Κείμενο που κυκλοφόρησε στο περιοδικό Ευτοπία. Εισαγωγικά σχόλια για το άρθρο «Περί χορτοφαγίας» του Ρεκλύ του Σταύρου Καραγεωργάκη
Ο Ελυζέ Ρεκλύ (1830-1905), γνωστός αναρχικός γεωγράφος και μελετητής, σ’ αυτό του το κείμενο που δημοσιεύτηκε στο Humane Review το 1901 μάς παρέχει μια σχετικά ανοίκεια προσέγγιση για τη χορτοφαγία. Η συγκεκριμένη προσέγγιση μπορεί να φαντάζει περίεργη για πολλούς λόγους, με πιο σημαντικό ότι οι περισσότεροι που καταφεύγουν σήμερα στη χορτοφαγική διατροφή το κάνουν για λόγους ηθικής ή υγιεινής διατροφής. Αν ισχύει το πρώτο, αυτή η ηθική στάση στηρίζεται στην απόρριψη της κυριαρχικής θέσης του ανθρώπου στη φύση, και ειδικότερα στην, μεταξύ άλλων και ιουδαιοχριστιανική αντίληψη, περί χρησιμοθηρικής αντιμετώπισης των άλλων ζώων. Στη δεύτερη περίπτωση οι χορτοφάγοι θεωρούν ότι η σάρκα, υπερπλήρης τοξινών και άλλων βλαβερών ουσιών, συμβάλλει στην ανάπτυξη διαφόρων νόσων του ανθρώπινου οργανισμού.Το χορτοφαγικό κίνημα απογειώθηκε μετά το 1975, μετά την έκδοση δηλαδή του βιβλίου Η Απελευθέρωση των Ζώων του Πίτερ Σίνγκερ1, που δικαίως αποκλήθηκε η «βίβλος της χορτοφαγίας». Εκεί ο Σίνγκερ ανέπτυξε μια ωφελιμιστική, με τη φιλοσοφική και όχι καθημερινή σημασία του όρου, επιχειρηματολογία, στηρίζοντας τη θεώρησή του στην ηθική αντιμετώπιση της δυνατότητας των άλλων ζώων να βιώνουν το αίσθημα της ευχαρίστησης και του πόνου. Έκτοτε, πέραν των κινημάτων για την απελευθέρωση των ζώων και του χορτοφαγικού κινήματος, αναπτύχθηκε μια πλούσια φιλοσοφική παράδοση που περιλαμβάνει εκατοντάδες βιβλία, εξειδικευμένα περιοδικά, ακόμα και ακαδημαϊκά μαθήματα. Ωστόσο, το χορτοφαγικό κίνημα των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα, δεν ήταν το πρώτο στην ανθρώπινη ιστορία. Φαίνεται ότι ένα χορτοφαγικό κίνημα είχε ξεπηδήσει τον 19ο αιώνα στην Αγγλία με μια σχετική ανταπόκριση και την ίδρυση εταιριών για την προστασία των ζώων. Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η χορτοφαγική στάση των πυθαγορείων και άλλων φιλοσόφων στον αρχαίο ελλαδικό χώρο2. Αν και οι λόγοι που οδήγησαν τους πυθαγορείους σε μια τέτοια στάση είναι εξαιρετικά πολύπλοκοι, και μάλλον όχι εντελώς σαφείς σ’ εμάς σήμερα, είναι βέβαιο ότι η στάση αυτή οφείλονταν εν μέρει και σε μια αντίληψη συντροφικότητας προς τα άλλα είδη.Που έγκειται όμως το ενδιαφέρον για τη χορτοφαγία του Ρεκλύ; Σε δύ λόγους: Πρώτον στο γεγονός ότι πολιτικοποιεί το ζήτημα της ηθικής αντιμετώπισης των άλλων ζώων και δεύτερον ότι η επιχειρηματολογία του δε στηρίζεται αποκλειστικά στον ορθό λόγο, αλλά και στο συναίσθημα. Ξεκινώντας από το δεύτερο, πρέπει να αναφέρουμε ότι η φιλοσοφική υποστήριξη της χορτοφαγίας στον 20ο αιώνα βρίσκεται στη φιλοσοφική παράδοση του ορθολογισμού. Ο ορθός λόγος μάς οδηγεί στην απόρριψη της θέσης ότι τα άλλα ζώα δεν πονούν, δεν έχουν ηθικά δικαιώματα κλπ. Υπάρχει όμως και μια άλλη προσέγγιση στο θέμα η οποία αντιμετωπίζει την ηθική μας στάση από μια συναισθηματική σκοπιά, στηριζόμενη σε μια θεωρία ηθικών συναισθημάτων, κυρίως στην ηθική ψυχολογία του Ντέιβιντ Χιουμ3. Πρόκειται για μια ηθική που ομιλεί για μια «συμπάθεια» (sympathy) προς τα άλλα ζώα, υπό την έννοια ότι ο άνθρωπος κινητοποιείται συναισθηματικά από το ον που υποφέρει, αφού πρώτα μέσω της ενσυναίσθησης (empathy) αντιλαμβάνεται ότι η κατάσταση που βιώνει αυτό το ον είναι αντίστοιχη με αυτές που βιώνει το ηθικό υποκείμενο. Όπως παρατηρεί λοιπόν κανείς στο κείμενο του Ρεκλύ,...
Ένα κείμενο του Αλ. Μπέρκμαν του 1931
Ο Μάρτης είναι ένας ιστορικός μήνας: έχει παίξει συχνά πολύ σημαντικό ρόλο στον αγώνα της ανθρωπότητας ενάντια στις δυνάμεις της άγνοιας και της καταπίεσης. Αλλά το πιο σημαντικό γεγονός του Μάρτη της εποχής μας είναι συγκριτικά πρόσφατο. Έλαβε χώρα στη Ρωσία μόλις πριν από δέκα χρόνια, το 1921, και είναι γνωστό ως η Εξέγερση της Κρονστάνδης.
Ο Μάρτης είναι ένας ιστορικός μήνας: έχει παίξει συχνά πολύ σημαντικό ρόλο στον αγώνα της ανθρωπότητας ενάντια στις δυνάμεις της άγνοιας και της καταπίεσης. Αλλά το πιο σημαντικό γεγονός του Μάρτη της εποχής μας είναι συγκριτικά...
1. Αυτό το Συμβούλιο Ιθαγενών είναι για όλους εκείνους οι οποίοι ονομάζονται εργαζόμενοι της υπαίθρου. Μαύροι Αφρικανοί, ανοίξτε τα μάτια σας, έχει έρθει ο καιρός για σας όλους που αυτοονομάζεστε εργαζόμενοι της υπαίθρου, που θα πρέπει να ενωθείτε και να γίνετε μέλη του δικού σας Συμβουλίου. Δεν πρέπει να λέγεται ότι εμείς οι εργαζόμενοι σας εμποδίζουμε από το να προσχωρήσετε σε οποιοδήποτε άλλο Συμβούλιο, αλλά πρέπει να γνωρίζετε ότι είστε στην ύπαιθρο (πλούσιοι ή φτωχοί). Όλοι οι εργαζόμενοι είναι φτωχοί, επομένως πρέπει να έχουν το δικό τους Συμβούλιο.
2. α) Φίλε, δεν είσαι εργαζόμενος;
β) Είναι αλήθεια ότι οι μαύροι...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018