Δ.Τ.
Το ιδεολογικό ρεύμα και το κίνημα του διαφωτισμού, ειδικά στη νεοελληνική του εκδοχή (νεοελληνικός διαφωτισμός), φέρεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στη θεωρητική προετοιμασία της Επανάστασης και κυριάρχησε για μερικές εκατοντάδες χρόνια. Καταβάλλεται δε έκτοτε προσπάθεια αναθέρμανσής του ως αποτέλεσμα των ιδεολογικών και άλλων παρεμφερών διεργασιών στον ελλαδικό χώρο.
Ο διαφωτισμός εκτείνεται από το 1688, εποχή της Αγγλικής Επανάστασης, μέχρι το 1789, εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Προβάλλεται, συνήθως, ως μια ευρεία επιστημονική, κοινωνική, οικονομική, πολιτική και ιδεολογική κίνηση αμφισβήτησης, μέσω της οποίας διεκδικούντο ελευθερία στοχασμού και έκφρασης, ανεξιθρησκεία, οικονομική ελευθερία, κατάργηση προνομίων, ισότητα, επαναπροσδιορισμός της σχέσης ανθρώπου-φύσης και πλήρης έκφραση της ανθρώπινης λογικής.
Αυτό που λίγο αργότερα αποκλήθηκε «ευρωπαϊκός διαφωτισμός» αποτέλεσε μια κίνηση από υψηλά ιστάμενους διανοούμενους, οι οποίοι, στη σύγκρουσή τους με το -τότε- παλιό καθεστώς, πρόβαλαν την ανάγκη της αστικής ανασυγκρότησης, επιχειρώντας να «ντύσουν» θεωρητικά τις τότε επαναστατικές κινήσεις και καταστάσεις που είχαν ως απώτερο στόχο να τελειώνουν μια και καλή με το παλιό καθεστώς που κατέρρεε.
Ωστόσο, το κίνημα αυτό δεν αποτέλεσε ένα ομοιογενές και κατασταλαγμένο φιλοσοφικό και ιδεολογικό ρεύμα. Στο σύνολό του, βέβαια, εξέφραζε μια εμμονή στην λογική ικανότητα των ανθρώπων, τον κριτικό έλεγχο, την άρνηση των στείρων παραδόσεων και της αυθεντίας, την αντίληψη περί της φυσικής ισότητας των ανθρώπων και, άρα, τη ριζοσπαστική ανάπλαση της κοινωνίας.
Όμως, αν εξετάσουμε το ρεύμα αυτό με τα δεδομένα των μετέπειτα δεκαετιών και αιώνων, θα δούμε ότι από εκεί ξεπήδησαν όλοι οι -ισμοί και οι διάφορες κοινωνιολογικές «σχολές» του μέλλοντος, οι οποίες, στην πλειοψηφία τους, ήταν ξεκομμένες από τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων, όπως αυτές δημιουργούνταν και εκφράζονταν μέσα στις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες.
Προσωπικά πιστεύω ότι αυτή καθεαυτή η λέξη «διαφωτισμός» ενέχει την έννοια της πρωτοπορίας, δηλαδή κάποιοι «φωτισμένοι» καλούνται να καθοδηγήσουν κάποιους άλλους «μη φωτισμένους». Καταβαλλόταν και συνεχίζει να καταβάλλεται μια προσπάθεια του να παρουσιαστεί ο λεγόμενος διαφωτισμός ως βασικός συντελεστής των όσων συνέβησαν στον ευρωπαϊκό χώρο τον 18ο και 19ο αιώνα, επιχειρώντας να εξαφανιστεί η όλη δράση των κυριαρχούμενων, στην περίπτωσή μας η δράση των υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον ελλαδικό χώρο – και όχι μόνο. Αγνοείται ή εξαφανίζεται συνειδητά η δράση αυτή μέσω πομπωδών κηρυγμάτων, προσπαθώντας να προωθηθεί η ιδέα ότι αυτά άλλαξαν την πορεία των πραγμάτων και όχι η δραστηριότητα των κυριαρχούμενων.
Ακόμα και ορισμένες αριστερής απόχρωσης ερμηνείες των γεγονότων που οδήγησαν στο ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης, δεν ξεφεύγουν από την «παγίδα» του να παρουσιαστούν κάποιοι διανοούμενοι ότι αυτοί ήταν που ξεσήκωσαν τους υπόδουλους.
Ο αναδρομικά αποκληθείς «νεοελληνικός διαφωτισμός» δεν υπήρξε παρά μια ετερόφωτη και καθυστερημένη, χρονικά, προσπάθεια ελάχιστων διανοούμενων να διαμορφώσουν τα ιδεολογικά, πολιτικά και κοινωνικά πλαίσια στα οποία, σύμφωνα με αυτούς, έπρεπε να χωρέσουν οι επιθυμίες και τα οράματα των κυριαρχούμενων του ελλαδικού χώρου, οι οποίοι ευελπιστούσαν να κατακτήσουν πρώτα και κύρια την ελευθερία τους.
Αν κοιτάξει κανείς την κοινωνική σύνθεση του τότε ελλαδικού χώρου, θα καταλάβει ότι επρόκειτο για μια σύνθεση που στη συντριπτική της πλειοψηφία απηχούσε μια εντελώς αναλφάβητη, πολυσυλλεκτική και πολυϊδιωματική κοινωνία, η οποία, ως εκ τούτου, ήταν ανίκανη και αδύναμη να ενστερνιστεί τον όποιο λόγο των φερόμενων ως διαφωτιστών. Αρκετοί...
ΝΟΕΜΒΡΗΣ 1990
22-11 Πραγματοποιούνται καταλήψεις σε Γυμνάσια και Λύκεια. Η πρώτη κατάληψη γίνεται στο 3ο επαγγελματικό-τεχνικό Λύκειο Ηρακλείου Κρήτης. Η συνέχεια δίνεται από τα Λύκεια της Κέρκυρας.
26-11 Καταλαμβάνονται από μαθητές τα Λύκεια της περιοχής Δάφνης και Ηλιούπολης στην Αθήνα.
29-11 Ιδιαίτερα αισθητή γίνεται η παρουσία μαθητών από κατειλημμένα Λύκεια σε πορεία χιλιάδων φοιτητών στο κέντρο της Αθήνας.
ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 1990
2-12 Οι καταλήψεις των μαθητών εξαπλώνονται με ραγδαίους ρυθμούς. Μετά την Κρήτη και την Κέρκυρα καταλαμβάνονται Γυμνάσια και Λύκεια στο Βόλο, στην Ρόδο, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στη Πάτρα και σε άλλες πόλεις. Παράλληλα καταλαμβάνονται και πανεπιστημιακά ιδρύματα. Υποβάλλονται και οι...
- Πρωτ. Αναρχικών Αναργύρων-Καματερύ
- Ελλαδικά Κοινωνικά Κινήματα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Απ’ την εποχή που οι κοινωνίες διασπάστηκαν σε τάξεις και ανάμεσα τους ξεπρόβαλλε το κράτος ως εξουσιαστική πολιτική οντότητα, η πάλη των τάξεων αναδείχθηκε ως ιστορικό καύσιμο της εξελικτικής κοινωνικής κίνησης. Σε όλες τις επαναστατικές περιόδους μετάβασης από έναν ταξικό κοινωνικό σχηματισμό σε έναν άλλον, μια ηγετική κοινωνική τάξη είναι αυτή που αναδύεται πρωταγωνιστικά μέσα στο κέλυφος της κοινωνίας που παρακμάζει και αναλαμβάνει τον ρόλο του κινητήρα της κοινωνικής αλλαγής.
Κατά την φθίση του φεουδαρχικού κόσμου και των αυτοκρατοριών, τον ρόλο αυτόν διαδραματίζει η αστική τάξη, που εκφράζει δυναμικά την αντίθεση μεταξύ του χρεoκοπημένου παλαιού καθεστώτος και του νέου...
- Ο Elisee Reclus για τον μικρασιατικό ελληνισμό
- Το προλεταριακό κίνημα των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης - Το «κοινωνικό» και το «πολιτικό»: η ελληνική εκδοχή
- Αντιεξουσιαστές και ληστές στα βουνά της Ελλάδας
- Τρία αυτόνομα περιοδικά στη Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του 1980
- Ο Καστοριάδης για τον Άγι Στίνα (ομιλία στο πολιτικό μνημόσυνο του Στίνα, 1989)
- Ο φασισμός στην πρώιμη μεταπολίτευση και η καραμανλική "θεωρία" του αριστεροχουντισμού
- Ένα δημοσίευμα του 1896 για την Λουίζ Μισέλ
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018
