ngnm

Αναρχική Θεωρία

19 Μάι 2024

Camillo Berneri

Στο στρατόπεδο της ιταλικής αντιφασιστικής μετανάστευσης συνηθίζεται εδώ και αρκετό καιρό να ακούει κανείς τους αναρχικούς να αποδίδουν στο μαρξισμό, τόσο κατά τη διάρκεια δημόσιων συγκεντρώσεων όσο και στο πλαίσιο φιλικών συζητήσεων, μια τάση προς την κρατολατρεία, η οποία συναντάται πράγματι σε ορισμένα ρεύματα της σοσιαλδημοκρατίας που ισχυρίζονται ότι είναι μαρξιστικά, αλλά δεν μπορεί να εξακριβωθεί όταν επιστρέψει κανείς κατευθείαν στο μαρξιστικό σοσιαλισμό.

Η εξαφάνιση του Κράτους προφητεύεται σαφώς από τον Μαρξ και τον Ένγκελς και αυτό εξηγεί τη δυνατότητα που υπήρχε, στο πλαίσιο της Πρώτης Διεθνούς, πολιτική συνύπαρξη μεταξύ μαρξιστών σοσιαλιστών και μπακουνινιστών σοσιαλιστών, μια συνύπαρξη που δεν θα ήταν δυνατή χωρίς αυτή τη θεωρητική σύμπτωση.

Στην «Αθλιότητα της φιλοσοφίας» ο Μαρξ έγραψε:

Η εργατική τάξη, στην πορεία της ανάπτυξής της, θα αντικαταστήσει την παλιά κοινωνία των πολιτών με μια ένωση που θα αποκλείει τις τάξεις και τον ανταγωνισμό τους, και δεν θα υπάρχει πια η πολιτική εξουσία, όπως ακριβώς ονομάζεται.

Ο Ένγκελς, με τη σειρά του, δήλωσε στην «Καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του Κράτους»:

Το Κράτος θα εξαφανιστεί αναπόφευκτα μαζί με τις τάξεις. Η κοινωνία, η οποία θα αναδιοργανώσει την παραγωγή στη βάση μιας ελεύθερης και ισότιμης ένωσης των παραγωγών, θα βάλει ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό εκεί που θα ανήκει: στο μουσείο των αρχαιοτήτων, δίπλα στον περιστρεφόμενο τροχό και το χάλκινο τσεκούρι.

Και επίσης ο Engels δεν ανέβαλε την εξαφάνιση του Κράτους σε μια τελική φάση του πολιτισμού, αλλά την παρουσίασε ως στενά συνδεδεμένη με την κοινωνική επανάσταση και αναπόφευκτα να προκύπτειαπό αυτό. Για την ακρίβεια, έγραφε σε ένα άρθρο το 1873:

Όλοι οι Σοσιαλιστές συμφωνούν ότι το πολιτικό Κράτος, και με αυτό η πολιτική αρχή, θα εξαφανιστούν ως αποτέλεσμα της επερχόμενης κοινωνικής επανάστασης, δηλαδή, οι δημόσιες λειτουργίες θα χάσουν τον πολιτικό τους χαρακτήρα και θα μετασχηματιστούν σε απλές διοικητικές λειτουργίες της φροντίζοντας για τα αληθινά συμφέροντα της κοινωνίας.

Το Κράτος εξισώνεται από μαρξιστές με την κυβέρνηση, τοποθετώντας το πριν από ένα σύστημα στο οποίο «η κυβέρνηση των προσώπων αντικαθίσταται από τη διοίκηση των πραγμάτων», κάτι το οποίο για Προυντόν αποτελεί συνιστά την αναρχία.

Ο Λένιν στο “Κράτος και επανάσταση” (1917) επιβεβαιώνει την αντίληψη της εξαφάνισης του Κράτους, σημειώνοντας: «Δεν διαφωνούμε τελικά με τους αναρχικούς στο ζήτημα της κατάργησης του Κράτους ως στόχου».

Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς την τάση των προαναφερθέντων δηλώσεων, δεδομένου ότι ο Μαρξ και ο Ένγκελς είχαν να παλέψουν με ένα ισχυρό ρεύμα του Προυντόν και του Μπακούνιν και ότι ο Λένιν το 1917 είδε την πολιτική αναγκαιότητα μιας συμμαχίας μεταξύ των Μπολσεβίκων, των Αριστερών Σοσιαλιστών Επαναστατών (επηρεασμένων από τον μαξιμαλισμό) και των Αναρχικών. Φαίνεται βέβαιο, ωστόσο, ότι ενώ δεν αποκλείεται η μεροληψία στη μορφή και τη χρονική στιγμή αυτών των δηλώσεων, αυτές αντιστοιχούσαν σε μια πραγματική τάση. Η διαβεβαίωση της εξαφάνισης του κράτους είναι πολύ στενά συνδεδεμένη, πολύ αναπόφευκτα απορρέουσα από τη μαρξιστική αντίληψη για τη φύση και την προέλευση του Κράτους, για να της αποδώσουμε έναν απολύτως οπορτουνιστικό χαρακτήρα.

Τι είναι το Κράτος για τον Μαρξ και τον Ένγκελς; Είναι μια πολιτική εξουσία στην υπηρεσία...

Περισσότερα …