Your name

Ελλαδικά Κοινωνικά Κινήματα

21 Σεπτεμβρίου 2016

• κοινωνικοί αγώνες
• εργατική τάξη
• εργατικό κίνημα
• αστικός τύπος

*Το παρακάτω κείμενο αποτελεί μέρος της εισήγησης του κύκλου εκδηλώσεων με τίτλο «Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα» που πραγματοποιήθηκε στον αυτοδιαχειρίζομενο χώρο Επί Τα Πρόσω.

Πρώτες οργανωτικές προσπάθειες ελληνικού προλεταριάτου (πηγή: Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», Ζ’ έκδοση, εκδ. Μπουκουμάνη, σ. 21-26):

Η συγκέντρωση/οργάνωση της εργατικής τάξης δεν έγινε ούτε εύκολα ούτε γρήγορα. Η εργατική επαγγελματική συνείδηση, ενώ αρχίζει να σχηματίζεται από το 1875, αργεί πάρα πολύ να ενοποιήσει τις εργατικές δυνάμεις. Μεσολάβησε μισός αιώνας περίπου από τον καιρό που ιδρύθηκε το πρώτο εργατικό σωματείο ίσαμε το 1918 που ιδρύθηκε η Γενική Εργατική Συνομοσπονδία. Βασικές αιτίες υπήρξαν η έλλειψη μεγάλης βιομηχανίας και ο αργός ρυθμός καπιταλιστικής ανάπτυξης της Ελλάδας.

Ο πρώτος προλεταριακός πυρήνας σχηματίστηκε στη Σύρα (Ερμούπολη), η οποία ίσαμε το 1875 κρατούσε τα πρωτεία στο εμπόριο και στη βιομηχανία. Στη Σύρα ιδρύθηκε το πρώτο εργατικό σωματείο το 1879 από εργάτες του ναυπηγείου Σύρου. Είναι η πρώτη προσπάθεια επαγγελματικής οργάνωσης, κατάργησης του 12ωρου εργασίας, καθορισμού ενός σταθερού ορίου στο ανεβοκατέβασμα των μεροκάματων. Περίπου τον ίδιο καιρό οργανώνονται και οι εργάτες των βυρσοδεψείων.

Στην Αθήνα, το 1882 οι τυπογράφοι ιδρύουν το πρώτο σωματείο τους. Στο καταστατικό τους προβλέπεται η προσφυγή σε γενική ή μερική απεργία και αναφέρονται ως προδότες οι απεργοσπάστες: διαγράφονται από το σωματείο, το όνομά τους δημοσιεύεται στην εφημερίδα του σωματείου και αναρτάται σε μαύρο πίνακα στα γραφεία του σωματείου.

Ωστόσο και οι εργοδότες οργανώνονται, σε αντίδραση των πρώτων βημάτων συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων. Ο πρώτος εργοδοτικός συνασπισμός ιδρύθηκε στην Αθήνα υπό το όνομα «Ένωσις των εργοστασιαρχών». Η πάλη των τάξεων έχει αρχίσει. Τα πρώτα σωματεία, οι πρώτες αυτές επαγγελματικές ενώσεις, δεν είχαν ούτε κατεύθυνση ούτε ανεπτυγμένη ταξική αλληλεγγύη. Ενεργούσαν καθεμία για λογαριασμό της (συντεχνιακή αντίληψη) και στηρίζονταν σε ένα πνεύμα φιλανθρωπίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι επιφανείς εργοδότες ή αντιδραστικοί δημσιογράφοι διορίζονταν πρόεδροι και γραμματείς στα εργατικά σωματεία. Στα περισσότερα ήταν γραμμένοι προϊστάμενοι και εργάτες μαζί.

Το ξύπνημα, οι πρώτες απεργίες

(πηγή: Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», Ζ’ έκδοση, εκδ. Μπουκουμάνη, σ. 35-43):

Λαύριο (μεταλλωρύχοι, τέλη 19ου αιώνα-1906)

Η πρώτη απεργία των μεταλλωρύχων του Λαυρίου έγινε το 1883. Υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες. Η δεύτερη έγινε το 1887. Τα χρόνια εκείνα οι μεταλλωρύχοι δεν ήταν καθόλου οργανωμένοι, ωστόσο τους έσπρωχνε το ταξικό τους ένστικτο μιας και δούλευαν 12-14 ώρες την ημέρα, παίρνανε μεροκάματο πείνας (2-3 δρχ.), ζούσαν σε τρώγλες, κάθε εβδομάδα σκοτώνονταν 2-3 εργάτες από τα φουρνέλα, χωρίς να δίνει πεντάρα τσακιστή η εταιρεία (Σερπιέρης) στις οικογένειές τους για αποζημίωση. Έκρυβαν τα πτώματα και τα έθαβαν κρυφά το βράδυ λακέδες της εταιρείας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, τα πρώτα αιτήματα ήταν: 1) αύξηση μεροκάματου, 2) να λάβει μέτρα η εταιρεία ώστε να μη σκοτώνονται εργάτες, 3) κατάργηση της δουλειάς τις Κυριακές. Η σημαντικότερη απεργία της εποχής εκείνης σημειώθηκε το 1896 (8-21 Απρίλη). Η εταιρεία προσπάθησε να την αποτρέψει φέρνοντας Ιταλούς και Καρυστινούς εργάτες, σπέρνοντας τη διχόνοια μεταξύ Κρητικών-Μανιατών (τοπικισμός) κτλ, ωστόσο η απεργία ξέσπασε. Η απεργιακή επιτροπή βρίσκεται αντιμέτωπη με τους φύλακες της εταιρείας που τους εμποδίζουν με τα...

Περισσότερα …