Ισίδωρος Σιδερόπουλος

Ιστορία Ελλαδικού Αναρχικού Κινήματος

18 Απριλίου 2010

• ιστορία αναρχικού κινήματος
• αναρχικό κίνημα
• Ελλάδα
• Πάτρα

Του Ισίδωρου Σιδερόπουλου

Η Πάτρα κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, γνώρισε μια αξιοσημείωτη διαδικασία αστικοποίησης. Δεν υπήρξε μόνο το φυτώριο των πολιτικών της «Παλαιάς Ελλάδας», αλλά και η μήτρα των αναρχικών εκφράσεων της σοσιαλιστικής σκέψης και δράσης (αναρχοσυνδικαλισμός, χριστιανοαναρχισμός ακόμη και ατομική τρομοκρατία).

Ένας από τους πιστούς οπαδούς της, ο Δημήτρης Καραμπίλιας, γράφει το Μάιο του 1947 μια από τις πολυάριθμες επιστολές του στον Γιάννη Κορδάτο, για να διασαφηνίσει, όπως τονίζει ο ίδιος, κάποια από τα γεγονότα που παρουσιάζονται στο έργο Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος, που είχε εκδοθεί –πρώτη φορά- το 1931.

«Η Πάτρα υπήρξε πρωτοπόρος μεταξύ όλων των ελληνικών πόλεων, στο εργατικό κίνημα», τονίζει ο Δ. Καραμπίλιας στις Αναμνήσεις του. «Πριν ακόμη δημιουργηθούν βιομηχανίες, η κίνησης περιωρίζετο στους διανοούμενους, που εμπήκαν επί κεφαλής του αγώνος για την μόρφωσι και χειραφέτησι της εργατικής τάξεως».

Σε μια σημαντική προσωπικότητα με αναρχική προβληματική, στον ηγέτη του Δημοκρατικού Συλλόγου Πατρών, Διονύσιο Αμπελικόπουλο, αναφέρεται το πρώτο από τα ενδιαφέροντα σημεία της επιστολής, διορθώνοντας τον Κορδάτο που επαναλαμβάνει ότι ήταν μηχανικός. Για να τονίσει αυθεντικότητα της πληροφορίας ο Καραμπίλιας γράφει ότι προέρχεται από τον παλαιό φίλο και αργότερα συνεργάτη του στο «Επί τα πρόσω» Βασίλη Καλλιοντζή.

«Τρία χρόνια προ της εκδόσεως της «Ελληνικής Δημοκρατίας» (1874), καθηγητής των μαθηματικών ήτο στην Πάτρα ο Ζαλούχος. Ο Ζαλούχος επαρέδιδε και μαθήματα κατ’ οίκον, προγυμναστής. Ήτο όμως και ένθερμος παιδεραστής. Μίαν ημέραν δεν ημπόρεσε ο άνθρωπος και προέβη εις τον βιασμόν ενός παιδιού, μαθητή του. Έγινε μεγάλο σκάνδαλο στην Πάτρα.»

Πράγματι ο Δημήτριος Ζαλούχος (1862-1927) εργάσθηκε ως εκπαιδευτικός της Μέσης στην Πάτρα, από το Σεπτέμβριο του 1883 στο Β Γυμνάσιο. Το γεγονός, που περιγράφει ο Καραμπίλιας, είχε ως αποτέλεσμα να συλληφθεί από τη Δημοτική Αστυνομία, να φυλακιστεί μέσα στην αίθουσα του σχολείου, ενώ «επαύθη αμέσως από της θέσεώς του», στις 16 Μαρτίου 1884. μάλιστα καταδικάστηκε και ο Ηλίας Συνοδινός, που τον σατίριζε γι’ αυτό το σκάνδαλο.

Στη συνέχεια έγινε υφηγητής του Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών. Στις πανεπιστημιακές παραδόσεις του διεύρυνε τον κοινωνιστικό του ορίζοντα, προσδοκώντας ο «δήμος» να μεταβληθεί σε «μέγα κτηματία», ενώ η κοινωνική επανάσταση να αναδειχτεί σε «κυριώτατον μέσον της προόδου». Από την άνοιξη του 1894 ανέλαβε την αρχισυνταξία του «Μεταρρυθμιστή» με σκοπό την «διά του λόγου και της πειθούς» εξάπλωση και κατίσχυση των κοινωνιστικών ιδεών. Τέλος, θα αποσυρθεί το 1904 και θα αφιερωθεί στην Πτηνοτροφική Σχολή Καλλιθέας.

Ο Δ. Αμπελικόπουλος, ο οποίος ήταν εκπαιδευτικός στο Μεσολόγγι, πήρε τη θέση του Ζαλούχου στο Γυμνάσιο της Πάτρας. Από την άφιξή του «αρχίζει η σοσιαλιστική κίνηση», καθώς ο καθηγητής των Μαθηματικών υπήρξε ηγετικό στέλεχος, η «ψυχή» του Δημοκρατικού Συνδέσμου του Λαού. Την ίδια χρονιά (1884) προσελήφθη «εις την υπηρεσίαν του Δήμου Πατρών επί μισθώ», με αρμοδιότητα την βοήθεια των σταφιδοπαραγωγών (είχε σπουδάσει και γεωπονία με υποτροφία του Ζάππα).

Ένα ακόμη ενδιαφέρον σημείο της επιστολής αφορά την εφημερίδα «Εμπρός», μια εκδοτική προσπάθεια των αρχών του 1896 με στόχο την δραστηριοποίηση του πολιτικού ομίλου της «Σοσιαλιστικής Αδελφότητας». Ο Κων. Χ. Σταυρόπουλος, ο τυπογράφος Π. Κοτζιάς και ο Δ. Καραμπίλιας στην προσπάθειά τους να προλάβουν την διάλυση της οργάνωσης και με σκοπό να «μορφώσουν» τα νέα...

Περισσότερα …