Παρουσίαση βιβλίου
Είναι μάλλον ειρωνικό το ότι η ιστορία του αναρχοσυνδικαλιστικού Διεθνούς Συνδέσμου Εργατών (IWA ή AIT) γράφτηκε και κυκλοφόρησε στη Ρωσία, μια χώρα όπου ιστορικά ο αναρχοσυνδικαλισμός απέτυχε να θέσει σοβαρές βάσεις. Αλλά, όπως και να έχει όμως, η εργασία αυτή είναι η πιο λεπτομερής και ογκώδης ιστορική μελέτη που έχει κυκλοφορήσει ποτέ στα ρωσικά από τον VadimDamier, ιστορικό και ενεργό αναρχικό από την δεκαετία του ‘80.
Το όλο έργο είναι δίτομο. Ο πρώτος τόμος αυτής της τεράστιας ιστορικής μελέτης κυκλοφόρησε το 2006 και καλύπτει την περίοδο 1918-1930, ενώ ο δεύτερος τόμος μόλις το περασμένο καλοκαίρι (2007) και καλύπτει την περίοδο 1930-1939. Η όλη εργασία αριθμεί συνολικά πάνω από 1.600 σελίδες.
Το βιβλίο εξετάζει την ιστορία της IWA ή AIT στο απόγειο της δράσης της – δηλαδή την περίοδο μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων - αλλά επίσης ανιχνεύει και την προέλευση του κινήματος στον πρώιμο επαναστατικό συνδικαλισμό, ενώ ασχολείται και με μερικές εξελίξεις στο αναρχοσυνδικαλιστικό κίνημα στην μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο περίοδο καθώς και τους λόγους για τους οποίους το κίνημα δεν επανέκτησε τη δόξα της δεκαετίας του ‘30.
Ενώ δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι έως τώρα έχουν κυκλοφορήσει μερικές αξιόλογες ιστορικές εργασίες για την IWA ή AIT, όπως ο «Αναρχοσυνδικαλισμός» του RudolfRocker (1938) ή μερικές πιο πρόσφατες μελέτες, δεν έχει ποτέ επιχειρηθεί ένας τέτοιος συνειδητός απολογισμός της ανάπτυξης και των ιδεών που συζητήθηκαν στο εσωτερικό του αναρχοσυνδικαλιστικού κινήματος. Είναι αλήθεια, όπως επισημαίνει και ο Damier στην εισαγωγή του βιβλίου, ότι έχουν παρουσιαστεί ώς τώρα μερικές σοβαρές μελέτες, για παράδειγμα για την ισπανική CNT ή άλλες εθνικές αναρχοσυνδικαλιστικές ενώσεις. Αλλά ο αναρχοσυνδικαλισμός, ως παγκόσμιο φαινόμενο, δεν έχει ποτέ αναλυθεί αρκετά ικανοποιητικά. Και, στην πραγματικότητα, υπήρξε ένα μεγάλο εμπόδιο σ’ αυτό:
Καθώς το κίνημα σαρώθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα ντοκουμέντα και τα αρχεία του διασκορπίστηκαν παντού στον κόσμο ή και καταστράφηκαν σε μερικές περιπτώσεις, όπως στην Ισπανία, το προπύργιο του κινήματος, ή τη Γερμανία, όπου βρισκόταν η γραμματεία της IWA ή AIT πριν την άνοδο των ναζιστών στην εξουσία (το αρχείο της οποίας θεωρείται ότι έχει καταστραφεί).
Η μεγαλύτερη - αλλά μετά βίας ολοκληρωμένη (!) - συλλογή ντοκουμέντων βρίσκεται τώρα στο Διεθνές Αρχείο Κοινωνικής Ιστορίας του Άμστερνταμ (IISG). Υπάρχουν όμως και άλλες συλλογές, συμπεριλαμβανομένης και αυτής των Ρωσικών Κρατικών Αρχείων Κοινωνικής και Πολιτικής Ιστορίας (RGASPI), όπου διατηρούνται ντοκουμέντα της Κόκκινης Διεθνούς των Συνδικάτων (Profintern), της διεθνούς εργατικής οργάνωσης που καθοδηγείτο από την Κομμουνιστική Διεθνή, η οποία προσπάθησε να αποσπάσει μέρος του συνδικαλιστικού κινήματος των δεκαετιών 1910 και 1920.
Ο συγγραφέας έχει εργαστεί, επίσης, εκτεταμένα με τα διάφορα γερμανικά αρχεία, τα οποία διαθέτουν αποσπασματικά ντοκουμέντα της αστυνομίας καθώς και τα αρχεία του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, όπως επίσης και με την ελβετική CIRA και, τέλος, με υλικά που παρείχαν σε αυτόν σύντροφοι αναρχικοί ερευνητές από διάφορες χώρες. Το αποτέλεσμα αυτής της εργασίας φαίνεται ότι είναι πράγματι εντυπωσιακό.
Παρατίθεται εκτεταμένη επιλογή ντοκουμέντων της εποχής, δημοσιευμένων και μη στις πιο σημαντικές ευρωπαϊκές γλώσσες, παράγοντας μια λεπτομερή ανάλυση της προέλευσης και ανάπτυξης του αναρχοσυνδικαλισμού μέσα σ’ ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. Μελετώνται η οργανωτική ανάπτυξη των αναρχοσυνδικαλιστικών ενώσεων, οι καθημερινοί τους αγώνες σε διάφορες χώρες, οι συζητήσεις που έγιναν στο εσωτερικό των διαφόρων εθνικών τμημάτων της IWA ή AIT καθώς επίσης και τα διεθνή συνέδρια. Επιπλέον, το βιβλίο του Damier δεν περιορίζεται στον αναρχοσυνδικαλισμό σε μερικές μόνο ευρωπαϊκές χώρες, αλλά μελετά επίσης και το κίνημα στη Λατινική και Βόρεια Αμερική, καθώς και στην Κίνα και Ιαπωνία, παρέχοντας μια πραγματικά πολύτιμη συνεισφορά.
Αυτό που είναι πιθανώς πιο σημαντικό, είναι ότι δεν είναι αποτελεί σκέτη περιγραφή των ιστορικών γεγονότων και απαρίθμηση των μελών των αναρχοσυνδικαλιστικών οργανώσεων. Τοποθετεί το κίνημα μέσα στο ιστορικό του πλαίσιο, ενώ το εξετάζει επίσης και υπό το πρίσμα της ιστορικής του προοπτικής – αρκετά χρόνια μετά την τραγωδία και την καταστροφή του αναρχοσυνδικαλισμού – επισημαίνοντας ότι, όχι μόνο έπεσε θύμα των αυταρχικών καθεστώτων και των Παγκοσμίων Πολέμων, αλλά και προσπαθώντας να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους δεν ανέκαμψε ποτέ στο μετέπειτα διάστημα.
Το βιβλίο περιέχει, βεβαίως, πλουσιότατο υλικό όσον αφορά τις διάφορες απόψεις στο εσωτερικό του αναρχικού κινήματος, συμπεριλαμβανομένων των συζητήσεων σχετικά με το εάν ο φασισμός ήταν «το μικρότερο από δύο κακά» ή την «αυτοκριτική» του συνδικαλισμού και το ζήτημα της βιομηχανικής οργάνωσης (industrialism) όπως προτάθηκε από την FORA της Αργεντινής ή τους Ιάπωνες αναρχοκομμουνιστές της δεκαετίας του ‘20. Μερικά από τα ζητήματα αυτά είναι ακόμα επίκαιρα και σήμερα.
Μπορεί κάποιος να πει ότι η όλη εργασία και μελέτη κυκλοφόρησε στα ρωσικά, μια γλώσσα με την οποία δεν είναι εξοικειωμένοι πολλοί ξένοι ερευνητές και αγωνιστές. Αλλά εάν κάποιος επιθυμεί να έρθει σε επαφή με τον συγγραφέα για την πιθανότητα να μεταφραστεί το βιβλίο και σε άλλες γλώσσες, μπορείτε να γράψετε στον VadimDamier στην ηλεκτρονική διεύθυνση vaddam@mail.ru.
* Η παρουσίαση αυτή γράφτηκε από τον Ρώσο αναρχικό ιστορικό MikhailTsovma και δημοσιεύτηκε στις 3/12/2007 στο www.anarkismo.net καθώς και στο A-Infos. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης» 11 Δεκέμβρη 2007.
