Αστός — Και πιστεύετε στην επανάσταση;
Εγώ — Πιστεύω σ’ αυτήν. Όπως κι εσείς, άλλωστε.
Αστός — Εγώ; Θα πρέπει να αστειεύεστε! Είναι δυνατή μια επανάσταση στην εποχή μας; Οι ένοπλες δυνάμεις· η σοφία των προλεταρίων — αποφασισμένων να πετύχουν νομικά τη βελτίωση της παρτίδας τους· η θέληση των δημοκρατικών — που έχουν ήδη κάμη τόσα πολλά για τους εργαζομένους — να πορευτούν με αποφασιστικότητα στο δρόμο των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων: δεν είναι όλ’ αυτές οι εγγυήσεις αρκετές για σας;
Εγώ — Δεν υφίσταται πλέον για μένα ό,τι υφίσταται για σας. Γνωρίζω το συλλογισμό σας, και γνωρίζω πόσο πολύ θα θέλατε να τον πιστέψετε. Είστε σαν τους αρρώστους που υπολογίζουν τις πιθανότητες που έχουν να ξεφύγουν από μιαν ασθένεια και να καθησυχάσουν τους φόβους τους διατηρώντας την ελπίδα. Μπορείτε να κάνετε ό,τι θέλετε, αλλά δε θα είστε σε θέση ν’ αποφύγετε μια επανάσταση.
Αστός — Γιατί όμως;
Εγώ — Επειδή είναι η μοιραία κατάληξη· κι επειδή στις σύγχρονες κοινωνίες κάθε τι οδηγεί εκεί, κάθε τι μας καθοδηγεί εκεί. Εσείς — ένας αστός, ένας μέτοχος ενός μεγάλου καταστήματος, μια μεγάλης εταιρείας — είστε ένας ηθοποιός σαυτό, όπως ο συνδικαλισμένος εργαζόμενος, όπως οι άνεργοι — ο αριθμός των οποίων αυξάνεται όσο οι τάξεις των ιδιοκτητών αραιώνουν. Ο καιρός είναι τέτιος που από δω στο κεφάλαιο, όπως η εργασία, είναι ένας παράγοντας της επανάστασης.
Aστός — Δε νομίζετε πως έξυπνες μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να σταματήσουν το κίνημα;
Εγώ — Τί εννοείτε μεταρρυθμίσεις; Τί εννοείτε έξυπνες μεταρρυθμίσεις; Τούτες είναι λέξεις που οι υπουργοί χρησιμοποιούν στις δεξιώσεις. Πιστεύετε σοβαρά πως νέοι δημοσιονομικοί νόμοι, προοδευτική φορολογία, ένας νέος τρόπος φορολόγησης της κληρονομιάς, συνταξιοδοτικοί νόμοι που εξασφαλίζουν στον εξαντλημένο εργαζόμενο 100 φράγκα το χρόνο μάξιμουμ όταν είναι 70, θα μπορούσε να σταματήσει την πορεία μας; Είστε όλοι ανόητοι! Παραδέχεστε πως δεν είναι όλα καλά στον καλλίτερο κόσμο που θα μπορούσε να υπάρχει. Με τούτη την παραδοχή δικαιολογείτε τα πάντα, επειδή ολάκερος ο κόσμος δεν είναι υποχρεωμένος να δεχθεί τον ορισμό σας για το καλλίτερο. Πόσο ισχυρότερος θα ήσασταν εάν επιβεβαιώνατε πως οι σχέσεις μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας είναι σωστές και ωραίες, και πως καμμιάν άλλη δε θα μπορούσε να υπάρξει. Αντιθέτως, αναγνωρίζετε πως άλλες σχέσεις μπορούν να συλληφθούν ανάμεσα σαυτές τις δύο εξουσίες, κι ελπίζετε να σώσετε τον εαυτό σας διατηρώντας την υπαγωγή της εργασίας στο κεφάλαιο. Λυπάμαι πραγματικά για σας.
Αστός — Δεν είμαστε ακόμα νεκροί.
Εγώ — Όχι, αλλά είστε άρρωστος, κι αυτό που κάμη την περίπτωσή σας χειρότερη είναι ότι έχετε επίγνωση της ασθένειάς σας. Κάθε πρωί που σηκώνεστε κοιτάτε την πρόοδο του ίκτερού σας, κι είστε ανίκανος να τον θεραπεύσετε.
Αστός — Μήπως μας θεωρείτε ανθρώπους πούναι ανίκανοι να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους;
Εγώ — Φυσικά όχι. Έχετε ήδη δώσει αρκετά ικανοποιητικά παραδείγματα της αγριότητάς σας. Είναι μόνο τούτο — και να δούμε σε ποιο βαθμό αυτό που λέω είναι αλήθεια — τη μέρα που θα υπερασπιστείτε τους εαυτούς σας, θα δώσετε το σήμα για την Επανάσταση. Κιάν δεν υπερασπιστείτε τους εαυτούς σας, είναι η Επανάσταση που θα έρθει να σας ξυπνήσει. Πιαστήκατε σ’ ένα τρομακτικό αδιέξοδο. Εάν παραχωρήσετε λίγα πράγματα στους πτωχούς, θ’ αναγνωρίσετε τη νομιμότητα των απαιτήσεών τους, και θα τους ενθαρρύνετε να ωθήσουν τα πράγματα στ’ άκρα. Εάν δεν παραχωρήσετε τίποτα, νομιμοποιείτε όλες τις απαιτήσεις κι όλα τα γεγονότα. Εάν μπείτε μπροστά, θα βρείτε τον εαυτό σας πιασμένο σ’ άλλες ακόμα δυσκολίες.
Αστός — Δε θα υποστηριχθούμε λοιπόν;
Εγώ — Φυσικά! Έχετε ακόμη μερικά παληά φρούρια, το στρατό, τη δικαιοσύνη, τη διοίκηση, αλλά όλ’ αυτά γρήγορα θα καταρρεύσουν κάποια στιγμή. Έχετε μηχανές που φαίνεται να λειτουργούν παρόλ’ αυτά θα σταματήσουν από μόνες τους. Τη μέρα που ο εργαζόμενος θα σταματήσει να παλεύει με μπάλες χαρτιού, τη μέρα που θα σταματήσει να στέλνει στο κοινοβούλιο καραγκιόζηδες και ο διστακτικός, τη μέρα που θα πει σε όσους ισχυρίζονται ότι τον αντιπροσωπεύουν: όλα ή τίποτα, κείνη τη μέρα θα είστε σε κίνδυνο.
Αστός — Θα μεταναστεύσουμε
Εγώ — Όχι, επειδή η Επανάσταση θα εξαπλωθεί, επίσης. Τούτο είναι το σπουδαίο: η κοινωνική Επανάσταση θάναι Ευρωπαϊκή. Μια πολιτική επανάσταση είναι εντοπισμένη· μια οικονομική γενικεύεται.
Αστός — Είστε απαισιόδοξος.
Εγώ — Απαισιόδοξος για σας αλλά, να είστε σίγουρος, αισιόδοξος για τους άλλους.
Αστός — Ακόμη κι έτσι, θα έχουμε πάντοτε τον καλό στρατό μας.
Εγώ — Δε θα τον έχετε για πάντα.
Αστός — Γιατί;
Εγώ — Επειδή αυτό που εσείς αποκαλείτε κατάσταση ένοπλης ειρήνης δεν μπορεί να διαρκέσει επ’ άπειρον, και άσχετα με το τι λύση θα βρείτε σαυτό το πρόβλημα, η επανάσταση είναι αναπόφευκτη. Εάν επιμένετε στη διατήρηση μόνιμων στρατών, είναι είτε λόγω πτώχευσης είτε λόγω επανάστασης. Εάν κάνετε πόλεμο, είναι η επανάσταση στην ηττημένη χώρα, και θα εξαπλωθεί, αγγίζοντας το νικηφόρο έθνος. Εάν όχι, φυσικά, απ’ τη στιγμή της κήρυξης του πολέμου οι προλετάριοι των δύο χωρών θ’ απαντήσουν με γενική απεργία, ή με καταστροφή των σιδηροδρομικών γραμμών των δύο πλευρών, κι είναι ακόμα επανάσταση. Εάν απολύσετε το μόνιμο στρατό θα ελευθερώσετε αμέσως μερικές εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες (σικ) εργαζομένoυς. Θ’ αυξήσετε έτσι μοιραία τη συνεχώς αυξανόμενη μάζα των ανέργων, αλλά την αυξάνεται με τόσο ξαφνικό τρόπο, που θα επιδεινώσετε ταχύτατα τη συνολική μιζέρια, θα φέρετε τόσο απερίσκεπτα μια γενική μείωση των μισθών — επειδή θέλετε να επωφεληθείτε απ’ το πλεόνασμα των εργατικών χεριών — πούναι ακόμα η επανάσταση.
Αστός — Με κάνετε να χάσω την ελπίδα μου! Πέστε μου τι πρέπει να γίνει.
Εγώ — Κάντε την επανάσταση μαζί μας.
Almanach socialiste illustrè, 1896 - Μετάφραση aixmi
