Της Laura Sanchez Blanco
Περίληψη: Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, οι γυναίκες ξεκίνησαν να οργανώνονται με σκοπό να αποκτήσουν έναν πιο ενεργό ρόλο στην κοινωνία. Με την έλευση της Δεύτερης Δημοκρατίας[1] κατάφεραν να ενσωματωθούν στην πολιτική ζωή, αλλά συνέχισαν να δέχονται διακρίσεις. Στην περίπτωση των αναρχικών, κάποιες γυναίκες της CNT αποφάσισαν να δημιουργήσουν τη δική τους οργάνωση, τις Mujeres Libres, προκειμένου να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους και να απελευθερώσουν τη γυναίκα που είναι δέσμια της άγνοιας, της εργασίας και της σεξουαλικής της θέσης ως γυναίκας[2]. Στην ανάδυση του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, οι Mujeres Libres όχι μόνο αγωνίστηκαν ενάντια στον φασισμό αλλά και ενάντια στους ίδιους τους αναρχικούς που πίστευαν ότι η γυναίκα έπρεπε να υπηρετεί τον άνδρα. Η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση θα αποτελούσαν τα μέσα που θα χρησιμοποιούσαν για να προετοιμάσουν κατάλληλα τις γυναίκες και να καταφέρουν να επιτύχουν τη χειραφέτησή τους.
Εισαγωγή
Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα υπήρχαν δύο ρεύματα σκέψης στο ισπανικό αναρχικό κίνημα όσον αφορά την αντίληψη για τις γυναίκες. Από τη μία πλευρά υπήρξε η τάση που εμπνεύστηκε από τα γραπτά του Προυντόν και υπογράμμιζε ότι η συνεισφορά των γυναικών στην κοινωνία γινόταν μόνο μέσω της αναπαραγωγικής διαδικασίας[3] . Την ίδια ώρα το άλλο ρεύμα βασιζόταν στα έργα του Μπακούνιν και υπερασπιζόταν την ισότητα των φύλων. Το κλειδί για την επίτευξη της χειραφέτησης των γυναικών εργατριών ήταν η ενσωμάτωση των ιδίων στη μισθωτή εργασία. Με αυτό τον τρόπο θα αγωνιζόντουσαν μαζί με τους άνδρες στα συνδικάτα για να βελτιώσουν την κατάσταση όλων των εργαζομένων[4].
Η τελευταία αυτή ιδέα ήταν αυτή που κυριαρχούσε στην Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας, τη CNT. Ωστόσο, αφορούσε μια θεωρία την οποία οι αναρχοσυνδικαλιστές δεν έκαναν πράξη. Παρά το γεγονός ότι αναγνώριζαν την σύνδεση μεταξύ της κυριαρχίας και της υποταγής δεν απασχολούνταν με το να την αλλάξουν.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, οι αναρχικές γυναίκες αποφάσισαν να δημιουργήσουν τη δικιά τους οργάνωση, ώστε να επιτύχουν την ισότητα όχι μόνο την οικονομική αλλά και την πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική. Το 1936, οι Mujeres Libres έγιναν η πρώτη γυναικεία οργάνωση που «σύστησε» στην Ισπανία τον αναρχοφεμινισμό.
Οι Mujeres Libres και ο αγώνας για την χειραφέτηση
Με την κήρυξη της Δεύτερης Δημοκρατίας, πολλές γυναίκες ενσωματώθηκαν στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Ισπανίας. Βγήκαν στους δρόμους για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους που το Σύνταγμα του 1931 τους αναγνώριζε τυπικά. Άρχισαν να γίνονται μέλη των πολιτικών κομμάτων με στόχο να καταφέρουν να αποκτήσουν ισότιμη συμμετοχή, αλλά η πλειονότητα των ανδρών δεν ήταν ακόμα έτοιμοι να μοιραστούν τον ίδιο χώρο με τις γυναίκες. Στην περίπτωση των αναρχικών, τα μέλη της CNT άφηναν τις γυναίκες να παρευρίσκονται στα λεγόμενα “αθήναια”(ateneo)[5] , τα συνδικάτα και τις οργανώσεις, όπου είχαν την ευκαιρία να καταρτιστούν, αλλά την ώρα που παρενέβαιναν το μόνο που προκαλούσε η παρουσία των γυναικών σε αυτές τις δράσεις ήταν το γέλιο των συντρόφων τους. Η δικηγόρος και εκπαιδευτικός Mercedes Comaposada, όταν πρότεινε να παραδίδει μαθήματα στους εργαζόμενους ήρθε αντιμέτωπη με την ακόλουθη κατάσταση:
«Το 1933, ήμουν με τον Orobón Fernández σε μια συγκέντρωση ενός...
Ελεύθερο κράτος; Τι είναι αυτό;
(Καρλ Μαρξ, Η κριτική του προγράμματος της Γκότα)
H συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννηση του Μιχαήλ Μπακούνιν τον περασμένο Μάιο, καθώς και η αντίστοιχή των 150 χρόνων από την ίδρυση της Α’ Διεθνούς, έδωσε την ευκαιρία -περισσότερο σε διεθνές επίπεδο και λιγότερο στην Ελλάδα- να ανοίξει ξανά ως έναν ορισμένο βαθμό η συζήτηση για τις θέσεις που εξέφρασε ο Ρώσος διεθνιστής θεωρητικός, τόσο στο πλαίσιο της πρώτης πραγματικής σοσιαλιστικής επαναστατικής οργάνωσης, της Διεθνούς Ενωσης Εργαζομένων όσο και έξω από αυτήν και κυρίως για τα στοιχεία που τον διαφοροποίησαν από τον εχθραδερφό του Καρλ...
ΣΑΣ τον παρουσιάζομεν μετά πολλών προφυλάξεων, μετά φόβου και τρόμου. Οι αναγνώσται του Ημερολογίου ας λάβουν τα μέτρα των και ας στρέψουν την σελίδα. Είνε τόσον τρομερός και επικίνδυνος, ώστε ημπορεί αξιόλογα, εκεί στα καλά καθούμενα, να απλώνη κατά πάνω σας την χείρα και να.. σάς ζητήση μίαν δραχμήν. Και σάς την ζητεί όχι με ύφος προσκλαίον και ταπείνωσιν αλήτου, αλλά με αξιοπρέπειαν και από περιωπής – είνε άλλως τε και υψηλότατος το ανάσημα – πάντοτε δε εν ονόματι της παγκοσμίου ισότητος και της αδελφοποιήσεως των λαών και των… στομάχων.
Φαίνεται ότι κατά λάθος εξέπεσεν εδώ εις την Ελλάδα, ενώ...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018