Your name

Ελλαδικά Κοινωνικά Κινήματα

10 Ιουλίου 2013

I

Το φαινόμενο του πολέμου είναι μόνιμο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τόσο μάλιστα ώστε να θεωρείται σαν κάτι το «συνειθισμένο» κι «αναπόφευκτη» μοίρα της ανθρωπότητας. Η συχνή και κανονική επανάληψη ενός φαινομένου το ανοσοποιεί απέναντι στην  κριτική και το κάνει να φαίνεται σαν κάτι χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Ο πόλεμος σαν καθολικό ιστορικό φαινόμενο έχει γίνει σε τέτοιο σημείο στοιχείο της ζωής του ανθρώπου, ώστε ένας ακόμη πόλεμος να μη φαίνεται σαν κάτι το ξεχωριστό.

Αυτή η μονιμότητα του φαινομένου του πολέμου κι η σύνδεσή του μ' όλες τις φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας τόχει ορθολογικοποιήσει κι εξειδανικεύσει. Ο πόλεμος θεωρείται αναπόφευκτος για την άμυνα της «πατρίδας», του έθνους», των «βωμών κι εστιών». Το να πεθάνεις για την πατρίδα θεωρείται σαν η υπάτη τιμή, το ύπατο χρέος και καθήκον, δόξα κ.λπ. Θεωρείται επίσης ένδειξη ανδρισμού. Η Ιδεολογία του πολέμου συνιστά έτσι την κορύφωση της «ηθικής της αυτοθυσίας», δηλ. της ηθικής την οποία τρέφει επί αιώνες τώρα η εξουσιαστική κοινωνία.

Η πράξη κι η θεωρία του πολέμου, μ' άλλα λόγια ο πόλεμος σαν πρακτική και σαν ιδεολογία, αποτελούν σχεδόν αποκλειστικό φαινόμενο του ανθρώπου. Στην βιόσφαιρα, ο πόλεμος μεταξύ διαφόρων ειδών, σαν εκδήλωση του γενικώτερου βιολογικού φαινόμενου της δύναμης, είναι μόνιμο φαινόμενο. Ο Δαρβίνειος αγώνας για την ύπαρξη σημαίνει πρώτιστα - όπως απόδειξε ο ΡΕΤER ΚRΟΡΟΤΚΙΝ στην «Αμοιβαία Βοήθεια» ΜUTUAL AID - πάλη μεταξύ των ειδών και όχι μέσα στο κάθε είδος. Η διαπίστωση τούτη έρχεται σε συμφωνία με διαπιστώσεις άλλων. Στον «Πόλεμο σαν βιολογικό φαινόμενο» ο ΗUXLΕΥ δείχνει ότι «υπάρχουν μόνο δύο είδη ζώων που κάνουν συνήθως πόλεμο - ο άνθρωπος και τα μυρμήγκια. Ακόμη και μεταξύ των μυρμηγκιών ο πόλεμος εφαρμόζεται από μια ομάδα, που περιλαμβάνει μόνο μερικά είδη μεταξύ των δεκάδων χιλιάδων πούναι γνωστά στην επιστήμη (1). Στον άνθρωπο και τα μυρμήγκια ο Α. ΚΟΕSTLER προσθέτει τους ποντικούς.

Η ώς τώρα ανάλυση μάς πρόσφερε δύο στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον πόλεμο σαν φαινόμενο. Εκείνα της μονιμότητας κι αποκλειστικότητας. Τα. χαρακτηριστικά αυτά θάπρεπε να νομιμοποιήσουν μια ευρύτατη έρευνα του φαινομένου του πολέμου. Αλλά τούτο δεν συνέβη. Ό πόλεμος δεν μελετήθηκε αρκούντως, τουλάχιστον από την σύγχρονη κοινωνιολογία. Η απολογητική ιδίως πτέρυγα της τελευταίας δεν πήγε ποτέ παραπέρα από γριφώδεις αφορισμούς του τύπου: «Πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με αλλά μέσα» (Κλαούζεβιτς).

Πού οφείλεται τούτο; Μήπως στο γεγονός ότι η βία, η οποία είναι. θεμελιώδες γνώρισμα του πολέμου είναι κάτι το άφωνο; Και το ότι «λόγω αυτής της αφωνίας η πολιτική θεωρία έχει λίγα να πει για το φαινόμενο της βίας»; (2)

Δεν φαίνεται νάναι αυτή η περίπτωση. Ενώ η επίσημη κοινωνιολογία σιγεί πάνω στο θέμα του πολέμου, είναι τόσο λαλίστατη πάνω σ' ένα άλλο φαινόμενο βίας: την επανάσταση. Και τούτο όχι χωρίς λόγο. Ενώ η επανάσταση απειλεί το Status Quo ο πόλεμος δεν φαίνεται νάχει αφ' εαυτού τέτοια κατεύθυνση. Η σύνδεση πολέμου κι επανάστασης χρωματίζει βέβαια έντονα τον εικοστό αιώνα, ωστόσο δεν υπάρχει καμμιά εσώτερη δυναμική στον πόλεμο γενικά που να τον οδηγεί στο να απειλήσει την υπάρχουσα δομή της δύναμης.

Κάπου άλλου επομένως πρέπει...

Περισσότερα …