Αυτό ήταν το κύριο άρθρο του 3ου τεύχους της αναρχικής εφημερίδας του Πύργου Ηλείας «Nέον Φως» (6 Oκτωβρίου 1898):
«Tο κοινωνικόν ζήτημα άρχισε δειλά-δειλά να τίθεται εν Eλλάδι επί τάπητος. Mέχρι πρότινος και πολιτευόμενοι και τύπος και οικοκυραίοι και φτωχολογιά μόνο περί του πολιτικού ζητήματος ησχολούντο, μόνον περί της επιρροής εκάστου κόμματος και της διανομής των λαφύρων της εξουσίας εβασάνιζαν τον νουν. Oι πάντες σχεδόν είχαν θεωρήσει το Kουβέρνο ως μίαν οικονομικήν κολυμβήθραν του Σιλωάμ, εις ην όστις επρόφθανε να βουτήση θα εγίνετο οικονομικώς υγιής. Δεν υπήρχεν γονεύς όστις να μη εφιλοδόξει να ιδή το παιδί του όχι βουλευτήν και δήμαρχον, αλλ΄ απλούν γραμματικόν, και δεν υπήρχε διδάσκαλος όστις να μη εδίδασκεν εις τους μαθητάς του την αποστροφην και περιφρόνησιν προς την παραγωγικήν εργασίαν και να μην εξύπνει και εξεθείαζε την γραφειοκρατίαν, το ζην διά της εργασίας των άλλων.
Ο πόθος ούτος της καταλήψεως δημοσίων θέσεων, όστις εγεννήθη εκ της ζηλοτυπίας των ραγιάδων, ή μάλλον των προεστώτων εν τη εποχή της δουλείας προς τον άνετον βίον των Τούρκων υπαλλήλων, και όστις βεβαίως εκαλλιεργήθη κατά τη εποχήν της επαναστάσεως εκ μέρους των αρχηγών, δύναται τις ειπείν ότι υπήρξεν η κυρία αιτία της μετά την επανάστασιν ενσκηψάσης ιδίως εις τας πόλεις γραμματομανίας, ήτις έκαμνε τους γονείς να λησμονώσι και αυτό το πατρικόν προς τα τέκνα των φίλτρο. Τις δεν ενθυμείται το περίφημο εκείνο των γονέων προς τους διδασκάλου όταν εισήγον τα τέκνα των εις το σχολείον; “Σου παραδίδω παιδί, να μου παραδώσεις κόκκαλα”;
Και την υπαλληλομανίαν αυτήν και την γραμματομανίαν υπέθαλπε και η ιδέα ότι θα ευρύσκοντο ταχέως τα όρια του νέου κρατιδίου και ότι με την εύρηνσιν αυτήν θα ηύξανεν και η ανάγκη των υπαλλήλων, επομένως πάντες οι γραμματισμένοι θα εύρισκον θέσεις και προαγωγήν.
Και τω όντι, με τα χάλια της γεωργίας και της κτηνοτροφίας κατά την εποχήν εκείνην της τέφρας και των ερειπίων, και με τον άνετον σχετικώς βίον ον υπέσχετο η υπαλληλία, πώς να μη απορροφηθώσιν οι ολίγοι και να μην παρασυρθώσιν οι πάντες από την πολιτικήν, και να μη γίνουν πολιτοκομανείς συζητηταί των καφενείων και των μαγαζιών, να μην πλεονάσουν οι θεσιθήραι;
Και ιδού το Κράτος, το οποίον νομίζουν οι πολλοί ότι εάν λείψη θα χαλάση ο κόσμος, ιδού ότι εγένετο πηγή διαφθοράς ολόκληρου σχεδόν λαού. Ως ανεμίχθη ο ελληνικός λαός εις το Κράτος, ως εις την συνείδησίν του εύρε θέσιν η μυσαρά ιδέα του ζην δια της εργασίας των άλλων, ως αφέθη ελευθέρα η εκδήλωσις της νόσου ήτις κατατρώγει τον καθεστώτα οργανισμόν των κοινωνιών, ο ανταγωνισμός, όλα τα πάθη, ως τα τέκνα του Αιόλου, εξηγρίωσαν τας πριν γαληνιαίας σχετικώς ψυχάς του Λαού και τον κατέστησαν το πλείστον ψεύστην, απατεώνα, φιλόδικον, κακούργον, ασυνείδητον, περισσότερον δούλον αφ’ ότι ήτο πριν.
Εις τον αμφιβάλλοντα περί τη τοιαύτης ολεθρίας επιρροής του Κράτους επί των συνειδήσεων, δεν έχομεν η να τω υπομνήσωμεν τους ως αρίστους θεωρουμένους υπό των συμπολιτών τους άνδρας, οίτινες ως καταλάβουν μίαν θέσιν, ως αναλάβουν μίαν διαχείρισιν, αμέσως διεφθείρονται και εξαχρειούνται.
Και εν τούτοις το Κράτος το οποίον είνε μολυσματική εστία...
ΑΠ’ ΤΗ ΖΩΗ
Η πάλη της ζωής
Τον συναντάτε παντού όπου υπάρχει συγκέντρωσις. Μορφή με γραμμές που αυλακώνουν το μελανοκίτρινο πρόσωπό του. Κάθε γραμμή και ένας παληός πόνος. Κάθε ρυτίδα και μια μεγάλη δυστυχία στη ζωή. Η εγκαρτέρησις και η θλίψις χαραγμένη με τη σμίλη της Δυστυχίας στο πρόσωπό του, ολοφάνερη. Στα μάτια, μάτια βαθουλά, καθρεπτίζεται κάποια αγανάκτησις και μια ανέκφραστη ειρωνεία και αηδία για τη ζωή. – Στο ντύσιμό του, διακρίνεται μια μάταιη προσπάθεια για να συγκρατή κάποια αξιοπρέπεια.
Όρθιος, αφού αποκαλυφθή – για να φανή ένα μέτωπο αυλακωμένο από μια βαθιά ρυτίδα στη...
Σημείωση "Ούτε Θεού-Ούτε Αφέντη": Σήμερα (27 Μάρτη 2014), ανάμεσα στα άλλα, λάβαμε και το βιβλίο του Κώστα Γαλανόπουλου, "Δημήτριος Μάτσαλης - Μια περίπτωση ατομικού τερορισμού στην Πάτρα του ύστερου 19ου αιώνα". Φυσικά, δεν έχουμε διαβάσει το εν λόγω βιβλίο ακόμα, αλλά με την ευκαιρία της έκδοσης αυτής δίνουμε εδώ ένα κείμενο, το οποίο είναι ένωση μερικών άρθρων που δεν εξετάζουν το ζήτημα Μάτσαλη από αναρχική άποψη. Θα διαβάσετε σε αυτά απόψεις ξένες προς τις δικές μας -ειδικά στο τελευταίο κείμενο από τα "Ιστορικά Θέματα"- και διαφορετικές συλλογιστικές. Ωστόσο, μόλις διαβάσουμε το βιβλίο θα επανέλθουμε. Το κείμενο αυτό παρατίθεται για καθαρά ιστορικούς...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018