Στην πρότυπη φυλακή της Βαλένθια, όπου ο Ντουρρούτι είναι φυλακισμένος τον Αύγουστο του 1935, βρίσκονται κατά πλειοψηφία μέλη της CNT και της FAI που προήλθαν από την Καταλωνία, την Αραγωνία και το Λεβάντε. Αυτή η ομοιογένεια μεταξύ των φυλακισμένων τούς έδινε την δυνατότητα να εστιάζουν τις συζητήσεις τους στα εσωτερικά θέματα της CNT και της FAI.
Δύο χρόνια μετά τη διάσπαση με τη CNT και τώρα που η διαμάχη που περιβάλλει αυτό το ζήτημα έχει γίνει λιγότερο εμπαθής, η ιδέα της επιστροφής στην αγκαλιά της CNT, όπως υποστηρίζεται από τους J. Pedro και J. Lopez, άρχισε να σημειώνει κάποια πρόοδο· κανείς, όμως, δεν γνώριζε τον τρόπο διαπραγμάτευσης για αυτήν την επιστροφή. Όλα αυτά τα ζητήματα συζητούνται παθιασμένα στα κελλιά και στα προαύλια της πρότυπης φυλακής.
Ο Ντουρρούτι είναι περισσότερο απασχολημένος με άλλα θέματα και κρατά κάποια απόσταση από αυτές τις συζητήσεις. Αν κρίνουμε δε και από μια επιστολή, γραμμένη περίπου αυτή την περίοδο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν στα μαχαίρια με τις επιτροπές της CNT.
Η εν λόγω επιστολή έχει ημερομηνία 11-9-1935 και απευθύνεται στον J. Mira, ως απάντηση σε επιστολή που είχε λάβει από αυτόν. Το έγγραφο, στο οποίο γίνεται αναφορά στην επιστολή, περιγράφει τη θέση του Ντουρρούτι, όσον αφορά τις τρέχουσες ενέργειες της CNT. Στο βιβλίο Durruti: The people armed, (Ντουρρούτι: Ο ένοπλος λαός) του Abel Paz, Free Life Editions, 1977, αυτή η θέση συνοψίζεται ως εξής: «τα πολεμοφόδια δεν θα έπρεπε να σπαταλούνται άσκοπα· θα ήταν απαραίτητο πρώτα να μπουν οι τελευταίες πινελιές σε μια κοινωνική επαναστατική οργάνωση, εξοικονομώντας τους λιγοστούς πόρους για τον αγώνα. Οι διαθέσιμοι αγωνιστές, δεν θα έπρεπε να εκτίθενται, ούτε να αποδυναμώνουν τις κινητοποιήσεις με άχρηστες απεργίες» [αποσπάσματα από το έγγραφο του Ντουρρούτι].
Η επιστολή αρχίζει κάπως έτσι:
«Πήρα την επιστολή σου, στην οποία πρόκειται τώρα να απαντήσω –φυσικά!– ιδίως επειδή έχει να κάνει με τα θέματα που με ενδιαφέρουν, κατά κάποιο τρόπο. Πριν ξεκινήσω, δεν έχω κάποια είδηση να σας πω, εκτός από το ότι δύο σύντροφοι απελευθερώθηκαν χθες. Ελπίζουμε ότι αυτές οι απελευθερώσεις θα συνεχιστούν και ότι σύντομα όλοι θα είμαστε έξω.
Κατ’ αρχάς, επέτρεψέ μου να κάνω αυτό το εισαγωγικό σχόλιο: το τί μπορεί να σκέφτονται οποιοιδήποτε σύντροφοι φυλακισμένοι για μένα, ελάχιστα με ενδιαφέρει. Είμαι αληθινός στον εαυτό μου, τηρώντας την πορεία που έχω χαράξει, πριν από κάποιο καιρό.
Εάν κατά τύχη έχεις παρακολουθήσει την πορεία μου ως αναρχικού και επαναστάτη, μέσω των εντύπων ή σε συνομιλίες με συντρόφους, θα έχεις παρατηρήσει ότι η νοοτροπία του χυδαίου ληστή ή του πιστολά (πιστολέρο) δεν είναι μέρος της προσωπικότητάς μου. Αυτές ήταν οι απόψεις τις οποίες υποστήριζα και υποστηρίζω ακόμη, γιατί πίστευα και ακόμη πιστεύω ότι το αναρχικό ιδεώδες είναι πάνω από μικροπρέπειες βασισμένες σε κακίες και πικρίες.
Ήμουν της άποψης, και είμαι ακόμη, ότι οι αγώνες που επιβλήθηκαν από τη συνομοσπονδία για την υπεράσπιση μιας πεσέτας παραπάνω και μιας ώρας λιγότερο, προκάλεσαν τις λογομαχίες που είχε ανάγκη η οργάνωση, αλλά δεν προωθούσαν ποτέ τους ομοσπονδιακούς και αναρχικούς στόχους. Η συνομοσπονδία έχει σαφείς και καθορισμένες αρχές: στοχεύει άμεσα στο μετασχηματισμό του κεφαλαιοκρατικού συστήματος...
Aπό όλα τα ιδιαίτερα στοιχεία του ιταλικού operaismo (εργατισμού), εκείνα που παραμένουν πιο καινοτόμα και σημαντικά είναι αυτά που σχετίζονται με τη θεματική της ταξικής σύνθεσης. Ο διανοούμενος της ιταλικής αυτονομίας, Σέρτζιο Μπολόνια, σημειώνοντας ότι για τον εργατισμό η έννοια της ταξικής σύνθεσης αποτελεί ένα “αντικλείδι που ανοίγει όλες τις πόρτες”. Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο σφυρηλατήθηκε αυτό το εργαλείο και να εκτιμήσει σε ποιο βαθμό μπορεί να είναι ακόμη χρήσιμο στις προλεταριακές πολιτικές τάσεις που δεν έχουν συνθηκολογήσει με τις κυρίαρχες μεταμοντέρνες, αυτοδιαχειριστικές και αμεσοδημοκρατικές ιδεολογίες της εποχής μας.
Ο όρος εργατισμός...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018