Η Αναρχική Συνομοσπονδία Ναμπάτ (Ναμπάτ) στην Ουκρανία το 1918-1920

: ...; Ιστορία Διεθνούς Αναρχικού Κινήματος; 05 Φεβρουαρίου 2022

Η Συνομοσπονδία Αναρχικών Οργανώσεων Ναμπάτ, καλύτερα γνωστή απλά ως Nabat (Набат), ήταν μια αναρχική οργάνωση που αναπτύχθηκε στην Ουκρανία μεταξύ του 1918 και του 1920. Η περιοχή που είχε περισσότερη επιρροή μερικές φορές ονομαζόταν Ελεύθερη Περιοχή (Free Territory), αν και η Ναμπάτ είχε παρουσία σε όλες τις μεγάλες πόλεις της νότιας Ουκρανίας. Η λέξη Ναμπάτ είναι ρωσικής/ουκρανικής προέλευσης και σημαίνει καμπανάκι σήμανσης κινδύνου.

Η ομάδα κυκλοφόρησε μια εφημερίδα με το ίδιο όνομα.

Το 1917 μια σειρά εξεγέρσεων στη Ρωσία που συνέστησαν τη Ρωσική Επανάσταση προκάλεσαν την πτώση της κυβέρνησης, της τσαρικής αυτοκρατορίας. Η έλλειψη κεντρικής κυβέρνησης επέτρεψε τη δημιουργία ενός μεγάλου αριθμού νέων ομάδων και οργανώσεων που προσπαθούσαν να αναπληρώσουν το κενό εξουσίας. Η πτώση της κυβέρνησης επέτρεψε, επίσης, στους λαούς της πρώην αυτοκρατορίας να χαρούν νέεςελευθερίες. Αφότου έπεσε ο τσάρος, μια επιτροπή μελών της Δούμας (Κάτω Βουλή) δημιούργησε γρήγορα μια προσωρινή κυβέρνηση. Αυτή η νέα κυβέρνηση αντιμετώπισε από την αρχή πολλά προβλήματα στη διαχείρηση μιας τόσο μεγάλης χώρας και σχεδόν αμέσως αναγκάστηκε να μοιράζεται την εξουσία με μια νέα επαναστατική συνέλευση, το Σοβιέτ της Πετρούπολης (Petrograd Soviet).

Στις 16 Απρίλη 1917 ο Βλαδιμίρ Λένιν (Vladimir Lenin) επέστρεψε στη Ρωσία από την εξορία στην Ευρώπη. Τους Μπολσεβίκους αντιπολιτευόταν το κόμμα των Μενσεβίκων (Menshevik). Καθώς οι μήνες περνούσαν, οι Μπολσεβίκοι γίνονταν όλο και πιο δυνατοί.

Στις αρχές του Νοέμβρη του 1917 οι Μπολσεβίκοι πήραν τον έλεγχο πολλών σημαντικών περιοχών σε όλη τη Ρωσία. Ενώ στην αρχή αυτό γινόταν ειρηνικά, γρήγορα σημειώθηκαν μάχες μεταξύ Μπολσεβίκων, Μενσεβίκων, και άλλων. Καθώς ο Λένιν προσπάθησε να δημιουργήσει ένα κυρίαρχο κομματικό σύστημα, η Ρωσία βυθίστηκε σε εμφύλιο πόλεμο. Οι νεοαποχτηθείσες λαϊκές ελευθερίες χάθηκαν και οι αναρχικές οργανώσεις που είχαν πρόσφατα δημιουργηθεί βρέθηκαν σε εχθρικό έδαφος.

Καθώς η νέα ρωσική κυβέρνηση γινόταν όλο και πιο εχθρική, πολλοί αναρχικοί αποφάσισαν να φύγουν από τη Ρωσία. Οι περισσότεροι από αυτούς τους αναρχικούς αποφάσισαν να πάνε στην Ουκρανία επειδή εκεί το περιβάλλον επέτρεπε περισσότερη ελευθερία στο να θέσουν τις ιδέες τους σε εφαρμογή. Οι αναρχικοί της Μόσχας και της Πετρούπολης, αντιμετωπίζοντας τη καταστολή των Μπολσεβίκων, κατέφυγαν στην Ουκρανία, όπου πριν από δεκαπέντε χρόνια το κίνημά τους είχε ανθίσει.

Μέχρι το φθινόπωρο του 1918 η Συνομοσπονδία Αναρχικών Οργανώσεων Ναμπάτ είχε ανοίξει τα κεντρικά της γραφεία στο Χαρκόβ (Kharkov) της Ουκρανίας.

Η Ναμπάτ πρώτα ενεργοποιήθηκε το φθινόπωρο του 1918. Καθώς τα ιδρυτικά μέλη άρχισαν να ψάχνουν για άλλους ανθρώπους που ήταν διατεθειμένοι να παλέψουν για τις ιδέες τους, το ενδιαφέρον τους τράβηξε η αντάρτικη εξεγερμένη στρατιά του Νέστορα Μαχνό (Nestor Makhno). Τότε ο Μαχνό ήταν ο αρχηγός του Εξεγερτικού Στρατού της Ουκρανίας και καθώς ο ίδιος είχε ήδη συγκεντρώσει σημαντικό αριθμό υποστηρικτών, η Ναμπάτ μπόρεσε γρήγορα να αποκτήσει αρκετή επιρροή και ήταν ικανή να μεταδώσει τις ιδέες της με εφημερίδες, αφίσες μκαι άλλο έντυπο υλικό. Μετά από λίγο, η Ναμπάτ είχε παρουσία με τοπικά γραφεία σε σχεδόν κάθε μεγάλη πόλη της νότιας Ουκρανίας.

Η Ναμπάτ είχε το πρώτο της Συνέδριο στις 12-16 Νοέμβρη 1918. Ο σκοπός της συνέλευσης αυτής ήταν να ενωθούν οι διάφορες αναρχικές ομάδες της Ουκρανίας υπό μια ενωποιημένη πλατφόρμα για να προωθήσουν τις κοινωνικές αλλαγές που έπρεπε να προωθηθούν. Οι αποφάσεις όμως που πραγματικά πάρθηκαν στο Συνέδριο ήταν λιγότερο σημαντικές και κατά βάση θεωρητικές. Είχαν να κάνουν και με πρακτικά θέματα όσον αφορά τη συμμετοχή των αναρχικών στην επανάσταση και τη συμφωνία για την ανάγκη να παλέψουν εναντίων των "αντιδραστικών" (reactionary) δυνάμεων που επέβαλαν την εξουσία τους στην Ουκρανία. Στο Συνέδριο ανατέθηκε στον Βολίν (Volin) να συντάξει μια "δήλωση αρχών" η οποία θα μπορούσε να γίνει δεκτή από όλες τις μεγάλες σχολές σκέψης του αναρχισμού.

Η επαναστατική εμπειρία

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, οι Μπολσεβίκοι δεν είχαν σημαντική παρουσία στην Ουκρανία και κατάλαβαν ότι έπρεπε να συμμαχήσουν με τη Ναμπάτ και το Νέστωρ Μαχνό. Τόσο μεγάλη επιρροή είχε η Ναμπάτ που τον Οκτώβρη του 1920 μια αντιπροσωπεία του Κόκκινου Στρατού πρότεινε στη Γενική Συνέλευση να συλλάβουν τον Λένιν και τους άλλους κομματικούς αρχηγούς των Μπολσεβίκων. Η Ναμπάτ αρνήθηκε για ιδεολογικούς λόγους επειδή οι αναρχικοί δεν πιστεύουν στην αυθαίρετη εξουσία. Παρ΄ ότι η Ναμπάτ είχε συμμαχήσει με τους Σοβιετικούς εναντίον του Λευκού Στρατού, η Ναμπάτ ασκούσε έντονη κριτική στο καθεστώς των Μπολσεβίκων ως εξουσιαστικό. Οι Μπολσεβίκοι ανέχονταν τις ομάδες των αναρχικών κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, αλλά γρήγορα κινήθηκαν εναντίον τους όταν έπαυσε η απειλή των Μενσεβίκων. Οι αναρχικές ομάδες, και ειδικά η Ναμπάτ, κατηγορήθηκαν ως συμμορίες ληστών που επέτρεπαν τις φρικαλεότητες που έκανε ο στρατός του Μάχνο επειδή ο Μάχνο είχε πει ότι ήταν μεγάλος Μπακουνικός (Bakuninist).

Η οργάνωση

Η Ναμπάτ, αν και αναρχική οργάνωση, είχε μια σφιχτή και συγκροτημένη οργανωτική δομή. Ο σκοπός αυτής της οργάνωσης και συγκρότησης ήταν να κάνει τη Ναμπάτ ένα υγιές συνδικάτο και να αναπτυχθεί πέρα και πάνω από τις διαφορές γνώμης των διάφορων σχολών σκέψης του αναρχισμού. Ήταν οργανωμένη με βάση τις ομοσπονδιακές αρχές, με τις τοπικές ομάδες να είναι υπόλογες στις υπόλοιπες σχετικά με τις αποφάσεις που παίρνονταν κατά τις γενικές συνελεύσεις, ακόμη κι όταν αυτές οι αποφάσεις παιρνούσαν με απλή πλειοψηφία. Η Γραματεία, ένα μικρό συντοινιστικό σώμα, διαχειριζόταν τις υποθέσεις της Ναμπάτ. Η Γραματεία θεωρητικά ήταν "τεχνικά εκτελεστική" αλλά είχε πολλές υπευθυνότητες, όπως την ιδεολογική συγκρότηση της Συνοποσπονδίας, τη διαχείρηση των χρηματικών πόρων της, την κυκλοφορία της εφημερίδας και άλλες προπαγανδιστικές δραστηριότητες. Η οργάνωση περιγράφηκε από τον Βολίν ως "μια ένωση, με βάση την ομοσπονδία, με λίγα από τα στοιχεία της φυσικής ελεύθερης και της τεχνικής συγκεντρωποίησης, κατά κάποιο τρόπο ως σύνθεση μεταξύ αδελφοσύνης και ελεύθερης συγκρότησης και συλλογικής ευθύνης.”

Η Ναμπάτ χρησιμοποίησε πλήρως την ομοσπονδιακή της φύση και την εξελισσόμενη επαναστατική της πείρα οργανώνοντας πολλές της Γενικής Συνέλευσης, προσπαθώντας να συγκαλεί μια κάθε εξάμηνο. Οι κύριοι στόχοι των Συνελεύσεων ήτανη συγκρότηση μιας κοινά αποδεκτής συγκροτημένης πλατφόρμας με την οποία θα συμφωνούσαν όλα τα μέλη. Τα θέματα τακτικής που θα έπρεπε να συμφωνηθούν αμέσως μετά τις συνελεύσεις ήταν μεγάλο ζήτημα. Αυτά τα ζητήματα εμπόδισαν την τελειοποίηση και επίσημη υιοθέτηση της πλατφόρμας.

Ο Βολίν ήταν πολυγραφότατος αναρχικός θεωρητικός που έπαιξε ουσιώδη ρόλο στην οργάνωση και την ηγεσία της Ναμπάτ. Ήταν ένας από τους ιδρυτές της Ναμπάτ καθώς και συντάκτης της εφημερίδας της οργάνωσης. Ο Βολίν θεωρείτο το ηγετικό πνεύμα όλου του κινήματος, και συνεχώς ασχολούνταν με την οργάνωση, τη φιλοσοφία και τις εκδόσεις για λογαριασμό του κεντρικού σώματος της Ναμπάτ στο Χάρκοβ. Στον Βολίν είχε ανατεθεί να γράψει τη πλατφόρμα που θα έπρεπε να συμφωνούσαν μαζί της όλες οι πτυχές του αναρχισμού, συγκεκριμένα ο αναρχοσυνδικαλισμός, ο αναρχοκολλεκτιβισμός, ο αναρχοκομμουνισμός, και ο αναρχοατομικισμός. Η συνενωτική πλατφόρμα της Ναμπάτ δεν τεθηκε ποτέ σε πράξη, αλλά ο Βολίν χρησιμοποίησε ό,τι είχε γράψει και την έμπνευσή του από τη Ναμπάτ για να συγκροτήσει τη θεωρία του περί της Αναρχικής Σύνθεσης (Anarchist Synthesis) για την οποία έγινε διάσημος (ή διαβόητα δύσφημος) μεταξύ των αναρχικών.

Ο Βολίν συνελήφθει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της δουλειάς του για τη Ναμπάτ: μια φορά το φθινόπωρο του 1919, ξανά περίπου ένα χρόνο μετά, και τελικά στις 24 Δεκέμβρη 1920 πριν από ένα πανρωσικό αναρχικό συνέδριο που η Ναμπάτ και ο Βολίν είχαν οργανώσει.

Το τέλος της Ναμπάτ

Στα τέλη του 1920 η Ναμπάτ σταμάτησε να υπάρχει. Η Σοβιετική κυβέρνηση είχε πάρει τον έλεγχο της χώρας και δεν χρειάζονταν πλέον τη συνεργασία των αναρχικών, κι έτσι χαρακτηρίστηκαν ως εχθροί που έπρεπε να αποδεκατιστούν εάν δεν συμφωνούσαν να ενταχθούν στην Σοβιετική ιδεολογία. Οι Μπολσεβίκοι δεν ήθελαν μια άλλη ομάδα να έχει πολιτική δύναμη και επιρροή. Το κόμμα των Μπολσεβίκων έστειλε στρατιώτες στην Ουκρανία για να διαλύσουν τον Μαχνό και τη Ναμπάτ. Μόνο τρεις μήνες μετά την σύλληψη του Βολίν, ο στρατός του Μαχνό ηττήθηκε από τον Κόκκινο Στρατό και όλα τα μέλη της Ναμπάτ που ήταν μαζί του συννελήφθησαν.
Η πτώση του Μαχνό ήταν η αρχή της πτώσης και όλου του ρωσικού αναρχισμού. Κατά τη διάρκεια των συλλήψεων της 24ης Δεκεμβρίου, πολλά άλλα μέλη της Ναμπάτ συννελήφθησαν από τη Τσέκα (Cheka, μυστική αστυνομία) μαζί με τον Βολίν, καθώς και τα περισσότερα μέλη της Γραμματείας της Ναμπάτ.

Αυτή η ήττα από τη καταστολή των Μπολσεβίκων, μαζί με την αδυναμία της Ναμπάτ να κινητοποιήσει την αγροτιά της Ουκρανίας εναντίων του Κόκκινου Στρατού προκάλεσε τη πτώση και τελική ήττα της Ναμπάτ.
Κατά τη διάρκεια του 1921 άλλοι γνωστοί αναρχικοί στην Ουκρανία συνελήφθησαν και δολοφονήθηκαν χωρίς δίκη. Το περιβάλλον τρόμου που δημιούργησε το κόμμα των Μπολσεβίκων ανάγκασε πολλούς αναρχικούς που επέζησαν, να φύγουν από τη χώρα για ένα ασφαλέστερο περιβάλλον έξω από τη Σοβιετική εξουσία.

Βιβλιογραφία:

- Avrich, Paul (2006). The Russian Anarchists. Stirling: AK Press. p. 204. ISBN 1904859488.
- Avrich, Paul (July 1968). "Russian Anarchism and the Civil War". The Russian Review: 296–306.
- Thompson, John (2009). Russia and the Soviet Union. Westview Press.
- Skirda, Alexandre (2004). Nestor Makhno: Anarchy's Cossack. Paul Sharkey. AK Press.
- Hemmer, Jeff (2005). What was the Role of the Anarchists in the Russian Revolution?. Diss. Aberdeen U.
- Guérin, Daniel (2005). No Gods, No Masters: An Anthology of Anarchism. Paul Sharkey. AK Press.
- Avrich, Paul (1990). Anarchist Portraits. Princeton University Press.
- Skirda, Alexandre (2002). Facing the Enemy: A History of Anarchist Organization from Proudhon to May 1968. Paul Sharkey. AK Press.
- Goodwin, James (2007). "Russian Anarchism and the Bolshevization of Bakunin in the Early Soviet Period". Kritika: 533–560.