Frank Mintz

Αναρχική Θεωρία

17 Σεπτεμβρίου 2021

• ιστορία αναρχικού κινήματος
• αναρχικό κίνημα
• αναρχική-θεωρία

Frank Mintz*

Θα ήταν πολύ υπεροπτικό να προσπαθήσει κανείς να συστηματοποιήσει τις ιδέες του Μπακούνιν, έτσι όπως αυτές κόχλαζαν από συνεχή σχέδια και ζωτικότητα. Θα αποτελούσε εξαπάτηση να περιορίσουμε τη σκέψη του στο Θεός και Κράτος και να αγνοήσουμε τα άρθρα του στον εργατικό τύπο της εποχής. Σε αυτό το ακροβατικό νούμερο, όλοι από τον Κροπότκιν έως το Μαξίμοφ και τον Μουνιόθ(2), δίχως να ξεχνάμε τον Απόλλωνα Καρέλιν και τον Ανατόλ Γκόρελικ(3), προσπαθούν να βρουν μια ισορροπία ανάμεσα στον Μπακούνιν και τη λιγότερο αποτυχημένη οπτική.

Αντίθετα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο μία όψη του Μπακούνιν, όπως λαμπρά το έκανε ο Νόαμ Τσόμσκι στο έργο του «Οι διανοούμενοι και το Κράτος», το 1977.

«Ποιος είναι ο τυπικός ρόλος της διανόησης στη σύγχρονη βιομηχανική κοινωνία; Υπάρχει μια κλασική ανάλυση αυτού του ζητήματος μέσα στα έργα του Μπακούνιν του προηγούμενου [Σημείωμα της Έκδοσης: 19ου] αιώνα. Ο Μπακούνιν είναι πιθανότατα ο πρώτος που συλλαμβάνει τον όρο της “νέας κοινωνικής τάξης”, αναφερόμενος στους μελλοντικούς κατόχους των τεχνικών γνώσεων. Σε μια σειρά αναλύσεων και προγνώσεων που μπορούμε να τις κατατάξουμε μεταξύ των πιο αξιομνημόνευτων στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών, ο Μπακούνιν υπογράμμιζε ότι η νέα κοινωνική τάξη έτεινε να φτιάξει μέσω της πρόσβασής της στη γνώση μια εξουσία τόσο οικονομική όσο και κοινωνική. Επιχειρούσε να δημιουργήσει:

“Το βασίλειο της επιστημονικής διανόησης, το πιο αριστοκρατικό, το πιο δεσποτικό, το πιο αλαζονικό και το πιο περιφρονητέο από όλα τα καθεστώτα. Μια νέα κοινωνική τάξη και μια νέα ιεραρχία πραγματικών ή υποτιθέμενων σοφών θα υπάρξουν και ο κόσμος θα χωριστεί ανάμεσα σε μια μειονότητα που θα κυριαρχεί στο όνομα της επιστήμης και μιας τεράστιας πλειονότητας αδαών. Ε, λοιπόν, το νου σας σε αυτή τη μάζα των αδαών”’(4)

Παρότι ήταν κι ο ίδιος ένας παθιασμένα στρατευμένος σοσιαλιστής, ο Μπακούνιν δεν απάλλαξε το σοσιαλιστικό κίνημα από τη δύναμη της κριτικής του: “η οργάνωση και η κυβέρνηση της νέας κοινωνίας από ειδικούς σοσιαλιστές, είναι η χειρότερη όλων των δεσποτικών κυβερνήσεων”(5). Οι ηγέτες του κομμουνιστικού κόμματος θα προσπαθήσουν να ‘‘απελευθερώσουν (τον λαό) με τον δικό τους τρόπο’’, συγκεντρώνοντας όλη τη διοικητική εξουσία ‘‘γιατί ο αδαής λαός έχει ανάγκη από έναν καλό κηδεμόνα. […] η μάζα του λαού θα είναι […] κάτω από την άμεση διοίκηση των μηχανικών του Κράτους που θα συγκροτήσουν μια νέα πολιτική κάστα σοφών προνομιούχων(6).” “Στην πραγματικότητα για το προλεταριάτο αυτό θα είναι ένα καθεστώς στρατοπέδου”’(7) κάτω από τον έλεγχο μιας κόκκινης γραφειοκρατίας. Αλλά είναι ασφαλώς “μία αίρεση ενάντια στον κοινό νου και την ιστορική εμπειρία” να “παριστάνουμε ότι μια ομάδα ατόμων, ακόμα και των πιο έξυπνων και των πιο αποφασισμένων, θα είναι ικανή να γίνει η σκέψη, η ψυχή, η καθοδηγητική και ενωτική βούληση του επαναστατικού κινήματος και της οικονομικής οργάνωσης του προλεταριάτου όλων των χωρών(8)”. Στην πραγματικότητα, η “μειονότητα των ειδικών που θα εκφράζει την ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΗ βούληση του λαού” θα κυβερνά ως μια “ψευδο-εκπροσώπηση” που θα χρησιμεύει στο να κρύβει την κυριαρχία “των λαϊκών μαζών από μια χούφτα εκλεκτών προνομιούχων(9)”.

Ο φιλελεύθερος καπιταλισμός κλίνει επίσης προς έναν αυξανόμενο κρατικό συγκεντρωτισμό, ενόσω ο “κυρίαρχος λαός” θα υποδουλώνεται στη “μειονότητα που...

Περισσότερα …