ηγάπα την Ελλάδα όχι ως θρόνον του, αλλ’ ως μελλοντικόν εγκαλλώπισμα της Αβθρωπότητος, εάν έστρεφε προς αυτην, έστω και άστοργον, τους λογισμούς του ως μητέρα ήτις τον εξέθρεψε και τον εδόξασε, θα έλεγε προς αυτήν τουλάχιστον μετά τον πόλεμον και τους θριάμβους της. «Τώρα οπότε βλέπω τα τρόπαιά Σου και αναλογίζομαι τα ολισθήματα εις τα οποία με παρέσυρεν η πλάνη, συγχωρώ και συγχαίρω εξ όλης ψυχής όλους όσοι συνετέλεσαν εις την απομάκρυνσίν μου αλλά και εις την δόξαν σου. μακράν σου θα είμει πλήρης αγάπης προς εν έκαστον των τέκνων σου, προς πάν ό,τι είνε Ελληνικόν· και όταν ο θάνατος με πλησιάση θα κλίνω ευχαριστημένος την κεφαλήν ότι υπήρξα Βασιλεύς του αρχαιοτέρου και ευγενεστέρου δημοκρατικού λαού». εάν ούτω ωμίλει, έστω και αργά, εις την Ελληνικήν καρδίαν, ο Κωνσταντίνος θα επανήρχετο μίαν ημέραν ως βασιλεύς ή ως πρόεδρος Δημοκρατίας, διότι θα είχεν αναγνωρισθή υπό του Ελληνικού λαού ως κατ’ εξοχήν Έλλην, ως μέγας ειρηνοποιός. Αλλ’ αντί της Αθηνάς, έχει την Μοίραν την κακήν παραστάτιδα σύμβουλον.
Η δικτατορία του Βενιζέλου
Όταν ο Κωνσταντίνος έφυγεν, ο Βενιζέλος ανέλαβε το έργον του. Το έργον τούτο δεν μας το είχεν αποκρύψει δια να τον κατηγορήσωμεν· αλλ’ εκείνοι οι οποίοι επεδοκίμαζον η υπεβοηθούν τα ολισθήματα του Κωνσταντίνου, φυγόντος αυτού, εσκέφθησαν όχι να επικουρήσουν εις την συντέλεσιν του έργου τούτου, αλλά πώς να παραλύσουν, πώς να ανακόψουν αυτό. Από της στιγμής ταύτης ο Βενιζέλος έηεινε δικτάτωρ και κατέστειλεν έκτοτε την αντίδρασιν διά του τρόμου. Έδειξεν εις όλους τους υπονομευτάς του έργου του την ειρκτήν ή την απέλασιν, τον θάνατον ή την απειλήν του θανάτου. Ως ο Χούβερ εν τη Ανερικανική δημοκρατία υπήρξεν ο δικτάτωρ των τροφίμων ούτω ο Βενιζέλος υπήρξεν ο δικτάτωρ των εθνικών επιδιώξεων και έθεσεν υπό περιορισμόν, υπό χαλινόν, την ελευθερίαν της γλώσσης και της χειρός. Όλα τα μέτρα αυτά υπήρξαν σκληρά δι’ εκείνους κατά των οποίων εστράφησαν, αλλά δεν οι μπορούμεν να είπβμεν σήμερον, εάν θέλωμεν να ήμεθα δίκαιοι, ότι δεν ήσαν αναγκαία. Αν τα μέτρα αυτά δεν ελαμβάνοντο θα απέβαινεν αδύνατον να σχηματισθή στρατός, να νικήση και να ελευθερώση η Ελλάς από της δουλείας τα τέκνα της. Εις τα μέτρα αυτά οφείλεται κατά μέγα μέρος η ανάστασις του Γένους του Ελληνικού. Δεν τα επικροτούμεν αλλά τα συγχωρούμεν, δεν τα εγκωμιάζομεν αλλά τα παρερχόμεθα, διότι βλέπομεν ότι η δικτατορία απέβη και η σωτηρία. Εάν όλοι ούτοι όσοι ποικιλλοτρόπως εκακοπάθησαν ή θέλον να είνε αυστηροί κριτάι, θα έκριναν αυστηρά αλλά και δικαίως πρώτον τους ιδίους εαυτούς των. Αφού η πολιτική της Εθνικής αδρανείας δεν ήτον ιδική των αλλά του Κωνσταντίνου, δεν ήτο λογικόν και δεν ήτο φρόνιμον αφού ο Κωνσταντίνος εφυγαδεύθη από την Ελλάδα να φυγαδεύσουν και αυτοί οι άνθρωποι από τον νούν και από τας καρδίας των πάντα πόθον αδρανείας, πάσαν έφεσιν αντιδράσεως; Υπάρχει εν αξίωμα εις την νομικήν επιστήμην κατά το οποίον «ο εξ οικείου πτάισματος ζημιούμενος ου δοκεί ζημιούσθαι», και το οποίον ο λαός έχει μεταφράσει εις την γλώσσαν του «το κεφάλι μου τα φταίει και καλά να τα παθαίνη». Επί τέλους εάν οι, ίσως πολλοί ίσως πολλά, πάθοντες εκ της αντιδράσώς των δεν θέλουν να καταλογίσουν τας ζημίας των εις βάρος των ιδίων αυτών σφαλμάτων, κατά το αξίωμα το οποίον εθέσπισαν οι Καίσαρες, λογικόν θα ήτο να επιρρίψωσι ταύτας επί της κεφαλής του Καίσαρος, διότι αυτού η σκιά επεσκότιζε τον νουν των και τους εξέτρεπεν από την οδόν την ευθείαν. Ο δικτάτωρ δεν έπταιεν. Είχεν ένα πόθον και μίαν πίστιν. Ο πόθος του ήτο και όνειρον της Φυλής: να εξαπλώση την Ελλάδα εις την παλαιάν της ,ητέρα γην και η πίστις του: εις την νίκην του στρατού της μετά των δημοκρατικών στρατιών. Πως ήτο δυνατόν το έργον τούτο, το οποίον εστεφανώθη ήδη περιλαάμπρως να επιτευχθή εάν οι οπωσδήποτε αντιδρώντες κατ’ αυτου δεν επατάσσοντος. Ας γίνουν δίκαιοι κριτάι και θα λησμονήσουν τα παθήματά των. Και όταν λησμονήσουν ταύτα θα επανακτήσουν την Ελληνικήν ψυχήν η οποία εις τον βωμόν της πατρίδος εθυσίασε τα φίλτατα και προσέφερεν εαυτήν ολοκαύτωμα, θα επανασχετισθούν με την ψυχήν η οποία αείποτε εστράφη προς τα εμπρός και ουδέποτε προς τα είδωλα του παρελθόντος.
Αντιπολίτευσις σημαίνει εμφύλιος πόλεμος
Φίλοι μου οι άνθρωποι αυτοί οι παθόντες ένεκα της αντιδράσεώς των, όσοι άλλοι δεν έπαθον αλλά συμπαθούν τους παθόντας, διότι συνεμάχουν αφανώς με αυτούς, οι άνθρωποι εν γένει οι οποίοι είτε ως πολιτικοί είτε ως οπαδοί ωρισμένων πολεμικών ή πολιτικών προβλέψεων, όλοι ούτοι όσοι εθεώρουν επιβλαβή ή μάταιαν την Βενιζελικήν δράσιν, αλλ’ απεδείχθη εκ των γεγονότων ότι επλανήθησαν, όλοι αυτοί έχουν ενωθή σήμερον εις την λεγομένην Βενιζελικήν αντιπολίτευσιν. Τι ζητούν; Να κυβερνήσουν με οικονομίαν εις τας δαπάνας; με οργάνωσιν των δημοσίων υπηρεσιών καλητέραν, με ανάπτυξιν του εθνικού πλούτου δραστηριωτέραν; με πολιτικήν ευνοϊκωτέραν προς τους εργάτας; να προσεγγίσουν επιτυχέστερον τους αλλοεθνείς προς τον ανθρωπιστικόν πολιτισμόν μας ως συνεργάτας;
Ω, εάν εζήτουν τοιαύτα, θα σας έλεγα: όλα αυτά είνε ζητήματα τα οποία δεν μεταβάλλουν την ουσίαν, και ουσία δια τον εργατικόν κόσμον είνε, εάν θα διατελή αυτός υπό την εξουσίαν των πλουτοκρατών ή θα ήνε ο πλούτος υπό την ιδικήν του κυριαρχίαν. Οι εργατικοί πρέπι να ψηφίσετε μόνον τους σοσιαλιστάς όπου υπάρχουν υποψήφιοι και όπου δεν υπάρχουν κάμετε όπως θέλετε, ψηφίσατε τους Βενιζελικούς ή τους Αντιπολιτευομένους, είνε και οι δύο κατασκευάσματα του αυτού κοινωνικοπολιτικού καθεστώτος. Αλλά σήμερον δεν ζητούν αυτό. Επιδιώκουν να επικρατήσουν εις τας εκλογάς διά να επανέλθη ο Κωνσταντίνος. Κανείς από ημάς δεν απατάται περί του σκοπού των τούτου. Εάν ο Κωνσταντίνος έφυγεν αναιμάκτως, θεωρώ ότι οφείλεται μεγίστη τιμή προς ένα άνδρα ο οποίος εάν δεν έσωσε μόνος ούτος, συνετέλεσεν όμως υπέρ πάντα άλλον να σωθή ο λαός από την αλληλοσφαγήν εις την κρίσιμον στιγμήν της εκδιώξεως του Κωνσταντίνου. Είνε ούτος ο Αλέξανδρος Ζαΐμης. Αλλά διά να επανέλθη σήμερον, η αλληλοσφαγή και όχι η επικράτησις της αντιπολιτεύσεως δια των εκλογών είνε το ενδεικνυόμενον μέσον.
Διότι το σημερινόν καθεστώς το οποίον χάριν Ελλάδος μεγάλης εδημιούργησεν ο Βενιζελισμός, είνε αδύνατον χάριν πάλιν της μεγάλης Ελλάδος να το εγκαταλείψη αναιμάκτως. Και δεν ειμπορεί να το εγκαταλείψη αναιμάκτως διότι το έργον ακόμη ούτε τελείως επερατώθη, ούτε περιεχαρακώθη διά να ήνε απρόσβλητον, ούτε να περατωθή υπό άλλου αρχιτέκτονος δύναται. Ζητούν λοιπόν, τίποτε περισσότερον τίποτε ολιγώτερον, να εισέλθωμεν όλοι εις μίαν μακράν περίοδον απειλών και φόβου, εκδικήσεων και τυραννιών, ζόφου και αίματος, εις περίοδον πλήρους αναρχίας, εν τω μέσω της οποίας όλαι αι εργασίαι και όλαι αι μεταφοραί θα διακοπούν και αγωνία και απόγνωσις θα γίνη το χαρακτηριστικόν γνώρισμα της εποχής. Και ο στρατός διηρημένος τότε και αποσυντεθειμένος, εγκαταλείπων τας θέσεις του Ελληνικού αίματος, ενώ ο μόλις χθες ελευθερωθείς υπόδουλος Ελληνισμός θα πίπτη υπό την μαχαίραν των διωκτών του. Αυτή θα είνε η πραγματική κατάστασις εάν εις τας επικειμένας εκλογάς επικρατήση η Αντιπολίτευσις. Το παρ’ αυτής λεγόμενον ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ του Ελληνικού λαού, δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά ελευθερίαν των κακοποιών να θύσουν και να απολέσουν την ζωήν και τα τίμια συμφέροντα του Ελληνικού λαού. Διότι κανείς δεν θα ειμπορέση να συγκρατήση τα αχαλίνωτα πάθη από την εκτροπήν των εις την αιματοχυσίαν και την καταστροφήν. Οι ατομικοί εχθροί του ενός θα μετατρέπωνται εις πολιτικούς φρονηματίας δια να ακονίζωσι και καταφέρωσι την μάχαιράν των εν πλήρη ημέρα. Αυτήν λοιπόν την κατάστασιν εις χείρας μόνον των χωρικών και των εργατών αι οποίαι αποτελούν τας μεγάλας μάζας του Ελληνικού λαού έγκειται να την αποτρέψουν, αυτοί οι ταπεινοί άνθρωποι οι οποίοι είτε οι ίδιοι είτε με τα τέκνα των και τους ιδικούς των εδόξασαν την Ελλάδα με τα όπλα, αυτοί οι ίδιοι καλούνται και σήμερον να τη σώσουν με την ψήφον.
Μαυρίσατε τους αντιπολιτευομένους δια να σώσετε την Ελλάδα μας και αυτούς από την αιματοχυσίαν.
Θα επεθύμουν εις τον χριστιανικόν νούν των χωρικών και των εργατών η ασθενής φωνή μου να εγίνετο Τυρρηνική σάλπιγξ δια να αντηχήση τον μέγαν κίνδυνον τον οποίον τρέχομεν του αλληλοσπαραγμού, εάν ρίψετε την ψήφον σας εις τας κάλπας της αντιπολιτεύσεως. Όσα και αν έχετε παράπονα κατά του Βενιζελισμού –και ίσως έχετε δίκαια παράπονα- είνε ανάγκη να κοιμηθούν ταύτα κατά τας προσεχείς εκλογάς, διά να μη μεταβάλλωμεν την Ελλάδα μας εις σφαγείον.
Εις εποχήν κατά την οποίαν όλη η Ευρώπη βαδίζει προς την Δημοκρατίαν, δεν θα ήτο αναχρονισμός η εργατιά της Ελλάδος να χύνη το αίμα της διά να ανασταίνη θρόνους νεκρών; Εάν ήνε πεπρωμένον μεγάλαι Δυνάμεις πάντοτε να έρχωνται προς σωτηρίαν της Ελλάδος εις τας κρισίμους στιγμάς της, μη λησμονείτε ότι διά την ειρήνευσιν και την σωτηρίαν της εν τω παρόντι, η μεγαλειτέρα Δύναμις είμεθα ημείς οι ίδιοι και εις την ψήφον την ιδικήν μας κρέμαται η απόδειξις ότι: είμεθα λαός, και επιθυμούμεν ειρήνην και ευνομίαν· είμεθα Ελλάς, και θέλομεν να ζήση φωτιζομένη και φωτίζουσα· είμεθα χωρικοί και εργάται και δεν έχομεν κανέν συμφέρον να χύνεται το Ελληνικόν αίμα διά τον Κωνσταντίνον ή εξ αιτίας του Κωνσταντίνου. Ψηφίσατε διά τούτο εκτός των σοσιαλιστών και τους Βενιζελικούς και εστέ βέβαιοι ότι κάμνοντες αυτό κάμνετε το μεγαλείτερο καλό και εις την κοινωνίαν την Ελληνικήν κατά την παρούσαν κρίσιμον στιγμήν της, και εις αυτούς τους ιδίους αντιπολιτευομένους.
(Λειβάρτζι)
ΒΑΣΙΛ. Π. ΔΟΥΔΟΥΜΗΣ
Σημ. Να βρούμε τις προηγούμενες μέρες την επιστολή των χωρικών. Που είναι το Λειβάρτζι και αν έχει αλλάξει όνομα σήμερα.
(Νεολόγος, 25 Οκτωβρίου 1920)
