Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην γαλλική αναρχική εφημερίδα «L’ Anarshie» («Η Αναρχία»), μεταφράστηκε στα ελληνικά και δημοσιεύτηκε στη σοσιαλιστική εφημερίδα «Κοινωνισμός» της Αθήνας τον Δεκέμβριο του 1910. Διατηρείται η ορθογραφία αλλά όχι το πολυτονικό σύστημα.
Ο ατομιστής είναι επαναστάτης ή δύναται να είναι αδιάφορος προς το κοινωνικόν πρόβλημα; Μήπως πρόκειται να εισέλθει εις πόλιν με τον κέντρον, μήπως θα δοκιμάση να τροποποιήση τους θεσμούς, να ανατρέψη τας αρχάς ή να προσαρμοσθή όσον δύναται το καλλίτερον εις τας κεφαλαιοκρατικάς συνθήκας;
Είπομεν ότι ο ατομιστής ήτο το άτομον το οποίον θέλει να ζη οπωσδήποτε, το οποίον θέλει να πραγματοποιήση την ευτυχίαν του, να μην προστριβή πλέον, ούτε να καταδυναστεύεται διά παραλόγων εθίμων ή διά βαρβάρων πιέσεων. Εν τοιαύτη περιπτώσει και δια να φθάση εις τον σκοπόν τούτον, έχομεν συμφέρον να επαναστατήση ή μάλλον θα ήτο φρονιμώτερον ως τινές ψιθυρίζουσιν να υποχωρήση;
Ο ατομιστής θα λείχη λοιπόν τους πόδας των ισχυρών διά να συλλέξη ολίγιστα ψυχία; Θα χρησιμοποιήση ολόκληρον την ζωήν του, την πονηρίαν του, ίνα άρχη των ομοίων του και να τους εκμεταλλεύεται; Θα εγκαταλείψη την προπαγανδιστικήν εργασίαν, την πάλιν, την προσπάθειαν διά να καταστεί ο ήσυχος κύριος, εις τινα αργομισθίαν και ο οποίος ευχαριστήται να κατατρώγη το κόκκαλον; Θα κατέλθη μέχρι του σημείου να νομιμοποιήση τας χαμερπεστέρας στάσεις, υπηρεσίας, αθλίας και χαμερπείς;
Εν ενί λόγω αι ατομιστικαί θεωρίαι ενός σωρός διφορουμένων ιδεών και κακοηθειών δύνανται να τον προστατεύσουν; Τινές το ισχυρίζονται και είναι ενδιαφέρων να συμπληρώσωμεν ενταύθα εν ακριβεία την αντίληψίν μας περί ατομισμού.
Όταν επαναστατώμεν και διαδηλούμεν ούτω άσβεστον τον πόθον προς το ζην είναι πλέον ή βέβαιον ότι δεν πρόκειται αποκλειστικώς περί της λύσεως «του ζητήματος της κοιλίας». Χωρίς να αρνηθώμεν την αξίαν τούτου η οποία εις την κεφαλαιούχον κοινωνίαν θρυμματίζει και πιέζει τον πτωχόν δύναταί τις να είπη ότι αύτη η επιθυμία δεν είναι το ουσιώδες και δεν κατέχει την κυρίαν θέσιν εις τας επιθυμίας μας.
Βεβαίως, το να τρώγη όταν πεινά, το να πίνη όταν διψά, και να ικανοποιή νοερώς όλας τας ανάγκας του είναι εν ιδανικόν το οποίον επιβάλλεται εις αναριθμήτους ταλαιπώρους κατασυντριμμένους καθ’ εκάστην εκ παραλόγου οργανισμού.
Αλλά όλος ο αναρχισμός δεν έγκειται εκεί. Αι αντιλήψεις μας δεν θα ηδύναντο να περιορισθώσι εις το οικονομικόν ζήτημα και έχομεν εξ άλλου αρκετά μεμφθή τους αντιφρονούντας να μη θεωρούσι τους ανθρώπους ή ως κοιλίας μόνον!
Ο αναρχικός δοκιμάζει άλλας επιθυμίας. Αισθάνεται όχι μόνον υλικάς ανάγκας αλλά ωσαύτως και ανάγκας ηθικάς υπερτέρας παρά τω προσώπω το οποίον σκέπτεται. Και ο προς την ελευθερίαν έρως του δεν θα ηδύνατο να σβεσθή όπισθεν των απολαύσεων της ευζωίας.
Εάν ηπεί να είναι μια ακατάβλητος αλγηδιών η δουλεία δεν είναι ωσαύτως τι παρόμοιον; Το να μην δύναται τις ελευθέρως, να μη διανοείται, δύναται να εκστομίση εκείνο το οποίον θεωρεί ορθόν, να διάγη βίον διαρκούς υποκρισίας και υπούλου ανανδρίας, να υποκύπτει εις όλας τας αυθάδεις χαμερπείας δι’ εν τεμάχιον άρτου, τούτο δύναται να μας είναι ικανοποιητικόν.
Εμπρός λοιπόν, ο ατομιστής θέλει να εκκολαφθή ολοκλήρως. Ακολουθεί την άνθησιν όλων των ποιοτήτων, όλων των αξιών αυτών, θέλει να είναι ο ίδιος και να απολαύση της ζωής δι’...
Από την Ηλείαν, όπου παρετηρήθησαν τα πρώτα συμπτώματα της εκ της σταφιδικής κρίσεως οικονομικής καχεξίας του τόπου, όπου παρετηρήθη η μείζων δυστυχία η εν πάση άλλη ελληνική επαρχία, εκείθεν το πρώτον εδόθη το σύνθημα της αρνήσεως των χρεών και της αντιστάσεως κατά πάσης αρχής, η οπόιία επισκήπτουσα ούτως ειπείν εις την πτωχήν καλύβην του οφειλέτου επεζήτει την σύλληψιν οφειλετών. Μέχρι προχθές ακόμη οι Ηλείοι ανθίσταντο κατά παντός δικαστικού κλητήρος αποκλείοντες και εις ένοπλα αποσπάσματα την εις τα χωρία των είσοδον. Το παράδειγμα των Ηλείων ανθισταμένων εις την πληρωμήν χρεών εν στιγμαίς εσχάτης δυσφορίας, εύρε βραδυτερον μιμητάς και εν τη π΄λει...
Το συγγραμμάτιον τού Φερρέρ υπό τον τίτλον τούτον μετεφράσθη εις διαφόρους γλώσσας αφ' ότου ο Ισπανός μάρτυς ετουφεκίσθη. Έχω υπ' όψιν μου αγγλικήν μετάφρασιν η οποία εκυκλοφόρησεν εσχάτως κατά εκατομμύρια αντιτύπων.
Η μάθησις, η παιδεία είνε ο μεγαλήτερος εχθρός της οπισθοδρομήσεως, της δεισιδαιμονίας, της ανερευνήτου γνώμης, του δογματισμού και της τυραννίας. Είνε λοιπόν φυσικόν ότι όταν η ισπανική εξουσία παρετήρησεν ότι εξηπλούτο ο επαναστατισμός εις το κράτος της, προσήλωσε το όμμα της επί του ανθρώπου ο οποίος εδίδασκε τους νέους ότι η βία είνε απαίσιον και ολέθριον έγκλημα και ότι μόνον η αγάπη και η καλωσύνη είνε αρετή.
...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018