Αργύρης Αργυριάδης

Ιστορία Κοινωνικών Κινημάτων

22 Ιουλίου 2023

• ιστορία αναρχικού κινήματος
• κοινωνικοί αγώνες
• Ισπανία,
• ιστορία

Αργύρης Αργυριάδης

Πολλά έχουν γραφτεί για τον Ισπανικό εμφύλιο και θα συνεχίζονται να λέγονται διότι υπάρχουν ακόμα πολλές ιστορίες να ειπωθούν, αλλά και γιατί δεν έχουν εξεταστεί επαρκώς. Πολλές φορές άγνωστες πτυχές, όχι τόσο προσιτές στο ευρύ κοινό δεν αναδεικνύονται ή παραλείπονται λόγω της ιδιαιτερότητας και της εξειδίκευσής τους. Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι η υγειονομική περίθαλψη κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Σε αυτό το κείμενο θα προσπαθήσω να κάνω μια σύντομη αναφορά.

Αν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν ο πρώτος μεγάλος πόλεμος στον οποίο οι απώλειες που προκλήθηκαν από άμεση στρατιωτική δράση ήταν περισσότερες από αυτές που προκλήθηκαν από ασθένεια, ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ότι ήταν ο πρώτος στον οποίο οι απώλειες αμάχων ξεπέρασαν αυτές των μαχητών.

Οι συμπάθειες της εργατικής τάξης ήταν συντριπτικά προς τις διάφορες αριστερές ομάδες αλλά και τους αναρχικούς που αποτελούσαν την δημοκρατική πλευρά. Αυτό ίσχυε γενικά για τα αγγλόφωνα έθνη. Πολλοί συγγραφείς και διανοούμενοι ήταν μεταξύ εκείνων από όλα τα κοινωνικά στρώματα και από πολλές χώρες που πήγαν στην Ισπανία για να ενταχθούν στον Ρεπουμπλικανικό στρατό, σε αντίθεση με έναν μικρό αριθμό που, μερικές φορές υποκινούμενος από θρησκευτικό ζήλο, προσφέρθηκε εθελοντικά στους Εθνικιστές. Μεταξύ των πρώτων ήταν πολλοί γιατροί και νοσοκόμες, οι οποίοι συχνά υπηρέτησαν με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες ή με τις μονάδες ασθενοφόρων που είχαν δημιουργηθεί από την Ισπανική Επιτροπή Ιατρικής Βοήθειας ή με τον Ρεπουμπλικανικό στρατό.

Η εξέγερση που ξεκίνησε με το στρατιωτικό πραξικόπημα στο οποίο οι εθνικιστικές δυνάμεις υπό τον στρατηγό Φραντσίσκο Φράνκο, απέκτησαν σύντομα τον έλεγχο σημαντικών περιοχών της χώρας. Στον αντίποδα η δημοκρατική κυβέρνηση (Ρεπουμπλικάνοι) απάντησε συγχωνεύοντας την πολιτοφυλακή και τους ξένους εθελοντές σε έναν λαϊκό στρατό. Τι συνέβη όμως στον ιατρικό κλάδο;

Εκτός από την οργανωμένη στρατιωτική ιατρική, η οποία υποστήριξε σχεδόν εξ ολοκλήρου τους εθνικιστές από την αρχή, οι πολίτες γιατροί στην πλειονότητά τους συνέχισαν να ασκούν το επάγγελμά τους όπου κι αν βρίσκονταν κατά το ξέσπασμα των εχθροπραξιών, αδιαφορώντας για τις πολιτικές πεποιθήσεις των ασθενών τους. Αρκετοί δε εκτελέσθηκαν ως «ύποπτοι» από τους εθνικιστές επειδή θεωρείτο ότι ήταν Ελευθεροτέκτονες, αλλά και από το δημοκρατικό στρατόπεδο επειδή θεωρούνταν Καθολικοί. Στο σημείο αυτό θέλω να επισημάνω ότι η διάκριση μεταξύ στρατιωτικής και πολιτικής ιατρικής είναι θολή και μπερδεμένη ειδικά στην δημοκρατική πλευρά γιατί τα κινητά νοσοκομεία του στρατού στην πρώτη γραμμή δέχονταν άρρωστους και τραυματισμένους πολίτες και οι τραυματίες στρατιώτες συχνά αναπτύσσονταν για να φυλάξουν πολιτικά νοσοκομεία.

Δεν χωράει αμφιβολία, όμως, ότι οι μεγαλύτερες πρόοδοι στην ιατρική πρακτική που προέκυψαν στον πόλεμο σχετίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου με τη ρεπουμπλικανική πλευρά. Οι Ρεπουμπλικάνοι γνώρισαν τον πρώτο μαζικό αεροπορικό βομβαρδισμό αμάχων πληθυσμών. Επιπλέον, η Βαρκελώνη και η Μαδρίτη, τα δύο κέντρα με τις ισχυρότερες παραδόσεις επιστημονικών επιτευγμάτων στη χώρα, παρέμειναν στα χέρια της κυβέρνησης μέχρι τα τελευταία στάδια του πολέμου.

Οι τέσσερις κύριοι τομείς στους οποίους προχώρησε η ιατρική επιστήμη κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου είναι η θεραπεία τραυμάτων, η ανάπτυξη τραπεζών αίματος, η αντιμετώπιση ιατρικών ασθενειών (ειδικά σε σχέση με τον υποσιτισμό) και η οργάνωση ιατρικής υποστήριξης στις ένοπλες δυνάμεις.

Η διαχείριση των...

Περισσότερα …