Η μέχρι στιγμής ενθαρρυντική ανταπόκριση στην κυκλοφορία του τόμου για το 1821, η οποία αποτέλεσε το συλλογικό συγγραφικό προϊόν μιας μακρόχρονης ερευνητικής και αυτομορφωτικής διαδικασίας που παρακολούθησε το περιοδικό «Traverso» από τα πρώτα του βήματα, αποτελεί το ιδανικό επιστέγασμα της πορείας του πολιτικού εγχειρήματος γνώσης και έρευνας «πρότζεκτ21», το οποίο οσονούπω θα κλείσει τον κύκλο του, αφότου ανταποκριθεί στο μέτρο των δυνατοτήτων του στις προσκλήσεις συντρόφων/ισσών εντός και εκτός Αθηνών για εκδηλώσεις με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
Στην γλώσσα της ιστορίας, όμως, συμβαίνει ό,τι και στον δίσκο της σερβιτόρας: τίποτα δεν πρέπει να πέφτει κάτω! Η λέξη «επανάσταση» που συνοδεύει το 1821 σε όποια εκδοχή μπορεί κανείς/καμία να συναντήσει, είτε εθνικιστικής, είτε φιλελεύθερης, είτε ακόμα και αντιεθνικιστικής προέλευσης, είναι μια λέξη που δύσκολα πέφτει κάτω δίχως να προκαλέσει έναν κάποιο «θόρυβο». Είναι αναμενόμενο λοιπόν η νοηματοδότηση του Εικοσιένα ως «επανάστασης» να γεννά διάφορα εύλογα ερωτήματα, του είδους που συναντήσαμε κι εμείς πριν αλλά και μετά την παρουσίαση του τόμου σε περιορισμένο κύκλο καλεσμένων το Σάββατο 27 Μαρτίου 2021.
Ο συλλογισμός των ερωτημάτων αυτών είναι σχετικά απλός: εφόσον το 1821 ήταν ένα επαναστατικό γεγονός με την έννοια ότι ανέτρεψε μέσω της εκπόνησης ενός επαναστατικού σχεδίου και με την χρήση της ένοπλης βίας ενός επαναστατικού στρατού την προηγούμενη κατάσταση πραγμάτων, κατεφέρνοντας τελικά ένα συνολικό πλήγμα στην μέχρι πρότινος διευθέτηση των ταξικών, κοινωνικών, πολιτειακών κ.λπ αντιθέσεων, ποια ήταν τα συλλογικά εκείνα υποκείμενα που ανέλαβαν να διεκπεραιώσουν ιστορικά το έργο αυτό; Και, στην συνέχεια, εφόσον η Ελληνική Επανάσταση λέγεται ότι «επηρεάστηκε από τα προτάγματα του Διαφωτισμού και τον αντίκτυπο της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης», εφόσον «αποτέλεσε τον προπομπό μιας σειράς επαναστατικών γεγονότων στην υπόλοιπη Ευρώπη», εφόσον τέλος πάντων «σηματοδότησε το οριστικό τέλος της φεουδαρχίας και την εγκαθίδρυση ενός αστικοδημοκρατικού καθεστώτος»[1], με ποιον ακριβώς τρόπο εμφανίστηκε, αναπτύχθηκε και έδρασε ο περίφημος «λαϊκός παράγοντας», το συλλογικό υποκείμενο που όντως εμφανίστηκε δυναμικά στο προσκήνιο της παγκόσμιας ιστορίας λίγο πριν το ταραχώδες 1848;
Καταλαβαίνει καμία/κανείς εύκολα ότι αυτά τα ερωτήματα είναι πελώρια για να απαντηθούν με περιορισμένου μεγέθους σχόλια των 2.000 λέξεων που φιλοξενούνται στις σελίδες του περιοδικού. Αντί, λοιπόν, να επιχειρήσουμε να δώσουμε κάτι που να μοιάζει με απάντηση, θα προσπαθήσουμε να αναπλαισιώσουμε τις παραπάνω ερωτήσεις με μια καχύποπτη ματιά, ώστε την επόμενη φορά που κάποια/ος θελήσει να ρωτήσει, να γνωρίζει περί τίνος ακριβώς θα χρειαστεί να μιλήσουμε.
ΕΥΡΩΚΕΝΤΡΙΣΜΟΣ: Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ!
Η άποψη ότι η Ελληνική Επανάσταση αποτελεί ένα γεγονός πανευρωπαϊκής κλίμακας που εντάσσεται στο συνεχές των μεγάλων ευρωπαϊκών επαναστάσεων του 1848 εισάγεται και θεμελιώνεται στην παγκόσμια διανόηση μέσα από το έργο του μεγάλου βρετανού ιστορικού Eric Hobsbawm, ο οποίος σημειώνει σε κάποιες αράδες του έργου του ότι:
Σε μια και μόνη περίπτωση ο ατέρμονος πόλεμος των ποιμενικών φύλων και των ληστών-ηρώων απέναντι σε οποιαδήποτε αληθινή κυβέρνηση συγκεράστηκε με τις ιδέες του αστικού εθνικισμού και της Γαλλικής Επανάστασης: στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα (1821-30). Ήταν συνεπώς φυσικό η Ελλάδα να γίνει θρύλος και πηγή έμπνευσης των απανταχού εθνικιστών και φιλελευθέρων. Γιατί μόνο στην Ελλάδα ένας ολάκερος λαός ξεσηκώθηκε ενάντια στον...
Το 1826 είναι σίγουρα η χειρότερη χρονιά της επανάστασης του 1821. Στην πραγματικότητα μιλάμε για την πλήρη στρατιωτική και πολιτική ήττα, την μεγάλη απαξίωση σε εκείνη τη χρονική στιγμή ακόμα και από τους μετέπειτα πάτρωνες του Ελληνικού Βασιλείου τους Άγγλους.
Πολιορκία και πτώση του Μεσολογγίου, γενικότερη δραστηριοποίηση του Ιμπραήμ Πασά και βεβαίως η επίσημη αίτηση από την τότε ελληνική εξουσία, η περίφημη «Αίτηση Προστασίας» ή «Πράξη Υποταγής» προς τους Άγγλους, που έχει υποβληθεί ήδη από το 1825, και επισήμως ζητάει την πολιτική προστασία της Αγγλίας, και την υπαγωγή της Ελληνικής Διοίκησης στους αγγλικούς σχεδιασμούς. Έχουμε δηλαδή μπροστά μας μια απίστευτη...
Νίκος Πελεκούδας*
Και με τις γυναίκες τι έγινε; Υπήρξαν; Αγωνίστηκαν;
Από μικρά παιδιά μεγαλώνουμε σε ό,τι αφορά τις γυναικείες προσωπικότητες της επανάστασης του 1821 με την αναφορά στη Μπουμπουλίνα και την Μαντώ Μαυρογένους, στις οποίες η αναφορά μάλλον περισσότερο ήθελε να επιβεβαιώσει τον κανόνα μέσα από τις εξαιρέσεις του. Η επανάσταση του 1821 ήταν αντρική υπόθεση για την εθνική αστική ιστοριογραφία. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό, πως ο Παπαρρηγόπουλος δεν κάνει καμιά αναφορά σε γυναίκα της επανάστασης....
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018