Aπό όλα τα ιδιαίτερα στοιχεία του ιταλικού operaismo (εργατισμού), εκείνα που παραμένουν πιο καινοτόμα και σημαντικά είναι αυτά που σχετίζονται με τη θεματική της ταξικής σύνθεσης. Ο διανοούμενος της ιταλικής αυτονομίας, Σέρτζιο Μπολόνια, σημειώνοντας ότι για τον εργατισμό η έννοια της ταξικής σύνθεσης αποτελεί ένα “αντικλείδι που ανοίγει όλες τις πόρτες”. Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο σφυρηλατήθηκε αυτό το εργαλείο και να εκτιμήσει σε ποιο βαθμό μπορεί να είναι ακόμη χρήσιμο στις προλεταριακές πολιτικές τάσεις που δεν έχουν συνθηκολογήσει με τις κυρίαρχες μεταμοντέρνες, αυτοδιαχειριστικές και αμεσοδημοκρατικές ιδεολογίες της εποχής μας.
Ο όρος εργατισμός σήμαινε τους διάφορους τρόπους συμπεριφοράς που εμφανίζονται όταν ιδιαίτερες μορφές εργατικής δύναμης μπαίνουν σε συγκεκριμένες διαδικασίες παραγωγής.
Η κλασική περίοδος της ανάπτυξης του εργατισμού ξεκινάει με την έκδοση του περιοδικού Classe Operaia (Εργατική Τάξη) του Μάριο Τρόντι. Παρά την ετερόκλιτη σύνθεση της εκδοτικής ομάδας στην εφημεριδα διαμορφώθηκε ο πυρήνας ορισμένων αντιλήψεων οι οποίες αποτέλεσαν το ενοποιητικό στοιχείο όλων των συνιστωσών: η ταύτιση της εργατικής τάξης με την υπαγμένη στην άμεση παραγωγική διαδικασία εργασία, η έμφαση στον αγώνα για το μισθό ως κεντρικό πεδίο της πολιτικής σύγκρουσης, η επιμονή στο ότι η εργατική τάξη είναι η κινητήρια δύναμη της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Σε αντίθεση με πολλούς μαρξιστές, η Classe Operaia ποτέ δεν πίστεψε ότι η «συγκρότηση» της εργατικής τάξης εντός ενός συγκεκριμένου κοινωνικού σχηματισμού είναι ένα γεγονός που περιορίζεται σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αντίθετα, την έβλεπαν ως αποτέλεσμα μιας διαρκώς εξελισσόμενης αλληλεπίδρασης μεταξύ των συναρθρώσεων της εργατικής δύναμης που παράγει η καπιταλιστική ανάπτυξη και των εργατικών αγώνων για το ξεπέρασμά τους. Το προλεταριακό υποκείμενο καταστρέφεται πραγματικά από την αναδιοργάνωση της παραγωγής, η οποία περιοδικά ακολουθεί την πάλη στο εργοστάσιο, ή μοιάζει με ένα μονοκύτταρο οργανισμό, ο οποίος μπορεί να διαιρείται άπειρες φορές, διατηρώντας όμως το γενετικό του κώδικα άθικτο; Αρκούσε απλώς να ειπωθεί, όπως έκαναν οι Νέγκρι και Τρόντι, ότι η αναδιάρθρωση του κεφαλαίου απλώς μεταθέτει την ταξική σύγκρουση σε ένα υψηλότερο και πιο κοινωνικοποιημένο επίπεδο; Τέλος, τι ρόλο παίζει, αν όντως παίζει κάποιο ρόλο, το ζήτημα της μνήμης στην αναπαραγωγή της ταξικής πάλης;
Στα τέλη της δεκαετίας τou ’70, οι συντάκτες της εφημερίδας Primo Maggio (1η Μάη)άρχισαν να αναδεικνύουν εκείνα τα άλλα καθοριστικά στοιχεία –φύλο, ηλικία, φυλή, γλώσσα, εκπαίδευση, αγώνες ή ήττες του παρελθόντος– τα οποία έπαιξαν το δικό τους ρόλο στο να γίνει η ιστορία ενός συνόλου εργατικών δυνάμεων διακριτή από μια άλλη.
Η έκδοση του βιβλίου αυτού του Αγγλοαυστραλού πανεπιστημιακού και από τους “ειδικούς” στα της ιταλικής αυτονομίας, Steve Wright, εντάσσεται στη σειρά εκδόσεων του Κόκκινου Νήματος που σκοπό έχει να παρουσιάσει τις ιστορικές τάσεις του κομμουνιστικού κινήματος. Η παρούσα έκδοση πραγματεύεται τον αγώνα του προλεταριάτου ενάντια στο κεφάλαιο, δηλ. τον αγώνα της ζωής ενάντια στο θάνατο, στόχο έχει να μας οπλίσει πιο αποτελεσματικά, θεωρητικά και πρακτικά.
*Σχετικός σύνδεσμος: https://www.kokkinonima.gr/?p=244
