Η μελανή σελίδα της Ιστορίας του τόπου μας κλείνει με τα περί τοκογλυφίας.
Μας λέγουν, από τον Πύργον που γίνονται τα πολλά εγκλήματα; ενώ δεν γίνονται τα «πολλά», η από τον Πύργον που βγαίνουν οι λησταί; ενώ ο Πύργος δεν είχε ληστάς. Διά τους τοκογλύφους δεν λέγουν, διότι δεν ημπορούν να ομολογήσουν και οι ληστευόμενοι ακόμη από κακούργους τοκογλύφους, διότι σήμερα δεν τιμωρείται μόνον ο δίδων, αλλά και ο λαμβάνων τοκογλυφικώς χρήματα.
Δεν υπάρχουν εν τούτοις και τα ίδια περιθώρια όπως όταν με την ευλογίαν των πάντων ωργίαζαν οι απόγονοι του Σάϋλωκ, που όταν δεν είχαν να δώσουν τα δανεισθέντα χρήματα, τους έκοβεν τας σάρκας των.
Μέχρι προ της κατοχής εις την Πηνείαν ο τοκογλυφικός δανεισμός είχε την ονομασίαν «έντριτον». Δηλαδή μία οκά (τότε) σιτάρι το χειμώνα, με την υποχρέωσιν να δίδουν οι λαμβάνοντες τρείς οκάδες κατά τον θερισμόν.
Ο συγγραφέας του βιβλίου «Τω χωριό μου –Τριφυλιακόν Αίπυ νυν Πλατιάνα της Ηλείας-Ολυμπίας» Κων. Ιω. Σταυρόπουλος γράφει ανοικτά διά τα θύματα των τσιφλικούχων και των τοκογλύφων (σελίς 38): «Επί των εκαθαρίστων προϊόντων γης, δασών, κτηνών κλπ. Έπαιρναν από τους κολλήγους η ληστρική αυτή οικογένεια των νεοτούρκων αφεντάδων το 33%!»… «Τυχόν δυστροπούντας κολλήγους διά την καταβολήν του «τρίτου», όπως ελέγετο τότε, τους συνελάμβανον, τους μουτζούρωναν, τους εξευτέλιζαν και τους ωδηγούσαν δέσμιους εις το δικαστήριον Κυπαρισσίας τότε, όπου τους κατεδίκαζον εις φυλάκισιν, πρόστιμα κ.λ.π.
Όταν οι εξερχόμενοι των φυλακών ήρχοντο εις τα χωριά των, ή δεν έπρεπε να σηκώσουν κεφάλι πλέον και να μείνουν ισοβίως «δούλοι» ή έπρεπε να πάρουν τα βουνά ως λησταί πλέον».
Η ληστεία της τοκογλυφίας διεπράττετο επισήμως. Ο ίδιος συγγραφεύς φέρει εις φως επίσημον συμβόλαιον τοκογλυφίας διά χρέος 130 δρχ. που εχρειάσθησαν 18 έτη να το εξοφλήση ο δυστυχής οφειλέτης. Τα συμβόλαια ήρχιζαν:
«Εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Ά αριθ. 4417. εν Ανδριτσαίνη τη 6η Δεκεμβρίου 1885 ημέραν Παρασκευήν ενώπιον εμού του συμβολαιογράφου Ανδριτσαίνης Χαρ. Παρθενίου…»
Εκατόν χρόνια και πλέον μετά την απελευθέρωσιν από Τουρκικόν ζυγόν οι δούλοι είναι «κολλήγοι» και απλώς ήλλαξαν αφέντη. Έχυσαν το αίμα των να διώξουν τον εχθρόν και οι έξυπνοι και επιτήδειοι πολλοί από τους οποίους ήσαν φίλοι με τον εχθρόν, «ακμαίοι» εισήλθαν εις την ελευθέραν Χώραν διά να γίνουν αυτοί οι τύραννοι και μάλιστα εμπρός σ’ αυτούς τι ήταν οι Τούρκοι;
Ίσως δεν έχει θέσιν εις τα περί τοκογλυφίας αυτό, αλλά εάν το 1825 ο Ιμβραήμ έκαψε και επάτησε επί πτωμάτων διά να καταπνίξη την επανάστασιν και υπήρξεν ο μεγαλύτερος των εχθρών, ο Σισίνης (κι’ αυτός) έβγαλε το χειρότερο όνομα διά να στηριξή την επανάστασιν. Έλεγεν ο Λαός: «Τι Μπραΐμης, τι Σισίνης»!
Ασυνήθιστοι, κάτω από τον Τουρκικόν ζυγόν, σε πορεία ζωής τετρακοσίων χρόνων δουλείας οι (ας τους γράψωμεν και εμείς) ραγιάδες, δεν τα κατάφεραν να «σηκώσουν κεφάλι». Έτσι εδημιουργήθησαν οι νέοι σκλάβοι των τσιφλικούχων και των τοκογλύφων.
«Ο χρόνος δεν διέρχεται εις μάτην και η γη δεν στρέφεται ανώφελα περί τον άξονά της». Αυτά γράφει εις την «Πατρίδα» Πύργου, 24-1-1935, επιφανής συμπολίτης, ευρείας μορφώσεως και κοινωνικής πείρας, διαμένων (τότε) εν Αθήναις και ο οποίος εδημοσίευσε με το ψευδώνυμον «Νοσταλγός» εις...
Εργάται,
Σεις των οποίων τα μέλη είνε νεναρκωμένα παρά του ανηλεούς χειμώνος και οίτινες έρχεσθε να θερμανθήτε εις τας πρώτας ακτίνας του ηλίου του Μαΐου. Σεις των οποίων τα τέκνα τρέμουσιν εκ του ψύχους μη έχοντα ενδυναμωτικήν τροφήν προς κατεπράϋνσιν των στερήσεών των. Σεις οι κοπιάζοντες ημέραν και νύκτα και στερείσθε πάντων. Σεις, οι κατηραμένοι παρίαι της νοικοκυρικής κοινωνίας. Σεις, οι αιωνίως εκμεταλλευόμενοι, οι καταπεπονημένοι και οι ηττημένοι εν η ζωή. Απαντήσατε εις την έκκλησίν μας και έλθεται μεθ’ όλων των δυσαρεστημένων, μεθ’ όλων εκείνων οίτινες θέλουσιν να μετασχηματίσωσι τη βδελυράν μας κοινωνίαν, ήτις δεν έχει τέρψεις ειμή δια τους...
Εξήντα χρόνια μετά την ίδρυσή της ως ανεξάρτητο κράτος, πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα η πρώτη απεργία. Οι εργαζόμενοι στη διόρυξη του Ισθμού της Κορίνθου κήρυξαν απεργία με αίτημα το σωστό υπολογισμό των ωρών εργασίας. Το παράδειγμα σύντομα ακολούθησαν και άλλοι κλάδοι εργαζομένων, όπως οι αμαξηλάτες, οι φύλακες των φυλακών Συγγρού και οι αρτοποιοί.
Τα αιτήματα των απεργών στη διόρυξη του Ισθμού το 1888 αφορούσαν τον υπολογισμό των ωρών εργασίας, καθώς υφίσταντο σκληρή εκμετάλλευση από τους εργολάβους. Μετά από τρεις ημέρες, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ εργολάβων και απεργών οδήγησαν σε τερματισμό της απεργίας και την υπογραφή συμφωνίας που προέβλεπε τα ημερομίσθια να υπολογίζονται...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018