Ένας ξεχασμένος ήρωας της εργατικής τάξης
Ο Georg Elser γεννήθηκε στο Hermaringen της επαρχίας Wurtembergτης Γερμανίας το 1903. Ο πατέρας του ήταν έμπορος ξυλείας και ιδιοκτήτης αρκετών εκταρίων δάσους και ζούσε στο Koenigsbroenn. Ο Georg εγκατέλειψε το σχολείο το 1917 και άρχισε να εργάζεται ως μαθητευόμενος τορναδόρος σε ένα τοπικό εργοστάσιο. Μετά τον πόλεμο, ο πατέρας του – που ήταν αλκοολικός – βυθίστηκε στα χρέη και έπρεπε να πουλήσει την επιχείρηση και τη δασική του έκταση. Ο Georg εγκατέλειψε το εργοστάσιο μετά από δύο χρόνια για λόγους υγείας και άρχισε να εργάζεται ως μαθητευόμενος επιπλοποιός. Το 1922 πήρε το πτυχίο του ξυλουργού, με τα καλύτερα αποτελέσματα στην τάξη του. Κοινωνικός τύπος αλλά όχι αρκετά, ο Georg αγαπούσε να εργάζεται με ξύλο και μέταλλο. Έφτιαξε ένα εργαστήριο στο υπόγειο του οικογενειακού του σπιτιού όπου επισκεύαζε λουκέτα, έπιπλα και ρολόγια.
Το 1925 έφυγε από το Koenigsbroenn και άρχισε να εργάζεται στο εργοστάσιο αεροπλάνων και μετά στο εργοστάσιο ρολογιών Konstanz, όπου έκατσε περίπου 7 χρόνια. Όταν η επιχείρηση κηρύχθηκε σε πτώχευση, έμεινε για αρκετό καιρό χωρίς δουλειά πριν βρει άλλη θέση εργασίας. Ήταν περίοδος μεγάλης ανέχειας για την εργατική τάξη και αρκετούς εργάτες στην ανεργία ή την υποαπασχόληση.
Στις ελεύθερες ώρες του, ο Georg έπαιζε σαντούρι σε ένα σύλλογο λαϊκών χορών. Ήταν δημοφιλής ανάμεσα στις γυναίκες και είχε ένα παιδί με μια από τις πολλές του φίλες. Δεν είχε πολλούς άντρες φίλους.
Κατάφερε να επιβιώσει στα χρόνια της οικονομικής κρίσης χωρίς μεγάλες δυσκολίες και μερικές φορές εργαζόταν είτε γύρω από τη λίμνη Constance είτε στο Koenigsbroenn. Μέχρι τότε, δεν φαίνεται να είχε κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πολιτική. Πάντως, το 1920, έφηβος ακόμα, έπρεπε να γίνει μέλος του συνδικάτου των ξυλουργών και, όπως αρκετοί άλλοι εργαζόμενοι, ψήφιζε το Κομμουνιστικό Κόμμα μέχρι το 1933. Το διάστημα 1928-1930 ήταν μέλος της Roeter Frontkaemppferbund, μετωπικής οργάνωσης του Κομμουνιστικού Κόμματος (KPD), αλλά δεν ήταν ενεργός, πλήρωνε μόνο τις συνδρομές του, έπαιρνε το σήμα της οργάνωσης (αλλά όχι τη στολή) και παρακολούθησε μόνο 3-4 συνελεύσεις σε δύο χρόνια. Αργότερα, όταν ανακρινόταν από την αστυνομία, είπε: «Ποτέ δεν ενδιαφέρθηκα για το Πρόγραμμα του KPD. Στις συνελεύσεις δεν υπήρχε άλλο ζήτημα για συζήτηση εκτός από το θέμα της αύξησης των μισθών, τη βελτίωση των εργατικών κατοικιών από την κυβέρνηση και τέτοια ζητήματα. Ήταν αυτοί δηλαδή που έθεταν τέτοια αιτήματα και με έφεραν στην πλευρά των κομμουνιστών».
Ωστόσο, ήταν αρκετά ενεργός στο λαϊκό χορευτικό συγκρότημα. Από το 1933 σταμάτησε κάθε πολιτική επαφή και αφιερώθηκε στο σαντούρι, ενώ άρχισε και μαθήματα μπάσου. Στα τέλη του 1936, άρχισε να εργάζεται ως ειδικευμένος εργάτης σ’ ένα εργοστάσιο όπλων στο Heidenheim. Το 1938 ανήλθε στην ιεραρχία και ανέλαβε υπεύθυνη θέση. Ήταν από τότε που, καθώς η ζωή του σταθεροποιήθηκε και ήταν ήσυχη και ο ίδιος παρέμενε ανώνυμος, άρχισε να καταστρώνει σχέδια δολοφονίας του Χίτλερ.
Αργότερα, ο Georg εξήγησε τους λόγους κατά την ανάκριση στην αστυνομία. Ο πρώτος λόγος ήταν ότι ο Χίτλερ ετοιμαζόταν να οδηγήσει τη Γερμανία σ’ έναν ακόμα πόλεμο, κάτι που πίστευαν αρκετοί στην Ευρώπη και στη Γερμανία. Άλλοι λόγοι ήταν ότι οι μισθοί ήταν αρκετά χαμηλοί επί Χίτλερ (στην πραγματικότητα, οι μισθοί ήταν χαμηλότεροι το 1938 επί Χίτλερ απ’ ό,τι το 1929, παρά τις αντίθετες απόψεις επ’ αυτού). Ο Georg είπε ότι η εργατική τάξη είχε εξοργιστεί και έπρεπε να γίνει κάτι. Δέχτηκε ότι μίλησε πολλές φορές για τα σχέδιά του σε συναδέλφους του, αλλά και σε αγνώστους σε τρένα κι εστιατόρια, αλλά δεν αποκάλυψε ποτέ ονόματα, ακόμα και όταν βασανίστηκε. Δεν ήταν ούτε μανιακός ούτε και φανατικός. Από τη στιγμή που αποφάσισε να κάνει ό,τι κάνει ήταν μεθοδικός ως συνειδητός εργαζόμενος.
Το φθινόπωρο του 1938 άρχισε να κλέβει μικρές ποσότητες εκρηκτικών από το εργοστάσιο όπου εργαζόταν, καταφέρνοντας να βγάλει έξω 25 πακέτα σ’ ένα χρόνο. Γνώριζε ότι ο Χίτλερ επισκεπτόταν την παμπ Buergerbraukeller στο Μόναχο κάθε χρόνο στις 8 και 9 Νοέμβρη για να γιορτάσει την ίδρυση του ναζιστικού κόμματος το 1923. Έτσι, πήγε στο Μόναχο στις 8 Νοέμβρη, επιθεώρησε το χώρο, είδε τον Χίτλερ να φτάνει και έφυγε. Το Μάρτη του 1939, λίγο μετά την επίθεση του γερμανικού στρατού στην Τσεχοσλοβακία, παραιτήθηκε από την εργασία του και πήγε στο Μόναχο. Προσπάθησε ανεπιτυχώς να πιάσει δουλειά στην παμπ. Επιστρέφοντας, έμεινε με τους γονείς του, έπιασε δουλειά σ’ ένα λατομείο κάτι που του επέτρεψε να προετοιμάσει τα εκρηκτικά του και επέτρεψε στο Μόναχο τον Αύγουστο.
Παρέμενε ανώνυμος, ένας ανάμεσα στους πολλούς, χωρίς να προσελκύει την προσοχή. Από τις 5 Αυγούστου μέχρι τις 6 Νοέμβρη έτρωγε κάθε βράδυ στο Buergerbrau. Την ώρα που ήταν να κλείσει, κρυβόταν σ’ ένα ντουλάπι, περιμένοντας να φύγει το προσωπικό. Μπορούσε έτσι να εργαστεί επί 4 ώρες. Μετά επέστρεφε στην κρυψώνα του και έφευγε όταν έρχονταν οι πρώτοι πελάτες. Μέσα σε 3 μήνες, έφτιαξε μια κοιλότητα όπου να μπορεί να χωρέσει μια ωρολογιακή βόμβα την οποία προόριζε να εκραγεί στις 9.20 το βράδυ στις 8 Νοέμβρη.
Αλλά ο Georg δεν είχε διαβάσει τις εφημερίδες που ανακοίνωναν ότι ο Χίτλερ είχε αναβάλει τη επίσκεψή του. Και ενώ διέφευγε, συνελήφθη από τελωνειακούς και συνοριακούς που νόμισαν ότι προσπάθησε να περάσει παράνομα τα σύνορα ή ότι ήταν λιποτάκτης, ενώ βρέθηκε πάνω του μια κάρτα της παμπ.
Στο μεταξύ, η βόμβα στην παμπ εξερράγη σκοτώνοντας 6 μέλη της παλιάς ναζιστικής φρουράς του Χίτλερ και ένα σερβιτόρο. Όταν τα γεγονότα ανακοινώθηκαν στο ραδιόφωνο, οι τελωνειακοί θυμήθηκαν την κάρτα της παμπ. Όταν μεταφέρθηκε στο Μόναχο, αρχικά ο Georg αρνήθηκε τα πάντα. Καλέστηκε η Γκεστάπο και μετά από 14 ώρες ξυλοδαρμού και βασανιστηρίων ομολόγησε. Η Γκεστάπο αρνήθηκε να δεχτεί ότι ένας μόνο Γερανός εργάτης έκανε όλη αυτή την ιστορία. Αλλά ο Georg δεν κατέδωσε κανέναν. Παρά τα βασανιστήρια που υπέστη αρνήθηκε να θυμηθεί έστω και ένα από τα μέλη της Roeter Frontkaempferbund members εκτός ενός που όμως είχε πεθάνει το 1930.
Ο γερμανικός Τύπος περιέγραψε τον Georg ως Βρετανό πράκτορα. Ο Χίτλερ ήλπιζε να τελειώσει τον πόλεμο στο δυτικό μέτωπο με την παραπομπή σε δίκη των Βρετανών ηγετών στο Λονδίνο, με τον Georg ως μάρτυρα. Έτσι ο Georg μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Sachsenhausen. Όταν άρχισε να γίνεται πλέον φανερό ότι η δίκη στο Λονδίνο δεν θα γινόταν πραγματικότητα, οι ηγέτες των ναζιστών δεν ενδιαφέρονταν πλέον γι’ αυτόν. Μεταφέρθηκε στο Νταχάου το 1944, όπου δολοφονήθηκε μετά από διαταγή του Χίμμλερ στις 9 Απρίλη 1945, ελάχιστες μέρες πριν την διάλυση του στρατοπέδου και την κατάρρευση.
Να σημειωθεί ότι από το 1933, ο Georg αρνιόταν να χαιρετά τη σβάστικα και από τη στιγμή που πήρε την απόφασή του άρχισε να οδεύει μεθοδικά προς το στόχο του.
*Δημοσιεύτηκε στο «Organise!» Νο 68 και μετά στο libcom.org. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης» 14/7/2007
