Επιμέλεια "Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης"

Ελλαδικά Κοινωνικά Κινήματα

10 Ιουνίου 2010

• Ελλάδα
• εθνικά ζητήματα
• αγροτικά κινήματα
• ένωση

Η εποχή των αγροτικών «ρεμπελιών» στη Κέρκυρα είναι το πρώτο μισό του 17ου αιώνα – αλλά ένας «Κερκυραϊκός Εμφύλιος»[1] διακυβεύεται την επομένη της Ένωσης, όταν η γενίκευση του δικαιώματος ψήφου σηματοδοτεί την πολιτική και εκλογική διχοτόμηση χωριατών-«χωραϊτών» (: αστών).

Επί προτεκτοράτου τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα ή «πλέμπα κανάγια» (: σκυλολόι), εξοστρακίζονται: βάσει περιουσίας τα «τιμοκρατικά» πολιτικά δικαιώματα εκτείνονται (1863) σε 3.260 εκλογείς και 350 εκλόγιμους.[2] Η μάζα των Κερκυραίων αγροτών που υπερθεματίζει την Ένωση, αποζητά τη δικαιοσύνη.[3]  

Ατελέσφορη κορύφωση

 Αντιμέτωπη με το ρεσάλτο στο πολιτικό προσκήνιο του νεόκοπου «Αγροτισμού», η εντόπια αντίδραση συνδέει κινδυνολογικά την Αγροτική Μεταρρύθμιση με τις σοσιαλιστικές ιδέες: - Ο Δ. Κουρκουμέλης (που το 1856 πρωτοστατεί στη κίνηση «αποικιοποίησης» της Κέρκυρας από τη Βρετανία!) ξορκίζει ως επάρατο «κοινωνισμό» (: κομμουνισμό) το πρόγραμμα κατάργησης φέουδων και προσωποκρατήσεων για χρέη[4] [παράβαλε εδώ: ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ]. - Η δημοσιογραφία παραπέμπει στον καθηγητή Νομικής της Ιονίου Ακαδημίας Santorio για να ξιφουλκήσει και κατά των… ρωμαϊκών αγροτικών νόμων των Γράκχων του 133-122 π.Χ., και αποδίδει στους «πενητιώντες(sic)… των αγρών», «νομοσχέδια άξια των χειροκροτήσεων των κοινωνιστών».[5]  

Στη πράξη οι Αγροτιστές – πολιτικά αστοιχείωτοι, που συνεργούν και στην ελεεινή «κατάργηση» του Ιονίου Πανεπιστημίου (αθλιότητα χωρίς προηγούμενο ούτε σε κατακτητικά επεισόδια)[6] – ευνοούν τους ευκατάστατους αρχοντοχωριάτες και οριακά μόνο βελτιώνουν τη δεινή θέση των απόρων ακτημόνων… Θα επιβάλλουν, τις 20 Ιανουαρίου 1866, το Νόμο ΡΝ’ (150) που παύει ακρότητες του ισχύοντος καθεστώτος (προσωποκράτηση, κ.α.), αλλά τη πολυπόθητη για τους… «πενητιώντες», «σεισάχθεια» (γενική άρση των βαρών) δεν θα τη προτείνει ο αγροτοπατέρας Κωνσταντάς πριν τα τέλη του 1866.[7]

 Στο μεταξύ, βέβαια, οι συντηρητικές τάξεις της πόλης δοκιμάζουν αλλεπάλληλα «στρατηγήματα» για την ανατροπή της αγροτικής πλειοψηφίας: - Πριν την Ένωση, αρχές του 1864, οι πρώην «προστασιανοί» συνομωτούν κατά της καθολικής ψήφου με τον Ελλαδίτη μυστικό απεσταλμένο Κ. Κωστάκη, βουλευτή-Γ. Γραμματέα των Εξωτερικών: προτείνουν διαιώνιση του πολιτεύματος του Προτεκτοράτου εγγυημένη με Ελληνική, κατασταλτική στρατιωτική δύναμη – προοπτική που αντιμάχεται το «ριζοσπαστικό», εθνικιστικό-αστικό κόμμα.[8] - Αφού όμως οι Αγροτιστές “homines novi” (νέοι πολιτικοί) εκλέγουν 19 στους 20 βουλευτές, ο Βράιλας και ο Μαρκοράς, σπεύδουν σαν τους αρχαίους «πρέσβεις» των «ολίγων» στην Αθήνα (τέλη του 1864). Με συνηγορία της Αγγλικής πρεσβείας, η εκλογική περιφέρεια κατατέμνεται για να εκμαιευθεί εκλογή Αστών.[9] 

Εντέλει, ένα Αγροτικό κίνημα που επιχειρείται βεβιασμένα καταλήγει σε φιάσκο: τη 15η  Ιανουαρίου 1865 (ν.η.) συλλαλητήριο χωριατών, με έναυσμα του Κωνσταντά, πορεύεται προς τη πόλη – αλλά αναχαιτίζεται αναίμακτα από αστυνομία και στρατό «στην Άγια Αικατερίνην». Στη πόλη ο κινηματίας Κωνσταντάς προπηλακίζεται, και μεταφέρεται (παρότι βουλευτής) στο Νέο Φρούριο για «διερεύνηση» και εκφοβισμό.[10]

 Εκφυλισμός: τοκογλύφοι ή Ιρλανδοί;

 Επί 30 εφιαλτικούς μήνες μετά την Ένωση το μπάσο πόπολο των χωριών λεηλατείται από το γενναίο νέο κόσμο: «λυσσώντες λύκοι […] η εν Κερκύρα αγροτική τάξις… ουδέν διαφέρει… των της Ρωσσίας δουλοπαροίκων και των της Αμερικής δούλων» – τέτοια γράφονται το 1865,[11] ενώ σβήνει ο Αμερικανικός Εμφύλιος. Και 3 λάμβδα: ο Λασκαράτος, στο Ληξούρι, κεραυνοβολεί το Λομβάρδο, πρωτεργάτη της Ένωσης, ήδη υπουργό, που τώρα (1868) κερδοσκοπεί σε Ζάκυνθο και Κέρκυρα![12]  

Και ενώ σιωπούν στα μείζονα, οι Αγροτιστές δίνουν «ομηρικές» μάχες για λεπτομέρειες? συμμαχούν (κατά των αστών) με...

Περισσότερα …