Jacqui Palumbo

Πολιτισμός - Τέχνη

18 Φεβρουαρίου 2022

• ιστορία
• κοινωνικά κινήματα
• ζητήματα τέχνης

Jacqui Palumbo*

Στα χρονικά της ιστορίας της τέχνης, η Dora Maar κρύβεται από μια πρώτη ματιά. Η ζωή της, ένας πολύπλοκος πίνακας ανακοινώσεων με πινέζες και χορδές για πολλούς από τους σπουδαίους δημιουργούς του 20ού αιώνα, ορίζεται τις περισσότερες φορές από το τεντωμένο νήμα του Πάμπλο Πικάσο. Η γόνιμη καριέρα της παρ’ ολίγο να ξεφύγει μέσα από τις σχσμές του χρόνου. Αλλά αν κοιτάξουμε πιο προσεκτικά, είναι εκεί: εκθέτει μαζί με τον Joan Miró και τον Paul Klee. Σκηνοθετεί τους Meret Oppenheim και Frida Kahlo μπροστά στον φακό της. Μοιράζεται ένα σκοτεινό θάλαμο με τον Brassaï. Αντιμετωπίζει τη γερμανική κατοχή του Παρισιού με τη Simone de Beauvoir. Και κινητοποιείται ενάντια στο φασισμό με τον συγγραφέα του σουρεαλιστικού μανιφέστου André Breton. Πώς θα μπορούσε μια όσο καλά συνδεδεμένη καλλιτέχνιδα, που επηρέασε μια γενιά σουρεαλιστών, να ξεθωριάζει εντελώς σχεδόν;

Η πρώτη αναδρομική έκθεση της Maar στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Tate Modern έγινε το Μάρτη του 2020, αφού προηγουμένως παρουσιάστηκε και στο Κέντρο Πομπιντού του Παρισιού. Εκεί ζωγραφίζονται ξανά η ζωή και η καριέρα της καλλιτέχνη. Εκτέθηκαν πάνω από 200 έργα από πάνω από 60 χρόνια της ζωής της: οι εμπορικές της φωτογραφίες, τα διάσημα σουρεαλιστικά φωτομοντάζ και η ζωγραφική πρακτική στην οποία κατέφυγε όταν αποχώρησε από τον κόσμο της τέχνης. «Η Maar ήταν επαναστάτρια στην άρνησή της να περιοριστεί από ένα μέσο ή μια τεχνική» είπε η Emma Jones, η οποία επιμελήθηκε την έκθεση Tate Modern με την Emma Lewis. «Η καριέρα της ορίστηκε από την επανεφεύρεση και τον πειραματισμό μέχρι τη δεκαετία του 1980».

Οι επιμελητές των εκθέσωμν και των γκαλερί αγωνίζονται τελευταία να επαναφέρουν στην επιφάνεια παραμελημένες γυναίκες καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Η Maar θεωρείτο από καιρό δισδιάστατη: από τη μια, μια ισοπεδωμένη, συντριμένη «Γυναίκα που κλαίει» του Πικάσο και, από την άλλη, εξίσου επίπεδη απεικόνιση ως μούσα του.

Ωστόσο, η Maar απολάμβανε μια γόνιμη καριέρα στο χώρο της φωτογραφίας πριν μεταπηδήσει στη ζωγραφική. Στη δεκαετία του 1930, η Maar εξέθεσε σε έξι μεγάλες σουρεαλιστικές εκθέσεις στην Τενερίφη της Ισπανίας, στη La Louvière του Βελγίου, στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη, το Τόκιο και το Άμστερνταμ, και ήταν η μόνη φωτογράφος που συμμετείχε και στις έξι. Το έργο της με τη μεγαλύτερη επιρροή, το «Portrait of Ubu» (1936) -μια παράξενη εικόνα ενός εμβρύου αρμαδίλο- εκτέθηκε σε τρεις από τις εκθέσεις αυτές. «Έργα όπως το ‘Portrait of Ubu’ άσκησαν βαθιά επίδραση στον τρόπο που έβλεπαν οι σουρεαλιστές τη φωτογραφία», είπε η Jones.

Το 1937, η καριέρα της Maar υπέστη μια σημαντική αλλαγή. Εκείνη τη χρονιά, ο Πικάσο έλαβε την παραγγελία να ζωγραφίσει τον κύριο καμβά της Guernica, τον οποίο η Maar εξερεύνησε μέσα από εκατοντάδες φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό τέχνης «Cahiers d’Art». Ήταν επίσης η χρονιά που ενέπνευσε περίπου 60 πίνακες, σχέδια και χαρακτικά του «Weeping Woman», χωρίς να γνωρίζει πόσο θα την καθόριζαν. Τέλος, ήταν η χρονιά που ο Πικάσο την προέτρεψε να εγκαταλείψει τη φωτογραφία και να επιστρέψει στη ζωγραφική.

Μέχρι εκείνη τη χρονιά, η Maar είχε καθιερωθεί ως κινητήρα δύναμη της διαφημιστικής φωτογραφίας. Από το 1932 έως το...

Περισσότερα …