του Άρη Δ. Τσιούμα
Εισαγωγή
Το Μακεδονικό αποτελεί αρχικά ένα μεγάλο κομμάτι του ανατολικού ζητήματος.[1] Με την χρήση του όρου «ανατολικό ζήτημα» μπορούμε να περιγράψουμε τα προβλήματα που προέκυψαν με την «αναδίπλωση» του «Μεγάλου ασθενούς», - της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας- από τα Ευρωπαϊκά εδάφη που κατείχε, και την συνακόλουθη ανάδειξη των εθνικών ανταγωνισμών των νέων κρατών της Βαλκανικής, οι οποίοι επίδικο είχαν την αναδιανομή των εδαφών της. Το Μακεδονικό ζήτημα προκύπτει ως κομμάτι του Ανατολικού Ζητήματος με την ταυτόχρονη αφύπνιση του Βουλγάρικου εθνικισμού στα μέσα περίπου του 19ου αιώνα.[2] Σε επόμενες χρονικές περιόδους και μετά την επανάσταση των Νεότουρκων το 1908 [3] και τη διεξαγωγή του Α’ Βαλκανικού Πολέμου με τον οποίο εγκαταλείπει οριστικά η Οθωμανική Αυτοκρατορία τη Μακεδονία, το Μακεδονικό παύει να αποτελεί κομμάτι του Ανατολικού Ζητήματος εξακολουθεί όμως να υφίσταται ως αυτόνομο ζήτημα που τίθεται πλέον υπό νέους όρους.
Σκοπός της εργασίας είναι να ασχοληθεί με μια περίοδο του Μακεδονικού, η οποία φέρει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και αποτελεί μια ιδιαίτερη φάση του ζητήματος. Πιο συγκεκριμένα, χρονικά η περίοδος με την οποία ασχολούμαστε καλύπτει το μεσοπόλεμο (1919-1939), και έχει να κάνει με την δυναμική είσοδο στην πολιτική -και γεωπολιτική- της περιοχής των Βαλκανίων, του κομμουνιστικού παράγοντα ειδικά μετά την Ρωσική Επανάσταση του 1917.[4] Ειδικότερα μας απασχολούν οι πολιτικές που χάραξαν οι φορείς της κομμουνιστικής ιδεολογίας και πολιτικής στα Βαλκάνια μέσα από την επιρροή που άσκησε και τον ευρύτερο ρόλο που έπαιξε η Γ’ Κομμουνιστική Διεθνής, η Κομιντέρν[5], στη διαμόρφωση των θέσεών τους γύρω από το Μακεδονικό ζήτημα.
Ειδικότερα στην Ελλάδα το ζήτημα έχει βρεθεί στο επίκεντρο διαφόρων αναλύσεων. Δυστυχώς αυτή η ενασχόληση με το θέμα δεν προέκυψε ως παράγωγο της ανάγκης για μια ψύχραιμη ιστοριογραφική προσέγγιση των συμβάντων, αλλά περισσότερο ως εκφυλισμένο παράγωγο των πολιτικών παθών που ταλάνισαν μετεμφυλιακά τη χώρα. Τα πολιτικά πρόσημα που συνοδεύουν διάφορες εργασίες επισκιάζουν την πραγματικότητα και θολώνουν το τοπίο. Το σκηνικό θα αλλάξει άρδην με την ανάπτυξη των εργαλείων της σύγχρονης ιστοριογραφίας, την σταθεροποίηση του πολιτικού σκηνικού αλλά κυρίως λόγω του ανοίγματος και της μελέτης σημαντικών αρχείων που σχετίζονται με το υπό εξέταση ζήτημα και τα οποία το φωτίζουν πολύπλευρα[6]. Εδώ βέβαια θα πρέπει σε αντιδιαστολή να σημειώσουμε ότι το θέμα δεν έχει εξαντληθεί αφού υπολείπεται το άνοιγμα ορισμένων ακόμα σημαντικών αρχείων προερχόμενων από το ελληνικό ΚΚ και αυτό της Μακεδονίας ώστε να έχουμε μια ακόμη πιο ολοκληρωμένη εικόνα επί του θέματος.
Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι έχουμε στα χέρια μας έναν αρκετά μεγάλο όγκο πληροφοριών ο οποίος αναδείχθηκε μέσω των εργασιών προηγούμενων μελετητών[7] ώστε να επιχειρήσουμε μια εποικοδομητική προσέγγιση στο ζήτημα εξετάζοντας το με σφαιρικότητα.
Πιο συγκεκριμένα, πάνω σε αυτή τη βάση οριοθετούνται και οι στόχοι της συγκεκριμένης εργασίας. Στα πρώτα κεφάλαια δίνεται μια περιγραφή της πολιτικής κατάστασης στα Βαλκάνια και την Ευρώπη την περίοδο πριν το μεσοπόλεμο. Έπειτα παρακολουθούμε την ίδρυση της Κομιντέρν και την ανάπτυξη του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Τέλος επεξεργαζόμαστε...
Γύρω στο 1930, στην Αθήνα, κάποιος με τα αρχικά Θ.Γ. εξέδιδε μια χειρόγραφη εφημερίδα με τον τίτλο «H Aναρχία», αλλά δεν υπάρχουν περισσότερα διαθέσιμα στοιχεία για τον εκδότη ή τους εκδότες της εφημερίδας αυτής.
Ωστόσο, κρίνοντας από ένα φύλλο (τεύχος 11) της εφημερίδας που έπεσε στα χέρια μας, η εφημερίδα αυτή φαίνεται ότι δεν ακολούθησε μια ξεκάθαρη αναρχική παρέμβαση ή τάση, αλλά, μάλλον, κινείτο σε πιο αριστερές θέσεις από αυτές του ΚΚΕ.
Στο φύλλο 11 (23 Φεβρουαρίου 1930), λοιπόν, δημοσιεύεται μικρό άρθρο με τίτλο «Το πρόγραμμα της εφημερίδος μας»:
«ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ...
Π. Κροπότκιν «Προς τους Νέους» ΕΚΔΟΤΙΚΕΣ ΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ
Το καλοκαίρι του 1880 ο Πέτρος Κροπότκιν δημοσιεύει στην εφημερίδα Le Revolte, την οποία εξέδιδε κατά την περίοδο παραμονής του στη Γενεύη, ένα κείμενο σε συνέχειες με τίτλο «Aux jeunes gens». Σύντομα το κείμενο αυτό εκδίδεται και σε χωριστό φυλλάδιο, στο Παρίσι, και σε αγγλική μετάφραση στο Λονδίνο. Πρόκειται για ένα κείμενο άμεσο, ζωντανό και ενθουσιώδες. Απευθύνεται – σε δεύτερο ενικό πρόσωπο - στον νέο άνθρωπο, και ειδικότερα στον νέο γιατρό, επιστήμονα, δικηγόρο, μηχανικό, δάσκαλο, καλλιτέχνη, θέτοντας σε κάθε έναν από αυτούς τα ηθικά διλήμματα, με...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018