Από την Ηλείαν, όπου παρετηρήθησαν τα πρώτα συμπτώματα της εκ της σταφιδικής κρίσεως οικονομικής καχεξίας του τόπου, όπου παρετηρήθη η μείζων δυστυχία η εν πάση άλλη ελληνική επαρχία, εκείθεν το πρώτον εδόθη το σύνθημα της αρνήσεως των χρεών και της αντιστάσεως κατά πάσης αρχής, η οπόιία επισκήπτουσα ούτως ειπείν εις την πτωχήν καλύβην του οφειλέτου επεζήτει την σύλληψιν οφειλετών. Μέχρι προχθές ακόμη οι Ηλείοι ανθίσταντο κατά παντός δικαστικού κλητήρος αποκλείοντες και εις ένοπλα αποσπάσματα την εις τα χωρία των είσοδον. Το παράδειγμα των Ηλείων ανθισταμένων εις την πληρωμήν χρεών εν στιγμαίς εσχάτης δυσφορίας, εύρε βραδυτερον μιμητάς και εν τη π΄λει μας και λλαχού, όμοιαι δε σκηναί αγγέλονται ήδη και εκ Μεσολογγίου. Ιδού τι αναγινώσκομεν εν τη χθεσινή "Μικρά Εφημερίδι" του Μεσολογγίου:
"Ο Σταθμάρχης του δήμου Κλεπαίδος της Ναυπακτίας αναφέρει, ότι προ ημερών, οι κάτοικοι του χωρίου Σύνιστα του ιδίου δήμου, ιδόντες αυτόν μακρόθεν μεταβαίνοντα εις το χωρίον των μετά δυνάμεως και εισπράκτορος προς εκτέλεσιν ενταλμάτων του δημοσίου, έκλεισαν τας οικίας των και ετράπησαν εις τα όρη. Ο σταθμάρχης ηναγκάσθη να καταδιώξη τους φεύγοντας οφειλέτας του δημοσίου μεταξύ των οποίων και τινα Κωστ. Δανιάν, όστις δια ν' αποφύγη την σύλληψιν επυροβόλησε κατά των στρατιωτών ανεπιτυχώς, προστατευόμενος υπό των συγχωρίων του, οίτινες ενόπλως υπερήσπισαν αυτόν πυροβολούντες επιδεικτικώς εις τον αέραν. Ο σταθμάρχης και η στρατιωτική δυναμις ηναγκάσθησαν να εγκαταλείπωσι το χωρίον, καθόσον καθίσταντο αδύνατος η σύλληψις των οφειλετών, οίτινες ενόπλως υπερήσπιζον εαυτούς. Επειδή όμοιαι σκηναί είναι συνήθεις εις το ειρημένον χωρίον, ο εκεί Σταθμάρχης ζητεί ενίσχυσιν δια να επαναφέρη την τάξιν και κατορθώση την υπόταξιν των οφειλετών του δημοσίου εις τους νόμους".
Περαιτέρω δε άλλην αντίστασιν, την οποίαν διηύθυνεν αυτός ο Δήμαρχος του χωρίου εν τοις ορίοις του οποίου έλαβε αύτη χώραν:
"Εις τον Πλάτανον της Ναυπακτίας οι χωροφύλακες Μπούρας και Σώγινος συνέλαβον, δυνάμει ενταλματος προσωπικής κρατήσεως, τον οφειλέτην του δημοσίου Δημ. Μπαλωμένον και απήγον αυτόν εις τα φυλακάς, ότι πληροφορηθείς τούτο ο δήμαρχος Προσχίου Πρωτοπαππάς, επί κεφαλής πολλών ενόπλων πολιτών εξήλθον εις προϋπάντησιν των χωροφυλάκων παρά των οποίων απεπειράθη να ελευθερώση τον συλληφθέντα, απωθήσας τον ένα εκ των χωροφυλάκων και εξυβρίσας πολιτείαν και νόμους. Με όλας τας προσπαθείας του παληκαρά δημάρχου η απελευθέρωσις του συλληφιπέντος δεν κατορθώθη".
* Δημοσιεύθηκε στην καθημερινή εφημερίδα της Πάτρας “Νεολόγος” στις 1 Οκτώβρη 1896. Διατηρείται η ορθογραφία της εφημερίδας.
Το συγγραμμάτιον τού Φερρέρ υπό τον τίτλον τούτον μετεφράσθη εις διαφόρους γλώσσας αφ' ότου ο Ισπανός μάρτυς ετουφεκίσθη. Έχω υπ' όψιν μου αγγλικήν μετάφρασιν η οποία εκυκλοφόρησεν εσχάτως κατά εκατομμύρια αντιτύπων.
Η μάθησις, η παιδεία είνε ο μεγαλήτερος εχθρός της οπισθοδρομήσεως, της δεισιδαιμονίας, της ανερευνήτου γνώμης, του δογματισμού και της τυραννίας. Είνε λοιπόν φυσικόν ότι όταν η ισπανική εξουσία παρετήρησεν ότι εξηπλούτο ο επαναστατισμός εις το κράτος της, προσήλωσε το όμμα της επί του ανθρώπου ο οποίος εδίδασκε τους νέους ότι η βία είνε απαίσιον και ολέθριον έγκλημα και ότι μόνον η αγάπη και η καλωσύνη είνε αρετή.
...
Άραγε δια της πειθούς θα ημπορέσωμεν ημείς αι Εργατικαί Τάξεις να κάμψωμεν την πλουτοκρατίαν; Αλλά αυτό το εδοκιμάσαμεν τώρα τόσα έτη θέσαντες εις εφαρμογήν το κοινοβουλευτικόν σύστημα. Όλη η κοινοβουλευτική ιστορία αποδεικνύει ότι το μέσον της πειθούς απέβη μάταιον.
Να καταφύγωμεν άραγε εις ικεσίας και ταπεινάς αιτήσεις; Αλλά δεν υπάρχει πλέον εις την ανθρωπίνην γλώσσαν παρακλητική και ικετευτική φράσις την οποίαν μετεχειρίσθημεν. Εξηντλήθη και αυτό το μέσον. Να μην απατώμεθα, παρακαλώ, πλέον. Έχομεν μεταχειρισθή όλα τα μέσα, αιτήσεις, διαδηλώσεις, ικεσίας. Όλαι μας αι αιτήσεις απερρίφθησαν. Όλαι μας αι διαδηλώσεις προεκάλεσαν πίεσιν και ύβριν. Όλαι μας αι ικεσίαι επεριφρονήθησαν.
Είνε μάταιον...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018