Ιωάννα-Μαρία Μαραβελίδη*
«…Μακρυμάλληδες ιεροκήρυκες βγαίνουν κάθε βραδιά, για να σου πουν ποια είναι τα λάθη και ποια τα σωστά· μα όταν τους ρωτάς τι θα φας, αυτοί σου απαντούν τόσο γλυκά: θα φας ένα γεια σου και γεια, σε αυτή τη δοξασμένη τ’ ουρανού γωνιά· δούλευε και προσευχήσου, πάνω στα άχυρα ζήσε τη ζωή σου· θα τρως καλά όταν πεθάνεις…»
Τζο Χιλ (ποιητής, τραγουδοποιός, αγκιτάτορας και χόμπο) [1]
Δυο λόγια για το βιβλίο
Στο περίφημο βιβλίο του Τζακ Λόντον, Ο δρόμος (1907) –που έχει μεταφραστεί και εκδοθεί από αρκετούς οίκους και στα ελληνικά– ο ίδιος περιγράφει τις περιπέτειές του από όσα έζησε, είδε και άκουσε στα χρόνια της περιπλάνησής του στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Μέσα από τις σελίδες της σύντομης αφήγησής του ζωντανεύει η γεμάτη απροσδόκητες εναλλαγές ζωή του αλήτη: η λαθραία επιβίβαση στα τρένα, η φυλακή αλλά και η συντροφικότητα, η ανεμελιά και το λαμπερό πρόσωπο της περιπέτειας ως τρόπου ζωής. «Ίσως το πιο ισχυρό θέλγητρο της αλητείας να είναι η απουσία της μονοτονίας», αναφέρει.
Οι εννιά αυτοβιογραφικές ιστορίες που περιέχονται στο βιβλίο έχουν να κάνουν, συγκεκριμένα, με τα χρόνια που ο ίδιος ο Λόντον έζησε ως χόμπο, κατά τη δεκαετία του 1890, ενώ ήταν ακόμη έφηβος και η μεγάλη οικονομική κρίση έπληττε την Αμερική. Οι περιπέτειές του έχουν να κάνουν με την καθημερινή μάχη για επιβίωση, με μια ηθική του δρόμου, με τσακωμούς και κυνηγητά από αστυνομικούς και σταθμάρχες τρένων. Διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, για τη φιλευσπλαχνία και τη βοήθεια που προσέφεραν οι φτωχοί στους πεινασμένους χόμπος, σε αντίθεση με την ψεύτικη φιλανθρωπία των πλουσίων. Διαβάζουμε για την υποκρισία των Αρχών και του δικαστικού συστήματος και των «καθώς πρέπει» ανθρώπων που αρκετές φορές αποδεικνύονται χειρότεροι από εκείνους που βλέπουν υποτιμητικά. Μία ξεχωριστά δυνατή στιγμή του βιβλίου αποτελεί το μαστίγωμα των τσιγγάνων (τους οποίους αποκαλεί «αδέλφια») από τον αρχηγό τους. Ο Λόντον μάς εξηγεί πως η απάθεια των γύρω του έκανε και τον ίδιο να μην αντιδράσει –η απάθεια είναι αυτή που κάνει τον κάθε νόμο να φαντάζει ισχυρότερος απ’ ό,τι είναι. Ο Λόντον ήταν γνωστός για τις πολιτικές του ανησυχίες και δεν θα πρέπει να το ξεχνούμε αυτό. Παράλληλα, όμως, δεν ωραιοποιεί καθόλου τις καταστάσεις και τη σκληρότητα που είχε το να επιβιώνεις, κάποιες φορές ακόμη και εναντίον των άλλων εξαθλιωμένων συνοδοιπόρων σου…
Ο τρόπος που περιγράφει τις ιστορίες του, τα μέρη και τους ανθρώπους που γνώρισε, είναι πράγματι ιδιαίτερος. Ο ρεαλισμός –ή και κυνισμός– είναι έντονος, η ειρωνεία διάχυτη, η ματιά του οξυδερκής και η χρήση της αργκό συχνή. Ταυτόχρονα, οι συχνές αναφορές στο τεράστιο σιδηροδρομικό δίκτυο της Αμερικής και των σταθμών της σε φέρνουν πιο κοντά στη γεωγραφία της και στις αχανείς της αποστάσεις. Έτσι, διαβάζεται ακόμη καλύτερα, με το μαύρο αλλά και συναρπαστικό παιχνίδι της περιπλάνησης να ζωντανεύει, αν έχεις δίπλα σου και έναν σχετικό χάρτη.
Για να καταλάβουμε, όμως, καλύτερα το πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίσσονται οι ιστορίες του βιβλίου είναι χρήσιμο να διερευνήσουμε το κοινωνικό φαινόμενο των χόμπος, πράγμα στο οποίο στοχεύει και το παρόν κείμενο:
Ποιοι ήταν οι χόμπος; Οι καβαλάρηδες των...
Υπάρχουν πολλοί ανάμεσ’α μας, που έχουν φτάσει στο σημείο να περιγράφουν την ένοπλη επέμβαση των δυνάμεων που έχουν οικονομικά και στρατιωτικά συμφέροντα αντίθετα με εκείνα της Ιταλίας και της Γερμανίας.
Αν αυτά τα δύο έθνη μπουν στις λίστες με όλες τις δυνάμεις που έχουν στη διάθεση τους, είναι καθαρό ότι μόνο η επέμβαση της Ρωσίας, της Γαλλίας και της Μ. Βρετανίας μαζί, θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη νίκη στον Ισπανικό αντιφασισμό. Αλλά είναι επίσης σαφές ότι πριν η ένοπλη επέμβαση αυτών των δυνάμεων μπορέσει να συντρίψει τις φασιστικές δυνάμεις, θα έχει περάσει αρκετός χρόνος έτσι ώστε να επιτρέψει στους φασίστες...
Στις 6 Νοεμβρίου του 1987 έφυγε από τη ζωή ο κοινωνικός αγωνιστής Άγις Στίνας (Σπύρος Πρίφτης). Στην κηδεία του στο χωριό του, τον Σπαρτύλα της Κέρκυρας, δύο στεφάνια ξεχώριζαν: ένα σταλμένο από τον Κορνήλιο Καστοριάδη που έγραφε: «Στον οιονεί πατέρα μου» και ένα άλλο που έγραφε «Ένωση Αναρχικών Αγρινίου». Ακολουθεί η ομιλία που εκφωνήθηκε από τον Καστοριάδη στη Νομική Σχολή της Αθήνας στο πολιτικό μνημόσυνο του Στίνα τον Μάρτιο του 1989. Το 2ο μέρος της εκδήλωσης, με την έντονη και ενδιαφέρουσα συζήτηση που έλαβε χώρα μεταξύ των ακροατών και του Καστοριάδη έπειτα από την ομιλία του, βρίσκεται ΕΔΩ. Πηγή: Περιοδικό...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018