Nick Heath*
Ο Nisse Lätt γεννήθηκε στις 30 Δεκέμβρη 1907 και μεγάλωσε σε ένα αγρόκτημα στο Kjula στο Södermanland της Σουηδίας. Ήταν ένα από τα πέντε παιδιά της οικογενείας του. Στην ηλικία των δεκαπέντε εντάχθηκε στο Εμπορικό Ναυτικό. Στη Χώρα των Βάσκων συνάντησε μερικούς Ισπανούς αναρχοσυνδικαλιστές που μιλούσαν τη γλώσσα Εσπεράντο, κάτι που, επίσης, έμαθε. Ως αποτέλεσμα, προσχώρησε στη σουηδική αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση Sveriges Arbeter Centralorganisation (SAC - Σουηδική Κεντρική Οργάνωση Εργαζομένων) σε νεαρή ηλικία.
Βοήθησε στην ίδρυση της Σουηδικής Συνδικαλιστικής Νεολαίας (SSUF) με τον Holger Carlsson, τον Ιούνη του 1930, που είχε αρχικά 300 μέλη. Το 1934 ήρθε σε επαφή με την ισπανική CNT στο Μπιλμπάο.
Με το φρανκικό πραξικόπημα, ο Nisse έφτασε στην Ισπανία στις 31 Δεκέμβρη 1936, προερχόμενος από το Παρίσι με άλλους αναρχικούς. Είχε μαζί του κάτι σαν φύλλο πορείας από την Αναρχοσυνδικαλιστική Επιτροπή για την Άμυνα του Ισπανικού Προλεταριάτου, η έδρα της οποίας ήταν στο 41 Rue De Belleville και γραμματέας της οποίας ήταν ο Albert Ganin. Ο Nisse εντάχθηκε στην Διεθνή Ομάδα της Φάλαγγας Durruti.
Στα μέσα Απρίλη 1937 συμμετείχε σε μια μάχη στη Santa Quiteria (στη Huesca) όπου τραυματίστηκε στο μέτωπο από έκρηξη χειροβομβίδων. Διακομετακομίστηκε σε νοσοκομείο στην Tarragona. Εκεί υποβλήθηκε σε εγχείρηση για την οποία προτίμησε να μην μιλήσει στα ύστερα χρόνια του. Αυτό περιλάμβανε την αφαίρεση του αριστερού ματιού του χωρίς αναισθητικοποίηση.
Ήθελε να επιστρέψει στο μέτωπο μετά την ανάρρωσή του, αλλά δεν του επιτράπηκε. Λίγο μετά τις μέρες του Μάη στη Βαρκελώνη εκείνο το χρόνο έγινε μέλος μιας αγροτικής κολλεκτίβας στην Fabara της Αραγονίας. Λόγω των κόκκινων μαλλιών του ήταν γνωστός ως El Rubio.
Ενόσω ήταν στην Ισπανία έστελνε τακτικές αναφορές στη σουηδική εφημερίδα Stndicalist Youth Storm και φαίνεται ότι επέστρεψε στη Σουηδία το 1938.
Ο Nisse έγραψε για τις ισπανικές εμπειρίες του σε μια μπροσούρα με τον τίτλο “Ως πολιτοφύλακας και κολλεκτιβοποιημένος αγρότης στην Ισπανία” που κυκλοφόρησε το 1938. Αργότερα το 1945 εξέδωσε μια άλλη μπροσούρα με τίτλο “Εργάτες της Θάλασσας” για τις εμπειρίες του στο Εμπορικό Ναυτικό.
Αυτά τα χρόνια εργάστηκε στη δασοκομία και τις κατασκευές. Ήταν ενεργός στη SAC του Gothenburg και διέδωσε πολλά αναρχικά βιβλία, φυλλάδια και εφημερίδες μέσω του κινήματος στη Σουηδία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 δημοσίευε τακτικά κείμενά του στο “Syndikalismen”, εκφραστικό όργανο της SAC.
Αντιτάχθηκε στη μεταρρυθμιστική γραμμή που υιοθέτησε η SAC από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 έγινε εκδότης και αρθρογράφος του αναρχικού περιοδικού “Brand”. Αποσύρθηκε το 1972. Το σπίτι του ήταν τόπος συνάντησης συνδικαλιστών αγωνιστών και αναρχικών.
Μεταξύ 1972 και 1975 μετέφρασε το βιβλίο του Juan Jose Peirats για την ισπανική επανάσταση στα σουηδικά. Με την εντυπωσιακή επανεμφάνιση της CNT μετά το θάνατο του Φράνκο, ο Nisse παρευρέθηκε και μίλησε σε μαζικές συγκεντρώσεις στη Βαρκελώνη το 1977.
Πέθανε στις 14 Γενάρη 1988 στο Gothenburg. Μετά το θάνατό του, το 1993, κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία του με τίτλο “Ένας Σουηδός αναρχικός μιλά”.
Ο Roy Solino-Moreno από την κοινότητα των Ισπανών εξόριστων στο Gothenburg, θυμόταν τον Nisse όταν επισκέφθηκε το σπίτι του το 1961 όταν ήταν δέκα ετών. Ήταν ευπρόσδεκτος και δημοφιλής μεταξύ της ισπανικής κοινότητας στη Σουηδία που ήταν συντριπτικά αντιφρανκική. Η μητέρα του Roy άρχισε να γράφει ένα βιβλίο για τη ζωή στην Ισπανία κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Σε αντάλλαγμα για τη βελτίωση των ισπανικών του, ο Nisse βοήθησε τη μητέρα του Roy να γράψει το βιβλίο.
“Ο Nisse ήταν εκπληκτικά καλά διαβασμένος, πολύ μορφωμένος και σίγουρα επηρέασε την άποψή μου για τον κόσμο και μου προξένησε μια μεγάλη δίψα για γνώση. Ο Nisse είπε πολλές φορές ότι δεν χρειάζεται να είσαι ηλίθιος επειδή τυχαίνει να είσαι μισθωτός σκλάβος… Με δίδαξε να απεχθάνομαι και να αντιδρώ στην αδικία, τη βία και τον πόλεμο” είπε ο Solino-Moreno.
Πηγές
- Βιογραφικά στοιχεία της SAC για τον Nisse Lätt: https://www.sac.se/Om-SAC/Historik/Biografier/Lätt,-Nisse-1907-1988
- Βιογραφικά στοιχεία στο Dictionnaire Internationale des Militants Anarchistes:
http://militants-anarchistes.info/spip.php?article3129
- Για τον ίδιο στο Ateneu Llibertaria Estel Negre’s site:
www.estelnegre.org/documents/latt/latt.html
*Το αγγλικό κείμενο δημοσιεύτηκε εδώ: https://libcom.org/history/nils-nisse-l%C3%A4tt-1907-1988?fbclid=IwAR2Kd1mIR-7f0peP09BAWezcFPFnfUPgoztggTOtQ2n78vaX-JZtGFbwNTw Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης
