Your name

Ελλαδικά Κοινωνικά Κινήματα

28 Οκτωβρίου 2014

Ο Νικόλαος Κονεμένος, Ηπειρώτης αλλά πολιτογραφημένος Κερκυραίος του 19^ου αιώνα, δεν ήταν μόνο ένας στοχαστής αλλά και ένας στυλίστας της δημοτικής. Μαζί με τον Λασκαράτο και τον Ροΐδη αποτελούν την τριάδα των εγκυκλοπαιδιστών μας

Επτάνησα δεν είναι μόνο ο Κάλβος και ο Σολωμός. Μια πλειάδα ακόμη ποιητών, συγγραφέων και διανοητών συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση της τόσο ιδιότυπης πνευματικής φυσιογνωμίας του χώρου.  Ανάμεσά τους ο Ρώμας, ο Τερτσέτης, ο Τυπάλδος, ο Λασκαράτος, ο Πολυλάς, ο Μαρκοράς, ο Μαβίλης, ο Μηνιάτης, ο Βαλαωρίτης, ο Καλοσγούρος, ο Αβλιχος, ο Κονεμένος. Κάποιων τα ονόματα και το έργο επιζούν ακόμη, ενώ ορισμένοι άλλοι, παρ’ ότι σημάδεψαν την εποχή τους όχι μόνο με την ξεχωριστή πνευματική τους παρουσία αλλά και με τη σημαντική κοινωνική τους δραστηριότητα, έχουν σήμερα λησμονηθεί.  Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία ανήκει και ο Νικόλαος Κονεμένος. Αν και ο ίδιος γεννήθηκε όχι στα Επτάνησα μα στην Πρέβεζα από πατέρα Ηπειρώτη, τον πρόξενο της Τουρκίας στην Ιόνιο Πολιτεία Σπύρο Κονεμένο, η μητέρα του Κιάρα ήταν Λευκαδίτισσα και μάλιστα Σικελιανού. Τα παιδικά του χρόνια (1833-1843) τα πέρασε στη Λευκάδα και στη συνέχεια πήγε στην Κέρκυρα, όπου γράφτηκε στην Ιόνιο Ακαδημία. Ο περίγυρος για τον εκκολαπτόμενο νεαρό λόγιο ήταν κάτι παραπάνω από ευνοϊκός. Η πρώτη πεντηκονταετία του 19^ου αιώνα έχει φέρει πρωτοφανή άνθηση στα Επτάνησα. Και παρά την οικονομική παρακμή που σημειώνεται στο δεύτερο μισό του, εξαιτίας κυρίως του άνισου ανταγωνισμού στην παραγωγή σταφίδας με τον Μοριά, την εμφάνιση καινούργιων λιμανιών για την εξυπηρέτηση του διαμετακομιστικού εμπορίου, όπως η Πάτρα, η Σύρα και ο Πειραιάς, αλλά και τη διάνοιξη και λειτουργία του Ισθμού της Κορίνθου, η πνευματική πρόοδος φτάνει στον Κολοφώνα της.

Σε αυτή την περίοδο, την αστική, οι Επτανήσιοι, αντί για τη μελαγχολία που θα δικαιολογούσε ο οικονομικός μαρασμός, υιοθετούν έναν τρόπο ζωής πρόσχαρο, διασκεδαστικό και πνευματώδη, όπου οι τέρψεις του νου και των αισθήσεων παίζουν ρόλο πρωταρχικό.  Πολυάριθμοι μουσικοί θίασοι από την Ευρώπη επισκέπτονται τα νησιά για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους μπροστά σε ένα κοινό αυτοδίδακτο μεν αλλά ιδιαίτερα απαιτητικό, δεκάδες περιοδικά για την τέχνη, τα γράμματα και τον πολιτισμό εκδίδονται και κυκλοφορούν πλατιά μαζί με τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Ευρώπης, ενώ στα παντός είδους εντευκτήρια και λέσχες, όπως άλλωστε και στα καφενεία, στα σαλόνια, στα κουρεία, συνωστίζονται πλήθος λόγιοι, που περιστοιχίζονται από ενθουσιώδεις ομίλους θαυμαστών.

Ο Κονεμένος, με το δοκιμιακό και το ποιητικό του έργο κυρίως, εξέφρασε όσο κανένας το κλίμα της εποχής. Πρωτοεμφανίζεται σε ηλικία είκοσι έξι ετών, το 1858, με τη δημοσίευση ενός ηπειρώτικου γλωσσαρίου στο περίφημο περιοδικό Πανδώρα. Την ίδια χρονιά εκδίδει τον Εωσφόρο, «φύλλον εγκυκλοπαιδικόν εκδιδόμενον δις του μηνός», όπου σαρκάζει το πολιτικό και λογοτεχνικό κατεστημένο. Και μετά όμως το κλείσιμο του περιοδικού ­ τα δύο τελευταία τεύχη του εξεδόθησαν με την ευθύνη του φίλου και συνεργάτη του Ανδρέα Λασκαράτου ­ τα άρθρα για τα πολιτικά, κοινωνικά και φιλολογικά ζητήματα της εποχής συνεχίζουν να διαπνέονται από την ίδια μαχητικότητα και πάθος.  Χαρακτηριστικό παράδειγμα της κομψής, ανελέητα φαρμακερής αλλά και συχνά τόσο συμπονετικής για τον άνθρωπο γραφίδας του αποτελούν τα «Ματογυάλια» που, πέρα από την...

Περισσότερα …