Paul Berman*
Υπήρχαν πολλές χιλιάδες ιταλόφωνοι αναρχικοί στην Αμερική - άνθρωποι από τη Σικελία ή τη νότια Ιταλία που βρέθηκαν στην Αμερική, εργάζονταν σε διάφορες δουλειές και διάβαζαν εφημερίδες με ονόματα όπως “Cronaca sovversiva”, “L’Adunata dei Refrattari” και “Il Martelo”. Οι Ιταλοί αναρχικοί έπαιξαν έναν ιδιαίτερα παθιασμένο ρόλο στο αμερικανικό εργατικό κίνημα στις δεκαετίες του 1910 και 1920, ενώ δύο από αυτούς, ο Nicola Sacco και ο Bartolomeo Vanzetti, πέρασαν στην ιστορία ως θύματα αμερικανικής αδικίας. Αυτό ήταν σχεδόν το πλέον κορυφαίο σημείο για τον ιταλόφωνο αναρχισμό στην Αμερική.
Ωστόσο, τις δεκαετίες μετά τους Sacco και Vanzetti, οι παλαιοί Ιταλοαμερικανοί αναρχικοί δεν εξαφανίστηκαν ποτέ εντελώς. Ακόμα και μετά την παύση των τελευταίων εφημερίδων, το 1972 (της “L’Adunata dei Refrattari”), υπήρχε πάντα κάποιος μέχρι τώρα που μπορούσε να σηκωθεί σε μια αίθουσα γεμάτη κόσμο ανθρώπους και να εξηγήσει τις παλιές ιδέες. Τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους (σ.σ. 1996), ένας γέροντας με το όνομα Valerio Isca -φίλος μου, έχω την τιμή να το πω- πέθανε σε ηλικία 95 ετών και ο ιταλο-αμερικανικός αναρχισμός έχασε την τελευταία δημόσια φωνή του.
Τι προσέφεραν οι Ιταλοί αναρχικοί στην Αμερική; Μια κλασική εξήγηση δόθηκε από τον John Dos Passos στην τριλογία του “USA” και μερικά από τα άλλα μυθιστορήματά του. Στην εικόνα του Dos Passos για την Αμερική, το… Big Business γινόταν μεγαλύτερο, οι εργαζόμενοι γίνονταν ολοένα και πιο απελπισμένοι και η προοπτική μιας αριστερής επανάστασης φάνταζε πιο πιθανή. Ποια θα μπορούσαν να ήταν καλά νέα - εκτός από το ότι το αριστερό κίνημα της Αμερικής πήγε επίσης στην κόλαση; Οι κυνικοί κομμουνιστές, οπαδοί της δικτατορίας του προλεταριάτου γίνονταν όλο και πιο δυνατοί μέσα στην αμερικανική αριστερά, και οι μετανάστες αναρχικοί και οι Wobblies (οι συνδικαλιστές των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου - IWW) με τον ιδεαλιστικό τους ζήλο για ελευθερία εξαφανίζονταν σαν σκιές.
Όμως -και αυτό αποτέλεσε τη σωτηρία της Αμερικής, στη φαντασία του John Dos Passos- οι αναρχικοί και οι Wobblies ποτέ δεν παραιτήθηκαν από τις αρχές τους. Τουλάχιστον, υπήρχαν πάντα άνθρωποι που αρνούνταν να τους εκμεταλλεύονται ή να εκμεταλλευτούν οποιονδήποτε άλλο, που δεν ήθελαν να κυβερνηθούν ή να κυβερνήσουν κάποιον άλλο. Η αναρχική εκδοχή της προσκόλλησης σε αυτές τις μεγαλόψυχες αντιλήψεις ήταν λίγο παράδοξη στο πορτρέτο του Dos Passos. Ωστόσο, ο ίδιος κατανόησε αυτούς τους ανθρώπους, νιώθωντάς τους. Και όποιος έχει φυλομετρήσει τις “USA” θα έχει σίγουρα θαυμάσει τον μοναχικό αναρχικό αγωνιστή του Dos Passos που λαχταρά για ένα καταδικασμένο ιδανικό της εργατικής τάξης, μκαι εκεί ο Valerio Isca είναι μια εντελώς γνωστή φιγούρα.
Η νόσος του Πάρκινσον τον έκανε να δονείται σχεδόν βίαια (αν και δεν τον εμπόδιζε να ασκεί την εργασία του ως μηχανικός). Τα μαλλιά του ήταν άσπρα και άγρια, η σικελική του προφορά ταλαντευόταν με μια μεγάλη τρεμούλα, και όταν σηκώθηκε να μιλήσει, ήταν αδύνατο να πάρεις το βλέμμα σου από πάνω του. Εξήγησε ότι προερχόταν από την εργατική τάξη και αγωνιζόταν γι’ αυτήν, ότι ήθελε μια κοινωνία αλληλεγγύης και ελευθερίας - και...
Η αναρχική εφημερίδα “Dielo Truda” (“Εργατική Υπόθεση”) που εξέδιδαν οι Νέστωρ Μάχνο, Πιοτρ Αρσίνωφ, Ίντα Μετ, Ράνκο και άλλοι εξόριστοι Ρώσοι και Ουκρανοί αναρχικοί στο Παρίσι στο διάστημα 1925-1930. Το 1933 η εφημερίδα μεταφέρθηκε στο Σικάγο των ΗΠΑ, όπου την εξέδιδε ο Γκριγόρι Μαξίμοφ, αλλά όχι ως “πλατφορμιστική”.
...
Κάποια στιγμή στα μέσα της δεκαετίας του 1890, ένας αναγνώστης του αναρχικού περιοδικού “Freedom” του Λονδίνου, έγραψε μια επιστολή στον εκδότη. Σε αυτήν, ο επιστολογράφος σκιαγράφησε σε λίγες γραμμές, ένα διασκεδαστικό σαρκαστικό πορτρέτο αυτού που εκλαμβανόταν εκείνη την εποχή ως αναρχικός ακτιβισμός.
Στην επιστολή επισημαίνεται μια αντίφαση μεταξύ του ριζοσπαστισμού στη θεωρία και του κονφορμισμού στην πράξη, η οποία θα πρέπει να είναι γνωστή σε πολλούς (αν όχι στους περισσότερους) ανθρώπους, ειδικότερα εκείνους που ισχυρίζονται ότι επιθυμούν μια επαναστατική κοινωνική αλλαγή.
Παρατίθεται εδώ το κείμενο της επιστολής, ευγενική προσφορά των υπευθύνων των “Freedom” Archives (Αρχείων του “Freedom” που βρίσκονται στο...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018