Ο Afanasy Matiushenko ήταν γιος αγροτών από την επαρχία Kharkov (Χάρκοβο) της Ουκρανίας. Γεννήθηκε το 1879 στο χωριό Dergachi. Ο πατέρας του έπρεπε να εγκαταλείψει την άχαρη δουλειά του γεωργού για να γίνει τσαγκάρης. Σε ηλικία εννέα ετών, ο Afanasy γράφτηκε σε ένα κυριακάτικο εκκλησιαστικό σχολείο του χωριού για να μάθει να διαβάζει, κάτι που ήταν μια ασυνήθιστη ευκαιρία για τους αγρότες. Ο μεγάλος λιμός του 1891 κατέστρεψε πολλούς αγρότες. Ο πατέρας του Afanasy, Nikolai, άρχισε να πίνει πολύ. Ο Afanasy αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο και να αρχίσει να επισκευάζει παπούτσια μετά τις συχνές κρίσεις αλκοόλ του πατέρα του. Στα 15, ο Afanasy μετακόμισε στο Kharkhov και βρήκε δουλειά, πρώτα ως παιδί για όλες τις δουλειές και μετά ως λυπαντής στο αμαξοστάσιο των τρένων. Εκεί εργαζόταν συχνά 6 ημέρες την εβδομάδα, δώδεκα ώρες την ημέρα, με ένα μικρό μισθό και με βάναυσους επιστάτες που δεν ήθελαν να ακούσουν τίποτα για απεργούς εργάτες. Άρχισε να συναντά άλλους εργάτες με επαναστατικές απόψεις.
Άρχισε να κάνει νυχτερινές επισκέψεις στο χωριό του. Κάποιοι από τους γέροντες του χωριού άκουσαν ότι διέδιδε ριζοσπαστικές ιδέες και ζήτησαν από τις αρχές να τον συλλάβουν. Έπρεπε να καταφύγει στην Οδησσό όταν ήταν μόλις λιγότερο από 18 χρόνων. Εδώ εργάστηκε στο λιμάνι και μετά έγινε καρβουνιάρης σε ένα ατμόπλοιο στο δρόμο για το Βλαδιβοστόκ στην Άπω Ανατολή. Εδώ εργάστηκε για δύο χρόνια ως μηχανουργός στους σιδηρόδρομους και στη συνέχεια εργάστηκε ως λιμενεργάτης στο Rostov-on-the-Don. Εντάχθηκε σε έναν κύκλο μελέτης που δημιούργησε ένας σοσιαλδημοκράτης. Ωστόσο, ήταν ήδη καλά διαβασμένος και αυτομορφωμένος. Επιλέχθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία στο Ναυτικό τον Μάη του 1900, σε ηλικία 21 ετών, υπηρετώντας στον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας.
Στο ναυτικό ξεκίνησε ως μηχανικός και έγινε υπαξιωματικός. Ήταν μέλος μιας μυστικής ομάδας σοσιαλδημοκρατών. Κλήθηκε ως έφεδρος στο ξέσπασμα του ρωσο-ιαπωνικού πολέμου του 1904-1905. Διατήρησε επαφή με την πολιτική του ομάδα στη στεριά και υπηρέτησε στο Θωρηκτό «Ποτέμκιν» ως διοικητής του τμήματος τορπιλών. Έκανε προπαγάνδα μεταξύ του πληρώματος του «Ποτέμκιν» και άλλων πλοίων του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας και πέτυχε να σχηματίσει πολλούς επαναστατικούς πυρήνες. Ο Γερμανός αναρχοσυνδικαλιστής Ρούντολφ Ρόκερ, που τον συνάντησε πολύ αργότερα, τον περιγράφει ως έναν «καλόψυχο, χαμογελαστό Ρώσο αγρότη, περίπου μεσαίου αναστήματος και δυναμικό άνθρωπο».
Τα μέλη του πληρώματος οργάνωσαν μια Επιτροπή Πλοίου, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Afanasy Matyushenko. Όταν το πλήρωμα του «Ποτέμκιν» παραπονέθηκε στους αξιωματικούς του πλοίου για το φτωχό φαγητό που σερβιριζόταν, ο ίδιος κάλεσε σε ένοπλη εξέγερση στις 14 Ιούνη 1905. Εδώ είναι τα λόγια του ίδιου του Matyushenko για την έναρξη της ανταρσίας του «Ποτέμκιν»: «Στο άκουσμα της αναταραχής μεταξύ του πληρώματος, ο καπετάνιος του “Ποτέμκιν”... έστειλε τον ανώτερο γιατρό του πλοίου... να εξετάσει το κρέας. Πλησίασε το κρέας, φόρεσε τα ειδικά γιαλιά του για να δει καλύτερα τα σκουλήκια, έστριψε το κρέας μπροστά στο πρόσωπό του, μύρισε και είπε ότι το κρέας ήταν πολύ καλό, ότι το πλήρωμα ήταν απλώς φαύλο και, επομένως, δεν ήθελε απλώς να το φάει. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν «να… ξεπλυθούν τα σκουλήκια με νερό, και το κρέας...
Στη φωτογραφία εικονίζεται το Σχολείο «1η Μάη» («1o de Maio») το 1929, όπου βλέπουμε τον αναρχικό Pedro Matera, τις κόρες του Nair και America Matera, καθώς και άλλους δασκάλους και μαθητές. Το ελευθεριακό εργατικό αυτό σχολείο βρισκόταν στον αριθμό 127 της οδού οδό Drummond, στο Olaria Station, προάστιο της Leopoldina, και λειτουργούσε με βάρδιες, από τις 8:00 το πρωί έως τις 12:00 το μεσημέρι για παιδιά, και από τις 17:00 το απόγευμα έως τις 20:00 το βράδυ για ενήλικες και των δύο φύλων.
Αυτό το εργατικό σχολείο, το οποίο έμαθαν γράμματα εκατοντάδες άτομα, ιδρύθηκε το 1908, με πρωτοβουλία του Pedro...
Η μπροσούρα “Αταμάνσα - Οι Μαύρες Φρουρές και η Μαρία Νικιφόροβα” εκδόθηκε από το εκδοτικό εγχείρημα "όσα είπαμε παλιά ισχύουν" και τυπώθηκε στα Γιάννινα τον Μάη του ’22 από την Αυτοοργανωμένη ΤΥΠογραφική Ομάδα Ιωαννίνων Titivillus και κυκλοφορεί σε στέκια, καταλήψεις και χέρι με χέρι πριν την εξεγερση.
Η μπροσούρα διακινείται χωρίς αντίτιμο, με ελεύθερη συνεισφορά, έξω από εμπορευματικές σχέσεις. Τα όποια έσοδα προκύψουν μετά την κάλυψη του κόστους έκδοσης, θα στηρίξουν ομάδες και δομές του ανταγωνιστικού κινήματος.
Αγγλική έκδοση
Συγγραφέας: Malcolm Archibald
Τίτλος: Atamansha - The Story of Maria Nikiforova - the Anarchist Joan of Arc
Έκδοση: Black Cat Press (Edmonton, Alberta, Canada), 2007.
Ελληνική...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018