Alexandre Skirda

Ιστορία Διεθνούς Αναρχικού Κινήματος

25 Ιουνίου 2023

• ιστορία αναρχικού κινήματος
• αναρχικό κίνημα
• ιστορία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ

Από το άτομο του Στίρνερ στον παραγωγό του Προυντόν

Οι αναρχικές ιδέες εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1840, ως αντίδραση (backlash) εναντίον της σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής επαγγελματικής πίστης που είχαν έρθει πρόσφατα στη μόδα.

Ας σημειώσουμε πάντως ένα παράδοξο: οι τελευταίοι (στμ., οι σοσιαλιστες και κομμουνιστές) θεωρούνταν αντιμέτωποι του «αστικού» ατομικισμού, και επεζήτησαν το καλό του «μεγαλύτερου αριθμού» (σ.τμ., των μαζών). Με τη σειρά του, ο αναρχισμός στάθηκε αντιμέτωπος στην κοινωνική πρόθεση να ξεπεράσει το άτομο και ζήτησε να απελευθερωθεί από τους περιορισμούς του μαζικού κράτους.

Στις εκτιμήσεις του Stirner και του Proudhon, που εξέφραζαν αυτήν την αντίδραση εκείνη την εποχή, το άτομο είναι μια ύπαρξη με σάρκα και οστά, η βασική μονάδα της κοινωνίας, ένας μη κερδοσκόπος, που δεν έχει τίποτα κοινό με τον αφηρημένο «ολοκληρωμένο» άνθρωπο της ιστορικής ή θρησκευτικής εξέλιξης στον οποίο οι υποστηρικτές της κοινοτικοποιητικής (κοινοτιστικής) ή κρατιστικής αδελφοσύνης, των Σαινσιμονιστών, των Φουριεριστών, των ακολουθητών του Καμπέ (Cabet) και άλλων ιδεολόγων της κοινωνικότητας, επιδίωξαν να επιβληθούν. Ειδικά καθώς, στο όραμα των τελευταίων, ορισμένα άτομα ήταν προορισμένα να διαδραματίσουν έναν ειδικό, έναν ρόλο-ελίτ, όπως οι «προφήτες» με λίγα λόγια, και ως εκ τούτου, είχαν μια σαφή τάση να διεκδικούν ορισμένα προσόντα για τον εαυτό τους και ένα πεπρωμένο που, μακροπρόθεσμα, τα μεταμόρφωσαν σε κάστα ή άρχουσα τάξη. Εν αναμονή της έλευσης της παραδοσιακής υπόσχεσης γης της κομμουνιστικής κοινωνίας, όπως καταλαβαίνετε.

Ο Stirner υιοθέτησε μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση: όσο τον αφορούσε, το άτομο ήταν ο «μοναδικός», ο «εγωιστής» που λειτουργούσε σύμφωνα με την αυτοπραγμάτωσή του, χωρίς να παραβιάζει τα συμφέροντα των άλλων ή να αποκλείει κάθε μορφή ελεύθερης συσχέτισης (embraced association), αλλά αρνούμενος την κρατική εποπτεία σε οποιαδήποτε μορφή. Μια τέτοια ένωση αποτελούσε στην ουσία μια σύμβαση που θα συναπτόταν με άλλα αυτόνομα πρόσωπα, στη βάση της απόλυτης αμοιβαιότητας και για συγκεκριμένη διάρκεια, και συνεπώς υπόκειται σε ακύρωση ανά πάσα στιγμή:

Αν μπορώ να χρησιμοποιήσω κάποια άλλη ύπαρξη, έρχομαι σε μια συμφωνία μαζί του και εγώ μαζί του, για να ενισχύσω τη δύναμή μου μέσω μιας τέτοιας ρύθμισης, και να επιτύχω περισσότερο, χάρη στην ενωμένη δύναμή μας, δεν βλέπω απολύτως τίποτα διαφορετικό σε αυτό εκτός από τον πολλαπλασιασμό της ικανότητάς μου και το αφήνω να υπάρξει μόνο εφόσον αντιπροσωπεύει έναν πολλαπλασιασμό της ικανότητάς μου. Αλλά, αν το εκλάβουμε κατ΄αυτόν τον τρόπο, αυτό είναι ένας σύνδεσμος (association).

Το άτομο του Stirner δεν είναι πλέον το «εργατικό δυναμικό» που υπόκειται στη βούληση της συλλογικότητας: «χρησιμοποιεί τον σύνδεσμο και τον εγκαταλείπει χωρίς να φροντίζει για το καθήκον ή την πίστη, αφού θεωρεί ότι δεν υπάρχει πλέον κάποιο πλεονέκτημα από αυτά». Δεν υπάρχει καμιά υπονοούμενη θυσία, διότι δίνει τη συγκατάθεσή του μόνο εκεί από όπου μπορεί να επωφεληθεί, εξαιτίας του αυτοένδιαφέροντός του . Όσον αφορά τη θυσία, «θυσιάζει μόνο αυτό που δεν είναι μέσα στην εξουσία του, δηλαδή δεν θυσιάζει τίποτε».

Πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Stirner έκανε διάκριση μεταξύ επανάστασης και εξέγερσης. Όπου η πρώτη (η επανάσταση):

… περιλαμβάνει μια ανατροπή συνθηκών, μιας υπάρχουσας κατάστασης υποθέσεων (status quo) σχετικά με το κράτος ή την κοινωνία, είναι...

Περισσότερα …