Charlotte Murphy

Πολιτισμός - Τέχνη

08 Σεπτεμβρίου 2020

• αναρχικό κίνημα
• κοινωνικοί αγώνες
• ζητήματα τέχνης

Charlotte Murphy*

Στο Παρίσι το 1851, ο καλλιτέχνης Gustave Courbet προκάλεσε την οργή των ανώτερων τάξεων, παρουσιάζοντας απλώς πίνακες που χαρακτήριζαν τη γαλλική αγροτιά ως αντικείμενα. Εν μέσω έντονης ταξικής πάλης, το έργο του Courbet ήρθε σε μια εποχή όπου η τέχνη του αντανακλούσε μια προσβολή προς την πολιτική εξουσία των ανώτερων τάξεων και η τέχνη αντιμετωπίστηκε ως επικίνδυνη και σκανδαλώδης. Είκοσι χρόνια αργότερα, έχοντας πρωτοπορήσει σε αυτό το είδος που έγινε γνωστό ως κοινωνικό ρεαλισμό, ο Courbet ήταν ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες της Παρισινής Κομμούνας.

Σήμερα, η δυναμική που προκαλεί μια ουσιαστική κριτική κλονίζοντας τόσο την άρχουσα όσο και την μεγαλο-μικροαστική τάξη δεν είναι νεκρή- απλώς παρατηρήστε τον ηθικό πανικό που έχει προκληθεί γύρω και από την ταινία “Joker”. Μια ταινία που δείχνει ξεκάθαρα την οικονομική αποξένωση και τη λιτότητα, ανάγοντάς τις ως πηγές θανατηφόρων κοινωνικών παθολογιών και μιλώντας ξεκάθαρα για την επανάσταση, προξενώντας μια τέτοια δυσφορία στους ιθύνοντες των μέσων μαζικής ενημέρωσης που αναγκάστηκαν να προσφύγουν σε κάθε φτηνή δικαιολογία. Ήταν ο φόβος του Arthur Fleck, ή ο σεξισμός του, ή ο ρατσισμός του: όλες οι καθαρά αυτοεπιβαλλόμενες καταστάσεις, εξαλείφοντας κάθε πιθανότητα συμπάθειας με τον χαρακτήρα ή καταλαβαίνοντας τους πώς να αλλάξει τις δυνάμεις που τον έστειλαν σε αυτά τα μονοπάτια.

Ενώ όλοι απολαμβάνουμε την ελευθερία του να απολαμβάνουμε το κλάμα των ειδικών για μια ταινία που μιλάει για έναν κλόουν που μισεί τον Μπάτμαν, εμπνέει πραγματικά η τέχνη και η εργατική τάξη ως θέματα σήμερα την επανάσταση; Παρ’ ότι στον “Joker” γίνονται υπαινιγμοί σχετικά με τις ταραχές του Λονδίνου το 2011 και το κίνημα  Wall Street Occupy, ίσως δεν είναι συγκρίσιμα με αυτό που είχε στο μυαλό του ο Courbet με τις Επαναστάσεις του 1848. Η τέχνη αναμφίβολα μπορεί να συμβάλει σε μια κατάσταση γενικότερης δράσης και προβληματισμού αν οι επαναστατικές συνθήκες έχουν ενταθεί.

Σήμερα, όμως, περιμένουμε κάτι πραγματικά από την τέχνη - ειδικά την τέχνη που προέρχεται από τον άνθρωπο που σκηνοθέτησε το Hangover και τον συγγραφέα του 8 Mile; Μία επιπλοκή που εμποδίζει τα σύγχρονα ΜΜΕ είναι η μηχανή του Χόλιγουντ, η οποία διαμορφώνει αυτά τα προϊόντα ώστε να πωλούνται, δεσμεύοντάς τα σε διαφημίσεις, βραβεία, καλλιτέχνες σταρ, δημοσιότητα και κύκλους μέσων. Ενώ τα στούντιο είναι αυτά που ελέγχουν το περιεχόμενο και τη μορφή της τέχνης, οι ιθύνοντες των μέσων είναι το τμήμα εκείνο της άρχουσας τάξης από το οποίο η αστυνομία δέχεται πολιτιστική κριτική και επεξηγήσεις. Αυτή η μηχανή παρεμβαίνει σε αυτό που είναι η τέχνη και το πώς γίνεται κατανοητή. Η μετατροπή της τέχνης σε ψυχαγωγία ολοκληρώνεται με όλους αυτούς τους τρόπους από αυτό που ονομάζουμε βιομηχανία πολιτισμού.

Η κουλτούρα της βιομηχανίας είναι τεράστια, και κάποιος δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει απλώς προσπαθώντας να ανατρέψει το σύστημα από τα μέσα. Όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η διαφήμιση και η τέχνη, είναι ισορροπημένα όσον αφορά τις επιπτώσεις τους και καθίστανται ανταλλάξιμα στον κλάδο του πολιτισμού. Ακόμη και η διαφωνία δεν της ξεφεύγει. Από την Kendall Jenner που δίνει μια Pepsi σε έναν αστυνομικό, στον Banksy, η αντικαπιταλιστική κριτική ενσωματώνεται προληπτικά στο σύστημα της βιομηχανίας του πολιτισμού...

Περισσότερα …