ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΑΗΣ*
Η Ελλάδα και η Ισπανία μοιράζονται πολύ περισσότερα απ’ το να είναι δυο ιδανικοί τουριστικοί προορισμοί. Εάν κάποιος ξύσει την επιφάνεια μ…πορεί να βρει μια σειρά από ιστορικούς και κοινωνικο-πολιτικούς συσχετισμούς ανάμεσα στις δυο χώρες. Παρά τις όποιες χρονικές υστερήσεις, και οι δυο χώρες αντιμετώπισαν παρόμοιες ιστορικές εμπειρίες· τριετείς εμφυλίους πολέμους, αυταρχικά καθεστώτα, επιστροφή στην αστικοδημοκρατική κανονικότητα κατά τη δεκαετία του ’70, μια σχεδόν ταυτόχρονη οικονομική και κατ’ επέκταση κοινωνική και πολιτική κρίση τα τελευταία χρόνια, όπως και πρόσφατες φαινομενικά συγκλίνουσες πολιτικές εξελίξεις. Οι παρόμοιες ιστορικές εμπειρίες όπως, η άνοδος του φασισμού, ο εμφύλιος και η μακροχρόνια δικτατορία στην Ισπανία, αποτέλεσαν ένα ιστορικό παράδειγμα για τα εν Ελλάδι κοινωνικά και πολιτικά υποκείμενα.
Ισχυρίζομαι πως η σύγχρονη ισπανική ιστορία έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ελληνικής αριστερής—αλλά και αναρχικής, με την ευρύτερή της έννοια—ιστορικής κουλτούρας και στα κοινωνικά κινήματα της Ελλάδας. Παρόλα αυτά δεν θα σταθώ στην μελέτη της πολιτικής συγκυρίας λ.χ. από πλευράς ΚΚΕ κατά τη δεκαετία του ’30 με βάση το Ισπανικό Λαϊκό Μέτωπο, ή την μελέτη και προβολή της ισπανικής μετάβασης στη δημοκρατία και την τακτική του αδελφού κόμματος ΚΚ Ισπανίας από πλευράς ΚΚΕ (εσωτερικού) κατά τη Μεταπολίτευση, αλλά στην επίδραση του Ισπανικού Εμφυλίου στη διαμόρφωση της ιστορικής κουλτούρας του ευρύτερου πολιτικού χώρου της αριστεράς και της αναρχίας.
Οι αγώνες του ισπανικού λαού από την πάλη των Δημοκρατικών κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου, τις αντιδικτατορικές δυνάμεις μετά την ήττα του ’39 και τους Ιντιγνάδος πρόσφατα, έχουν παράξει μια σειρά από καμπάνιες αλληλεγγύης, και έχουν επηρεάσει την καλλιτεχνική δημιουγία, την εκδοτική παραγωγή και το λόγο—υπό την έννοια του discourse—στην Ελλάδα, κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά αυτόν της αριστεράς, ανεξαρτήτως έκφανσης και έκφρασης. Στόχος της ανακοίνωσης αυτής είναι να ανατρέξει κυρίως στην πολιτισμική παραγωγή που προέρχεται από την ελληνική αριστερά και την αναρχία και να αναδείξει τις επιδράσεις του Ισπανικού Εμφυλίου και δευτερευόντως ορισμένων άλλων γεγονότων που έπονται του εμφυλίου μεν, αλλά έχουν τις ρίζες τους στην περίοδο αυτή. Όπως θα γίνει αντιληπτό, υπήρξε ιδιαίτερη έμφαση από πλευράς αναρχίας, μιας και το Ισπανικό 1936, υπήρξε για τον αναρχικό χώρο το κορυφαίο γεγονός στην ιστορία του, εξού και συνήθως συναντάται η ορολογία Ισπανική Επανάσταση, γεγονός που σημειολογικά προσιδιάζει με τη σημασία που έχει το Ρωσικό 1917 για την αριστερά. Δεν πρόκειται να ακολουθήσει μια φιλολογική ανάλυση της παραγωγής αυτής, πράγμα για το οποίο δηλώνω αναρμόδιος αλλά μια προσπάθεια να ειδωθεί η παραγωγή τόσο στο επίπεδο της παραγωγής όσο και στης πρόσληψης από τα πολιτικά υποκείμενα στα οποία αναφέρομαι.
Επιτρέψτε μου μια σύντομη βιωματική αναφορά. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 ο υποφαινόμενος ενθυμάται σειρά από έντονες συζητήσεις, στα φουαγιέ των πανεπιστημιακών σχολών, τα καφενεία και τα μπαρ της Θεσ/κης αλλά και τα αντίστοιχα της περιοχής των Εξαρχείων στην Αθήνα, όπου άτομα απ’ όλο το φάσμα της αριστεράς και της αναρχίας συζητούσαν ή για να είμαι πιο ακριβής διαφωνούσαν για ώρες για το τι έγινε και τι δεν έγινε στον Ισπανικό εμφύλιο. Πρόκειται ίσως για ένα από τα πιο πολυσυζητημένα εξωελλαδικά ιστορικά θέματα σε τέτοιο επίπεδο. Οι λόγοι είναι...
Το ξημέρωμα της 7ης Φεβρουαρίου 1921 (ακριβώς πριν από 101 χρόνια), στην πόλη Rosario, στην Αργεντινή, μια πολιτική ομάδα αποτελούμενη από φοιτητές και εργαζόμενους του τοπικού Δήμοιυ –κυρίως αναρχικούς αγωνιστές– επηρεασμένους από το κύμα ταραχών που ελάμβανε χώρα σε όλο τον κόσμο, και Ιδιαίτερα επηρεασμένοι από τις απεργίες στο La Forestal και στην Παταγονία -εκτός βέβαια από την απήχηση της Ρωσικής Επανάστασης- αποφασίζουν να αιφνιδιάσουν το Παλάτι των Λιονταριών, δηλαδή το κυβερνητικό μέγαρο της πόλης Rosario (Santa Fe) -που τότε διοικείτο από τον Fernando Schleisinger- ιδρύοντας μέσα σε αυτό μια Ελευθεριακή Κομμούνα.
Να θυμίσουμε ότι επί μέρες οι Δήμοι απεργούσαν...
Στις 6 Φλεβάρη 1960, πριν από 62 χρόνια, πεθαίνει ο Manuel Fandiño -πιο γνωστός στους κόλπους του αργεντίνικου συνδικαλιστικού κινήματος ως Alejandro Silvetti- αναρχικός αγωνιστής και ένας από τους εξέχοντες ιδρυτές της CGT (Γενική Συνομοσπονδία Εργατών).
Προερχόμενος, από την Γαλικία της Ισπανίας, θα διασχίσει τον Ατλαντικό το 1905, αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες εργασίας και ζωής, μέχρι να εγκατασταθεί στην Αργεντινή, όπου θα εργαστεί στη βιομηχανία ξύλου. Θα απελαθεί στην Ισπανία με βάση το νόμο περί κατοικίας (Residency Act) το 1909, που απέβλεπε στην εκδίωξη των πλέον μαχητικών συνδικαλιστών αγωνιστών και αναρχικών από τη χώρα.
Ωστόσο, επανέρχεται στη Νότια Αμερική, και...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018