Your name

Ελλαδικά Κοινωνικά Κινήματα

27 Ιουνίου 2011

Τo βιβλίο του Αριστείδη Μπαρχαμπά, Καπνεργάτες. Οι κυνηγοί του ονείρου, που  εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Ίβυκος» το 2007, έρχεται να καταθέσει τη δική του συμβολή  στην ως τώρα  έρευνα της κοινωνίας και οικονομίας του πικρού καπνού, του προϊόντος δηλαδή που προσδιόρισε καθοριστικά την κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική ταυτότητα της πόλης του Αγρινίου και της γύρω περιοχής του, του προϊόντος  που γύρω του  αποκρυσταλλώθηκαν ριζοσπαστικές ιδέες και δράσεις και εκκολάφθηκαν τα πλέον γόνιμα σπέρματα για την ανάπτυξη του εργατικού αλλά και του αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα.

Στο  βιβλίο του αυτό  ο Αριστείδης Μπαρχαμπάς, επιλέγει να φέρει στην επιφάνεια θεατές και αθέατες όψεις της καθημερινής ζωής  των καπνεργατών και καπνεργατριών. Παράλληλα παρουσιάζει τις συνθήκες  και τους παράγοντες  που οδήγησαν στην ριζοσπαστικοποίηση των εργατικών  στρωμάτων , τις παραμέτρους επίσης που οδήγησαν στην ιδεολογική και κοινωνική υποχώρησή τους. Χρησιμοποιώντας άλλοτε  έναν τυποποιημένο «ιστοριογραφικό» λόγο με τις αρχειακές πηγές του, τα ντοκουμέντα του κλπ,  άλλοτε έναν λόγο  συναισθηματικό και ποιητικό (ο τίτλος και τα ποιήματα είναι ενδεικτικά στοιχεία αυτού του λόγου) και  άλλοτε τον κριτικό λόγο του  αριστερού ιδεολόγου  καταγράφει δράσεις, αντιστάσεις, καθημερινές συμπεριφορές, αντιλήψεις και  συναισθήματα  του κόσμου της καπνεργασίας,  συγκεκριμένα επίσης θέματα της ιστορίας του εργατικού κινήματος, όπως π.χ. τους καπνεργατικούς αγώνες την ίδια τη διαδικασία της εργασίας- όχι μόνο ως τεχνολογία, αλλά ως κοινωνική και πολιτισμική  εμπειρία Οι τίτλοι των κεφαλαίων είναι ενδεικτικοί: «Ο εργατικός συνδικαλισμός στο Αγρίνιο και πανελλαδικά», «Είσοδος των γυναικών στην εργασία», «Η καπνεργασία στις αποθήκες», «Με την κόλλα του καπνού στα χέρια». «Οι ξεφυλίστριες», «Ο μπολσεβίκος», «Η τσοκαρία των προσφυγικών», «Πιστοποιητικό Κοινωνικών φρονημάτων»,  «Γιόμα καπνεργατικό», «Φάκελος ‘Μισθοδοσία’», «Διαδήλωση». Πρόκειται για σαράντα τέσσερα (44) μικρά κεφάλαια από όπου ξεπηδά με μια μόνο κίνηση, η καθημερινή ζωή,  η δράση και η κοσμοαντίληψη  των καπνεργατριών και των καπνεργατών. Είναι σα να συμμετέχουν ως πρωταγωνιστές  σε ένα θέατρο της μνήμης που καταλήγει να δείξει ότι οι πραγματικοί συντελεστές της ιστορίας είναι  εν τέλει αυτοί.

Ο Αριστείδης Μπαρχαμπάς μας δίνει έναν ξεχωριστό τρόπο προσέγγισης και κατανόησης του ιστορικού γίγνεσθαι αλλά και έναν ξεχωριστό τρόπο  ιστορικής γραφής. Σχετικά με το τελευταίο δε σας κρύβω ότι δυσκολεύομαι λίγο να προσδιορίσω ή μάλλον να κατατάξω το βιβλίο με βάση τις ισχύουσες ταξινομήσεις. « Καπνεργάτες. Οι κυνηγοί του ονείρου…» σ. 104: Η εγκυμονούσα «καπνουλού» Βασιλική Γεωργατζέλη λυγίζει, πέφτει κραυγάζοντας «γιατί» κι ένα αιμάτινο τριαντάφυλλο κοκκινίζει τα λευκά της στήθια…Όμως η σφαίρα της άπονης εξουσίας απαξιώνει την κραυγή της και σαν στάχυ τη θερίζει και ο – άωρος – καρπός που στα σωθικά της ζούσε στον κόσμο δε θα ζει» Είναι κοινωνική ιστορία, είναι βιωματική,  λογοτεχνικά πλαισιωμένη, ιστορική αφήγηση,  είναι ιστορικό δοκίμιο όπως σημειώνεται στον υπότιτλο; Ας μου επιτραπεί σχηματικά να πω ότι κατά τη γνώμη μου Η   μνήμη έχει αναγνωριστεί περισσότερο ως ‘ζωντανή παραγωγή νοημάτων και ερμηνειών στρατηγικού χαρακτήρα που έχουν την ιδιότητα να επηρεάζουν το παρόν και απομένει στην τέχνη και στην τεχνική του ερευνητή να ανιχνεύσει στο λόγο των ανθρώπων τα νοήματα του παρόντος αλλά και  στοιχεία της παρελθούσας πραγματικότητας, όσο αυτό είναι δυνατό. Πραγματικά δύσκολο εγχείρημα..  είναι μια μορφή ανθρωπολογικής ιστορίας ή καλύτερα μια μορφή ιστορικοποιημένης εθνογραφίας...

Περισσότερα …