Ελεύθερο κράτος; Τι είναι αυτό;
(Καρλ Μαρξ, Η κριτική του προγράμματος της Γκότα)
H συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννηση του Μιχαήλ Μπακούνιν τον περασμένο Μάιο, καθώς και η αντίστοιχή των 150 χρόνων από την ίδρυση της Α’ Διεθνούς, έδωσε την ευκαιρία -περισσότερο σε διεθνές επίπεδο και λιγότερο στην Ελλάδα- να ανοίξει ξανά ως έναν ορισμένο βαθμό η συζήτηση για τις θέσεις που εξέφρασε ο Ρώσος διεθνιστής θεωρητικός, τόσο στο πλαίσιο της πρώτης πραγματικής σοσιαλιστικής επαναστατικής οργάνωσης, της Διεθνούς Ενωσης Εργαζομένων όσο και έξω από αυτήν και κυρίως για τα στοιχεία που τον διαφοροποίησαν από τον εχθραδερφό του Καρλ Μαρξ και οδήγησαν σε αυτό που ονομάστηκε «οριστική διάσπαση του σοσιαλιστικού κινήματος».
Αυτή η διάσπαση της Διεθνούς, που στην ουσία σήμανε και τη διάλυσή της, παραμένει παρά τον όγκο της βιβλιογραφίας και της έρευνας που έχει αφιερωθεί σχετικά ένα σημείο της ιστορίας του εργατικού κινήματος με πολλά αναπάντητα ερωτήματα και τα οποία δύσκολα θα απαντηθούν οριστικά όσο ακόμα ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της κοινωνίας και το πέρασμα «από το βασίλειο της ανάγκης στο βασίλειο της ελευθερίας» παραμένουν ένα ζητούμενο.
Δημιουργείται ωστόσο μία απορία: Από τις 28 Σεπτεμβρίου του 1864 που ιδρύεται η Διεθνής Ενωση των Εργαζομένων (καθιερωμένη περισσότερο ως Α’ Διεθνής), μέχρι τα τέλη του ίδιου μήνα του 1872 που παύει ουσιαστικά να υπάρχει, μεσολαβούν οκτώ ολόκληρα χρόνια. Από αυτά, ο Μιχαήλ Μπακούνιν εμβληματικός ηγέτης της αναρχικής τάσης της, του αντιεξουσιαστικού σοσιαλισμού, πέρασε μέσα στην οργάνωση λιγότερα από τα μισά. Ουσιαστικά προσχωρεί σε αυτήν το 1868, αλλά γίνεται οργανικό τμήμα της μόνο μετά το 1869 όταν αποδέχεται τη διάλυση της Συμμαχίας της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας και τη διάχυσή της μέσα στα τμήματα της Διεθνούς, και διαγράφεται τον Σεπτέμβριο του 1872 στο αμφιλεγόμενο συνέδριο της Χάγης, που αποτέλεσε και το κύκνειο άσμα της οργάνωσης. Ωστόσο, από το μέτρημα αυτό θα ήταν σκόπιμο να αφαιρεθούν κάποιοι μήνες του 1870, όταν ο Μπακούνιν παρασυρμένος από μία από τις συχνές παρορμήσεις του, θα παρατήσει τη δράση του στη Διεθνή για να ασχοληθεί με τις συνωμοσίες ενός διαταραγμένου Ρώσου μηδενιστή, του Σεργκέι Νετσάγεφ, αφήνοντας τους συνεργάτες του να τα βγάλουν πέρα με τον Μαρξ.
Γιατί λοιπόν η ιστορία της Διεθνούς σηματοδοτείται κυρίως από την σύγκρουση του Μπακούνιν με τον Μαρξ και για ποιο λόγο ο Ρώσος θεωρητικός του αναρχισμού –ρεύμα το οποίο σύμφωνα με έναν διαδεδομένο αλλά ωστόσο παντελώς ανακριβή μύθο είχε σημαντική συμμετοχή σε επαναστατικά γεγονότα μόνο στην Ισπανία του 1936- απολαμβάνει μια θέση στο βάθρο των μεγαλύτερων μορφών της οργάνωσης δίπλα σε αυτή του Γερμανού φιλόσοφου, που ήταν αυτός που ουσιαστικά την ίδρυσε και αυτός που οπωσδήποτε αποφάσισε τη διάλυσή της;
150 χρόνια μετά, η απάντηση ενός ουδέτερου παρατηρητή θα μπορούσε να είναι «μα, γιατί ο Μπακούνιν είχε δίκιο». Ωστόσο η ευρεία αίσθηση ότι ο Μπακούνιν δικαιώθηκε στις ενστάσεις του απέναντι στον Μαρξ τείνει να αποκτά συχνά επιφανειακά χαρακτηριστικά, ειδικά όταν διατυπώνεται με όρους αστικής σκέψης. Ναι, πράγματι ο Μπακούνιν μπόρεσε να «μαντέψει» καλύτερα από τον αντίπαλό του την πορεία των κοινωνιών και του ίδιου του σοσιαλιστικού κινήματος. Όμως αν αναγάγουμε την αντίθεση των...
ΣΑΣ τον παρουσιάζομεν μετά πολλών προφυλάξεων, μετά φόβου και τρόμου. Οι αναγνώσται του Ημερολογίου ας λάβουν τα μέτρα των και ας στρέψουν την σελίδα. Είνε τόσον τρομερός και επικίνδυνος, ώστε ημπορεί αξιόλογα, εκεί στα καλά καθούμενα, να απλώνη κατά πάνω σας την χείρα και να.. σάς ζητήση μίαν δραχμήν. Και σάς την ζητεί όχι με ύφος προσκλαίον και ταπείνωσιν αλήτου, αλλά με αξιοπρέπειαν και από περιωπής – είνε άλλως τε και υψηλότατος το ανάσημα – πάντοτε δε εν ονόματι της παγκοσμίου ισότητος και της αδελφοποιήσεως των λαών και των… στομάχων.
Φαίνεται ότι κατά λάθος εξέπεσεν εδώ εις την Ελλάδα, ενώ...
Ας θυμηθούμε και ας αποτίσουμε φόρο τιμής, μνήμης και αγάπης για τους συντρόφους και συντρόφισσες που οραματιστήκανε και κρατήσανε ανοιχτό το δρόμο του Αγώνα για την Κοινωνική Ανατροπή, την Ελευθερία, την Αναρχία.
Τα ονόματα των δικών μας ανθρώπων με την χρονολογική σειρά που τους χάσαμε...
(Άλλοι πολύ γνωστοί και άλλοι λιγότερο έως καθόλου).
ΣΤΕΛΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ (1974)
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΙΒΕΡΕΤΟΣ (1977)
ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΡΩΝΗΣ (1978)
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΙΑΛΥΝΑΣ (1983)
ΜΙΜΗΣ ΛΙΑΠΟΠΟΥΛΟΣ (1984)
ΜΗΤΣΟΣ ΚΥΡΓΙΟΣ (1985)
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΟΤΡΩΝΗΣ (1985)
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΣ (1986)
ΑΓΙΣ ΣΤΙΝΑΣ (1987)
ΝΙΚΟΛΑΣ ΑΣΙΜΟΣ (1988)
ΠΑΥΛΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ (1990)
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ (1991)
ΚΑΤΙΑ ΚΑΜΠΙΩΤΟΥ (1992)
ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ (1993)
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΩΓΟΥ (1993)
ΝΙΚΟΣ...
Στο κτήριο της Ελληνικής κοινότητας της Μελβούρνης στις 18/07/2019
Με τον Ελευθεριακό στο Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Πέρασμα, 22/01/2018