Your name

Πολιτισμός - Τέχνη

18 Αυγούστου 2016

• ιστορία αναρχικού κινήματος
• αναρχικό κίνημα
• ζητήματα τέχνης
• λογοτεχνία
• βιβλίο
• θέατρο

Κείμενο: Τάσος Π. Καραντής   

Το βιβλίο «Φραντς Κάφκα: ο ανατόμος της εξουσίας » του Κώστα Δεσποινιάδη αναδεικνύει την πολιτική-αναρχική διάσταση των γραπτών του Κάφκα. 

Γνώρισα, για πρώτη φορά, τον Κάφκα στα εφηβικά μου χρόνια, όταν έπεσε στα χέρια μου «Ο Πύργος», μια έκδοση του 1964 («ΓΑΛΑΞΙΑΣ»), σε μετάφραση του Αλέξανδρου Κοτζιά, που ανακάλυψα στη βιβλιοθήκη της μητέρας μου. Διαβάζοντάς το, δέθηκα, μεμιάς, με τον Κάφκα και ξεκίνησα να αναζητώ και τα άλλα βιβλία του. Τον είδα σαν ένα σύντροφο και στη δική μου, ιδιοσυγκρασιακή, μοναχικότητα, αφού, αμέσως, ένιωσα, αυτό που αναφέρει ο Δεσποινιάδης στο βιβλίο του(σελ. 72) και που, τηρουμένων των αναλογιών, ισχύει και για μένα : «Ο Κάφκα, επί της ουσίας, πέρασε μόνος του ολόκληρη τη ζωή του. Δεν ένιωσε ποτέ μέλος καμιάς ομάδας και κανενός κινήματος. Η ζυγαριά των ενδιαφερόντων του έκλεισε οριστικά προς τη μεριά της “φυλακής των χαρτιών του”.».

Όπως αναφέρει ο Κώστας Δεσποινιάδης στο βιβλίο του (σελ. 74-75), μέχρι σήμερα, οι προσεγγίσεις που γίνονταν στο Κάφκα, ήταν οι εξής: οι αμιγώς λογοτεχνικές, οι βιογραφικές-ψυχολογικές-ψυχαναλυτικές, οι θεολογικές-μεταφυσικές-θρησκευτικές, κάποιες που έδιναν βαρύτητα στην εβραϊκή του καταγωγή, οι μεταμοντέρνες κι οι κοινωνικοπολιτικές, όπου αποτελούσαν το κόκκινο πανί για την κατεστημένη κριτική. Αυτές τις τελευταίες ενστερνίζεται κι ο συγγραφέας του βιβλίου, εστιάζοντας στην πολιτική, ουσιαστικά αναρχική, διάσταση των γραπτών του Κάφκα.

Μέσα από έξι(6) κείμενά του, διαφωνεί με την επικρατούσα περί Κάφκα άποψη και μας εξηγεί: «Τα κείμενα που συγκεντρώνω εδώ δεν είναι ακαδημαϊκές, εξαντλητικές μελέτες ενός ειδικού “καφκολόγου”. Αφήνω αυτόν τον διόλου κολακευτικό τίτλο για άλλους. Πρόθεσή μου ήταν να γράψω μερικά κείμενα “πολεμικής” ενάντια στις ερμηνείες που τακτοποιούν τον Κάφκα σε βολικά, ακίνδυνα “κουτάκια”, που ληξιαρχικά τον κατατάσσουν στεγνό, αποστειρωμένο και ξεδοντιασμένο σε κάποιο κεφάλαιο της ιστορίας της παγκόσμιας λογοτεχνίας.»(σελ. 11).

Οι τίτλοι των ενοτήτων του βιβλίου είναι ενδεικτικοί της πολιτικής προσέγγισης και της διεισδυτικής διερεύνησης του έργου του Κάφκα.

Ο ΑΝΑΤΟΜΟΣ ΤΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Φραντς Κάφκα: Ο ανατόμος της εξουσίαςΕξετάζονται τα έργα του : «Ο Πύργος»(το σύμβολο της απόλυτης – ολοκληρωτικής εξουσίας, όπως, πολύ εύστοχα, επισημαίνει ο Δεσποινιάδης), «Η Δίκη», «Η Μεταμόρφωση» και «Η Κρίση», μέσα από τα οποία αναδεικνύεται ο “αναρχικός κριτής Κάφκα”. Μέσα από τη διερεύνηση των παραπάνω έργων θίγεται το θεμελιώδες θέμα της απεριόριστης εξουσίας, αλλά και του αγώνα ενάντια στην οποιαδήποτε μορφή της. Ξεγυμνώνεται έτσι και ξεχωρίζει, η “γλοιώδης μάζα” που στηρίζει την εξουσία με το να παρεμβάλλεται ανάμεσα σ’ αυτήν και σ’ όλους τους εχθρούς της, δηλαδή την κάθε ανήσυχη συνείδηση και τον κάθε αποκλίνοντα – μίασμα, που δεν είναι ανεκτός στην εξουσία, η οποία, και φυσικά, φροντίζει να απαλλαγεί απ’ αυτόν, μέσα από τους μηχανισμούς – θεσμούς της. Όπως γράφει ο Δεσποινιάδης: «Οι σελίδες του Πύργου, της Δίκης και της Αμερικής, είναι γεμάτες από τέτοια πρόσωπα. Κατώτεροι και ανώτεροι υποφρούραρχοι και φρούραρχοι, υπάλληλοι, ξενοδόχοι, σερβιτόροι, χαφιέδες, πληροφοριοδότες, δικηγόροι, υπάλληλοι δικαστηρίων, βοηθοί, υπηρέτες, παλιοί συνήγοροι, θυρωροί, αρχιθυρωροί, χειριστές του ασανσέρ, μάγειρες, προϊστάμενοι, παιδάκια και περαστικοί που πηγαινοέρχονται θορυβώντας … αμέτρητα πρόσωπα – απρόσωπα ανδρείκελα ενός τερατώδους μηχανισμού …»(σελ. 19). Και καταλήγει, σημειώνοντας : «Ο Κάφκα είναι από τις λίγες...

Περισσότερα …