Η εποχή των αγροτικών «ρεμπελιών» στη Κέρκυρα είναι το πρώτο μισό του 17ου αιώνα – αλλά ένας «Κερκυραϊκός Εμφύλιος»[1] διακυβεύεται την επομένη της Ένωσης, όταν η γενίκευση του δικαιώματος ψήφου σηματοδοτεί την πολιτική και εκλογική διχοτόμηση χωριατών-«χωραϊτών» (: αστών).
Επί προτεκτοράτου τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα ή «πλέμπα κανάγια» (: σκυλολόι), εξοστρακίζονται: βάσει περιουσίας τα «τιμοκρατικά» πολιτικά δικαιώματα εκτείνονται (1863) σε 3.260 εκλογείς και 350 εκλόγιμους.[2] Η μάζα των Κερκυραίων αγροτών που υπερθεματίζει την Ένωση, αποζητά τη δικαιοσύνη.[3]
Ατελέσφορη κορύφωση
Αντιμέτωπη με το ρεσάλτο στο πολιτικό προσκήνιο του νεόκοπου «Αγροτισμού», η εντόπια αντίδραση συνδέει κινδυνολογικά την Αγροτική Μεταρρύθμιση με τις σοσιαλιστικές ιδέες: - Ο Δ. Κουρκουμέλης (που το 1856 πρωτοστατεί στη κίνηση «αποικιοποίησης» της Κέρκυρας από τη Βρετανία!) ξορκίζει ως επάρατο «κοινωνισμό» (: κομμουνισμό) το πρόγραμμα κατάργησης φέουδων και προσωποκρατήσεων για χρέη[4] [παράβαλε εδώ: ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ]. - Η δημοσιογραφία παραπέμπει στον καθηγητή Νομικής της Ιονίου Ακαδημίας Santorio για να ξιφουλκήσει και κατά των… ρωμαϊκών αγροτικών νόμων των Γράκχων του 133-122 π.Χ., και αποδίδει στους «πενητιώντες(sic)… των αγρών», «νομοσχέδια άξια των χειροκροτήσεων των κοινωνιστών».[5]
Στη πράξη οι Αγροτιστές – πολιτικά αστοιχείωτοι, που συνεργούν και στην ελεεινή «κατάργηση» του Ιονίου Πανεπιστημίου (αθλιότητα χωρίς προηγούμενο ούτε σε κατακτητικά επεισόδια)[6] – ευνοούν τους ευκατάστατους αρχοντοχωριάτες και οριακά μόνο βελτιώνουν τη δεινή θέση των απόρων ακτημόνων… Θα επιβάλλουν, τις 20 Ιανουαρίου 1866, το Νόμο ΡΝ’ (150) που παύει ακρότητες του ισχύοντος καθεστώτος (προσωποκράτηση, κ.α.), αλλά τη πολυπόθητη για τους… «πενητιώντες», «σεισάχθεια» (γενική άρση των βαρών) δεν θα τη προτείνει ο αγροτοπατέρας Κωνσταντάς πριν τα τέλη του 1866.[7]
Στο μεταξύ, βέβαια, οι συντηρητικές τάξεις της πόλης δοκιμάζουν αλλεπάλληλα «στρατηγήματα» για την ανατροπή της αγροτικής πλειοψηφίας: - Πριν την Ένωση, αρχές του 1864, οι πρώην «προστασιανοί» συνομωτούν κατά της καθολικής ψήφου με τον Ελλαδίτη μυστικό απεσταλμένο Κ. Κωστάκη, βουλευτή-Γ. Γραμματέα των Εξωτερικών: προτείνουν διαιώνιση του πολιτεύματος του Προτεκτοράτου εγγυημένη με Ελληνική, κατασταλτική στρατιωτική δύναμη – προοπτική που αντιμάχεται το «ριζοσπαστικό», εθνικιστικό-αστικό κόμμα.[8] - Αφού όμως οι Αγροτιστές “homines novi” (νέοι πολιτικοί) εκλέγουν 19 στους 20 βουλευτές, ο Βράιλας και ο Μαρκοράς, σπεύδουν σαν τους αρχαίους «πρέσβεις» των «ολίγων» στην Αθήνα (τέλη του 1864). Με συνηγορία της Αγγλικής πρεσβείας, η εκλογική περιφέρεια κατατέμνεται για να εκμαιευθεί εκλογή Αστών.[9]
Εντέλει, ένα Αγροτικό κίνημα που επιχειρείται βεβιασμένα καταλήγει σε φιάσκο: τη 15η Ιανουαρίου 1865 (ν.η.) συλλαλητήριο χωριατών, με έναυσμα του Κωνσταντά, πορεύεται προς τη πόλη – αλλά αναχαιτίζεται αναίμακτα από αστυνομία και στρατό «στην Άγια Αικατερίνην». Στη πόλη ο κινηματίας Κωνσταντάς προπηλακίζεται, και μεταφέρεται (παρότι βουλευτής) στο Νέο Φρούριο για «διερεύνηση» και εκφοβισμό.[10]
Εκφυλισμός: τοκογλύφοι ή Ιρλανδοί;
Επί 30 εφιαλτικούς μήνες μετά την Ένωση το μπάσο πόπολο των χωριών λεηλατείται από το γενναίο νέο κόσμο: «λυσσώντες λύκοι […] η εν Κερκύρα αγροτική τάξις… ουδέν διαφέρει… των της Ρωσσίας δουλοπαροίκων και των της Αμερικής δούλων» – τέτοια γράφονται το 1865,[11] ενώ σβήνει ο Αμερικανικός Εμφύλιος. Και 3 λάμβδα: ο Λασκαράτος, στο Ληξούρι, κεραυνοβολεί το Λομβάρδο, πρωτεργάτη της Ένωσης, ήδη υπουργό, που τώρα (1868) κερδοσκοπεί σε Ζάκυνθο και Κέρκυρα![12]
Και ενώ σιωπούν στα μείζονα, οι Αγροτιστές δίνουν «ομηρικές» μάχες για λεπτομέρειες? συμμαχούν (κατά των αστών) με...
* Συγγραφέας μέλος της ομάδας αυτομόρφωσης "Αλληλεγγύης"-ΑΚΘ
Πρόκειται για ένα εκτεταμένο απόσπασμα της μιας από τις συνολικά τρεις εισηγήσεις που γίναν κατά την παρουσίαση της εκδήλωσης με θεματική την "Κομμούνα της Θεσσαλονίκης & το κίνημα των Ζηλωτών".
Αφ' ενός θέλω να σημειώσω απ΄την πλευρά μου ότι είναι η πρώτη παρουσίαση που επιχειρεί η νεόκοπη αυτή ομάδα συλλογικής αυτομόρφωσης, οπότε και θα ζητούσαμε η κριτική να είναι ελαστική, όπως θα είναι και οι τοποθετήσεις μας, δηλαδή σε ένα χαλαρό μοτίβο που θα επιχειρήσει να σκιαγραφήσει τη θεματική την οποία διαλέξαμε να παρουσιάσουμε σήμερα ώστε να πυροδοτήσουμε μια ανοιχτή κουβέντα γύρω από...
Λίγες γραμμές για την ταινία
Χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας (και τη βοήθεια του φίλου Δ.Λ.) η τελευταία συνέντευξη του Άγι Στίνα είναι διαθέσιμη πλέον στο internet, μετά από μια μεγάλη περίοδο σποραδικών προβολών σε επετειακές και άλλες εκδηλώσεις (τα σχετικά links υπάρχουν σε διπλανή στήλη).
Τελειώνοντας τη σχολή Σταυράκου, σκέφτηκα ότι θα ήταν καλή ιδέα να γυρίσω, σαν πτυχιακή ταινία, μια συνέντευξη - ντοκουμέντο, με ένα πρόσωπο που σφράγισε με τη δράση του την ιστορία της άκρας αριστεράς στη διάρκεια του 20ου αιώνα (για την ιστορία. η ταινία απορρίφθηκε τότε από την πλειοψηφία των καθηγητών μου σαν βαρετή και......
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018