Η κατάσταση στη Θεσσαλία από το 1881 έως το 1909
Μέχρι το 1881 η Θεσσαλία βρισκόταν κάτω από την Τουρκική κυριαρχία. Τη χρονιά αυτή γίνεται η προσάρτηση της από το Ελληνικό κράτος. Όμως, ο ελληνικός στρατός δεν μπήκε σαν ελευθερωτής. Την ελευθερία την ένιωσαν πεντακόσιοι νοματαίοι, οι πλούσιοι, οι ιδιοκτήτες, οι νοικοκυραίοι. Ο υπόλοιπος κόσμος το μόνο που είδε να γίνεται ήταν πως το τουρκικό μπαϊράκι αντικαταστάθηκε από το ελληνικό και οι Τούρκοι στρατιώτες από τους Έλληνες. Οι αγροτοδούλοι της Θεσσαλίας τα ίδια και χειρότερα. Γι’ αυτούς δεν πάρθηκε καμιά πρόνοια. Αντίθετα βγήκαν διαταγές που προστάτευαν τους ιδιοκτήτες «από πάσαν παράνομον ενέργειαν των αγροληπτών…». Αστυνομία, στρατός, δικαστές, μπήκαν στην υπηρεσία των τσιφλικάδων, που όχι μόνο βάσιζαν την ιδιοκτησία τους στην κλεψιά και την... αρπαγή αλλά και στους τούρκικους τίτλους που είχαν αποκτήσει σαν αποτέλεσμα των νιτερέσων με τους μπέηδες.
Είχαν πετύχει μάλιστα στην ελληνοτουρκική συνθήκη προσάρτησης της Θεσσαλίας να υπάρχει ειδική μνεία (το αρθρ. 3) που απαγόρευε την απαλλοτρίωση μεγάλων αγροκτημάτων. Στηριγμένοι και σ’ αυτή τη διάταξη, όχι μόνο δεν δεχόντουσαν κουβέντα για απαλλοτρίωση, αλλά ούτε και για στοιχειώδη καλυτέρευση των συνθηκών ζωής των κολίγων.
Στο Ζάρκο έχουν συμβεί συνταρακτικά γεγονότα. Εκεί η πείνα και η δυστυχία ξεπερνά κάθε άλλη περιοχή. Ο επιστάτης του τσιφλικιού είναι ένας αιμοβόρος σατράπης. Θέλουν να διαμαρτυρηθούν οι δυστυχισμένοι κολίγοι αυτού του χωριού, αλλά πληρώνουν πολύ ακριβά αυτή τους τη στάση. Έρχεται στρατός στο χωριό και αρχίζει τους ξυλοδαρμούς, βρίζοντας τους κολίγους «τουρκοσπέρματα»
Έτσι, ο κάμπος της Καρδίτσας και της Λάρισας, που στις πρώτες μέρες της προσάρτησης υποδέχτηκε με δάκρυα χαράς τον Ελληνικό στρατό, βλέπει τα όνειρα και τις ελπίδες του να σβήνουν. Η καταπίεση συνεχίζεται. Ο κόσμος έχει απηυδήσει και φτάνει στο σημείο να νοσταλγεί την τούρκικη κυριαρχία. «Χίλιες φορές ήταν καλύτερα το τούρκικο», λένε οι γεροντότεροι. Και δεν έχουν άδικο. Οι τσιφλικάδες γίνονται στυγνότεροι εκμεταλλευτές και βασανιστές του πληθυσμού από την εποχή της κυριαρχίας των τούρκων…
Οι ιδιοκτήτες, βλέποντας τον αναβρασμό των κολίγων, εκτός από τους ταχτικούς φύλακες, που έχουν στα τσιφλίκια τους, οργανώνουν τρομοκρατικά ασκέρια από κακοποιούς φυγόδικους Αρβανίτες. Έτσι στα τσιφλίκια τα μισθωμένα από τους τσιφλικάδες αποβράσματα, περιφέρονται και εκφοβίζουν του κολίγους, παριστάνοντας τους φύλακες, πίνοντας και καλοτρώγοντας με τους χωροφύλακες. Πού να τολμήσει λοιπόν να βγάλει τσιμουδιά ο κολίγος, που και άοπλος είναι και από τις συνθήκες της ζωής του κακομοιριασμένος. Σποραδικά όμως, όπως στο Ζάρκο και στους Σοφάδες, αρχίζουν να πληθαίνουν αυτοί που σηκώνουν κεφάλι. Στο τέλος όμως, οι περισσότεροι αναγκάζονται να πάρουν τα βουνά, γιατί αλλιώτικα κινδυνεύουν να σαπίσουν στις φυλακές του ελληνικού κράτους.
Οι συνθήκες ζωής των κολίγων
Οι συνθήκες ζωής των κολίγων είναι πανάθλιες. Η εξάρτηση τους από τους τσιφλικάδες και τους επιστάτες απόλυτη.
Είναι υποχρεωμένοι να δίνουν νοίκι στον τσιφλικά το μισό της παραγωγής, πολλές κότες και πρόβατα και τεράστιες ποσότητες τυροκομικών προϊόντων.
Πρέπει ακόμα να στέλνουν ένα μέλος της οικογένειας, θηλυκού γένους, να ζυμώνει και να ψήνει το ψωμί της επιστασίας. Οι τσιφλικάδες είχαν πλήρη εξουσία πάνω στο σώμα των γυναικών και των κοριτσιών των κολίγων.
Οι κολίγοι δεν μπορούν να ξηραίνουν καπνό και...
Αιματηρά επεισόδια, που συνέβησαν στις 6 Μαρτίου 1910 και εντάσσονται στη μακρά ιστορία του αγροτικού ζητήματος στη Θεσσαλία. Παρότι έλαβαν χώρα κατά κύριο λόγο στην Λάρισα, πήραν το όνομά τους από το χωριό Κιλελέρ (σήμερα Κυψέλη), από το οποίο δόθηκε το έναυσμα. Η επέτειος αυτή τιμάται κάθε χρόνο και αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση της ελληνικής αγροτιάς, που έχει την ευκαιρία να προβάλει τα αιτήματά της.
Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία εμφανίζεται οξυμένο από την επαύριο της ένταξης της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1881. Οι κολίγοι υπήρξαν οι χαμένοι της ενσωμάτωσης και οι τσιφλικάδες οι μεγάλοι κερδισμένοι. Το λάθος των...
Η μελανή σελίδα της Ιστορίας του τόπου μας κλείνει με τα περί τοκογλυφίας.
Μας λέγουν, από τον Πύργον που γίνονται τα πολλά εγκλήματα; ενώ δεν γίνονται τα «πολλά», η από τον Πύργον που βγαίνουν οι λησταί; ενώ ο Πύργος δεν είχε ληστάς. Διά τους τοκογλύφους δεν λέγουν, διότι δεν ημπορούν να ομολογήσουν και οι ληστευόμενοι ακόμη από κακούργους τοκογλύφους, διότι σήμερα δεν τιμωρείται μόνον ο δίδων, αλλά και ο λαμβάνων τοκογλυφικώς χρήματα.
Δεν υπάρχουν εν τούτοις και τα ίδια περιθώρια όπως όταν με την ευλογίαν των πάντων ωργίαζαν οι απόγονοι του Σάϋλωκ, που όταν δεν είχαν να δώσουν τα δανεισθέντα...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018